Komisja chce dowiedzieć się jaką opinię mają europejscy obywatele i państwa członkowskie na temat ewentualnych zmian dotyczących czasu letniego.
W odpowiedzi na wnioski obywateli, Parlamentu Europejskiego i niektórych państw członkowskich UE Komisja postanowiła zbadać funkcjonowanie obowiązujących obecnie ustaleń dotyczących czasu letniego i ocenić, czy należy je zmienić.
Kwestionariusz online jest dostępny we wszystkich językach urzędowych UE (poza irlandzkim). Odpowiedzi można udzielać w dowolnym języku UE. W miarę możliwości zachęcamy jednak do udzielania odpowiedzi w języku angielskim.
Do czwartku 16 sierpnia można zagłować ws. zmiany czasu.
Link do kwestionariusza online:
https://ec.europa.eu/eusurvey/runner/2018-summertime-arrangements
Wypełnianie można w każdej chwili przerwać i dokończyć później. Po wysłaniu odpowiedzi można pobrać ich kopię.
Można również załączyć dokumenty, na przykład przedstawiające stanowisko respondenta, lub wysłać je na adres e-mail podany do kontaktu.
Otrzymane odpowiedzi zostaną opublikowane na tej stronie. Jeżeli respondent nie zgodzi się na publikację swoich danych osobowych, odpowiedź zostanie opublikowana anonimowo. Jeżeli do odpowiedzi dołączony jest dokument, może on zostać opublikowany w niezmienionej formie wraz z odpowiedzią.
Zmiana czasu w UE
Obowiązujące w UE uzgodnienia dotyczące czasu letniego wymagają przestawiania zegarów dwa razy w roku w celu uwzględnienia zmieniającej się struktury światła dziennego i wykorzystania światła dziennego w danym okresie.
Większość państw członkowskich UE ma długą tradycję uzgodnień dotyczących czasu letniego, z których większość sięga czasów pierwszej i drugiej wojny światowej lub kryzysu naftowego lat 70. W tym czasie głównym celem ustaleń dotyczących czasu letniego była oszczędność energii. Do tego doszły jednak też inne motywy, takie jak bezpieczeństwo ruchu drogowego, więcej możliwości spędzania czasu wolnego przy świetle dziennym wieczorami lub po prostu dostosowanie praktyk krajowych do praktyk stosowanych przez sąsiadów lub głównych partnerów handlowych.
Ustalenia dotyczące czasu letniego na szczeblu UE obowiązują od lat 80. i regulują je obecnie przepisy dyrektywy 2000/84/WE. W dyrektywie nałożono na państwa członkowskie obowiązek przejścia na czas letni w ostatnią niedzielę marca i powrotu na czas zimowy w ostatnią niedzielę października. Celem prawodawstwa UE dotyczącego czasu letniego było ujednolicenie obowiązujących krajowych harmonogramów czasu letniego, które były różne, zapewniając w ten sposób zharmonizowane podejście w tej kwestii w ramach jednolitego rynku.
Równolegle do ustaleń dotyczących czasu letniego w UE i niezależnie od nich państwa członkowskie dzielą się na trzy różne strefy czasowe lub standardowe czasy. Unijne przepisy dotyczące czasu letniego (lub ich zmiana) nie mają wpływu na decyzję w sprawie standardowego czasu. (Państwa członkowskie UE znajdują się obecnie w trzech strefach czasowych: czas zachodnioeuropejski lub czas uniwersalny (GMT), czas środkowoeuropejski (GMT+1) i czas wschodnioeuropejski (GMT+2). Osiem państw członkowskich Unii (Bułgaria, Cypr, Estonia, Finlandia, Grecja, Litwa, Łotwa i Rumunia) stosują GMT+2 jako standardowy czas. 17 państw członkowskich (Austria, Belgia, Chorwacja, Dania, Francja, Hiszpania, Luksemburg, Malta, Holandia, Niemcy, Polska, Czechy, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry i Włochy) stosują GMT+1, a trzy państwa członkowskie (Irlandia, Portugalia i Wielka Brytania) – GMT.) Określa się go w odniesieniu do GMT (czasu uniwersalnego lub czasu średniego Greenwich) lub UTC (uniwersalnego czasu koordynowanego).
Należy również zauważyć, że dostępność światła dziennego zmienia się w zależności od położenia geograficznego państw członkowskich UE. Północne państwa członkowskie UE charakteryzują się w ciągu roku stosunkowo dużymi zmianami sezonowymi dostępności światła dziennego, co oznacza ciemne zimy z niewielką ilością światła dziennego i jasne lata z krótkimi nocami. W państwach członkowskich UE położonych najdalej na południe rozkład ilości godzin światła dziennego między dniem a nocą w ciągu roku niewiele się zmienia (zob. tabele nasłonecznienia w państwach członkowskich UE).
Czy obecnie stosowane ustalenia dotyczące czasu letniego sprawdzają się?
Ustalenia dotyczące czasu letniego w UE wielokrotnie oceniano na przestrzeni lat. Dostępne dowody wskazują na następujące elementy (szczegółowe informacje można znaleźć na końcu tekstu w wykazie najważniejszych dokumentów referencyjnych. Znajdują się tam oficjalne dokumenty i sprawozdania Komisji, a także najnowsze metaanalizy dotyczące sprawozdań naukowych i badań w tym obszarze):
– rynek wewnętrzny: na tym etapie z pewnością stwierdzić można tylko jedno: nieskoordynowane zmiany czasu między państwami członkowskimi byłyby ze szkodą dla rynku wewnętrznego z powodu wyższych kosztów dla handlu transgranicznego, niedogodności w transporcie, komunikacji i podróży, a także niższą wydajność na rynku wewnętrznym towarów i usług;
– energia: badania były jednym z głównych czynników wpływających na obecne ustalenia. Wynika z nich jednak, że ogólny efekt oszczędności energii w sezonie letnim jest marginalny. Wyniki są też zmienne w zależności od takich czynników jak położenie geograficzne;
– zdrowie: szacuje się, że ustalenia dotyczące czasu letniego mają pozytywny wpływ polegający na większej ilości zajęć rekreacyjnych na świeżym powietrzu. Z drugiej strony wyniki badaniach chronobiologicznych wskazują na to, że wpływ na rytm biologiczny człowieka może być większy niż początkowo przypuszczano. Dowody jeśli chodzi o ogólne skutki zdrowotne (tj. bilans zakładanych pozytywnych i negatywnych skutków) nie są jednoznaczne;
– bezpieczeństwo drogowe: jeśli chodzi o związek między ustaleniami dotyczącymi czasu letniego a wypadkami drogowymi dowody nie są niejednoznaczne. W zasadzie niedostateczna ilość snu w okresie wiosennym może zwiększać ryzyko wypadków. Jednocześnie uważa się, że wydłużenie czasu dostępności światła dziennego w lecie ma pozytywny wpływ na bezpieczeństwo ruchu drogowego. Trudno jest jednak jednoznacznie określić wpływ ustaleń dotyczących czasu letniego na wskaźnik wypadków w porównaniu do innych czynników;
– rolnictwo: wydaje się, że z powodu stosowania nowego sprzętu, sztucznego oświetlenia i zautomatyzowanych technologii wcześniejsze obawy związane z zakłóceniem rytmu biologicznego zwierząt i zmianą harmonogramów udoju przez zmianę czasu w dużym stopniu już nie istnieją. Dodatkowa godzina światła dziennego w okresie letnim może być również zaletą, jako że umożliwia wydłużenie godzin pracy na wolnym powietrzu, takich jak praca w polu czy zbiory.
Kilka państw członkowskich skierowało ostatnio do Komisji pisma dotyczące kwestii czasu letniego. Finlandia zwróciła się w nich z wnioskiem o zaprzestanie zmiany czasu dwa razy do roku, a Litwa zwróciła się o przegląd obecnego systemu w celu uwzględnienia różnic regionalnych i geograficznych.
W lutym 2018 r. Parlament Europejski przyjął rezolucję, w której zwrócił się do Komisji o przeprowadzenie wnikliwej oceny dyrektywy oraz w razie konieczności do przedłożenia wniosku dotyczącego jej przeglądu. W rezolucji potwierdzono jednocześnie, że „zasadnicze znaczenie ma utrzymanie jednolitego systemu czasu w UE nawet po zniesieniu zmiany czasu dwa razy w roku”.
Dalsze działania
Z dostępnych informacji wynika, że wspólne przepisy UE w tej dziedzinie mają zasadnicze znaczenie dla zapewnienia właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego. Tezę tę popiera też Parlament Europejski, który w swojej rezolucji stwierdził, że utrzymanie jednolitego unijnego systemu czasu ma zasadnicze znaczenie.
W odpowiedzi na rezolucję Parlamentu Europejskiego Komisja zobowiązała się zatem przeprowadzić ocenę istniejących dwóch głównych wariantów polityki, aby zapewnić taki zharmonizowany system. Można zatem:
– utrzymać obecne ustalenia dotyczące czasu letniego w UE, zgodnie z dyrektywą 2000/84/WE lub
– zaprzestać we wszystkich państw członkowskich aktualnie stosowanej dwa razy w roku zmiany czasu i zakazać okresowych zmian; również w tym przypadku nie miałoby to wpływu na wybór strefy czasowej, a poszczególne państwa członkowskie podejmowałyby ostatecznie decyzję o przyjęciu na stałe czasu letniego lub zimowego (lub innego).
(własne, PI UE)
