12 grudnia Parlament uroczyście wręczył Nagrodę im. Sacharowa za wolność myśli za 2023 rok Żinie Mahsie Amini oraz irańskiemu ruchowi „Kobieta, Życie, Wolność”.
W imieniu laureatek nagrodę odebrali Saleh Nikbakht, naukowiec i prawnik reprezentujący rodzinę Jiny Mahsy Amini oraz Afsun Nadżafi i Mersede Szahinkar, irańskie obrończynie praw kobiet, które w 2023 roku musiały opuścić Iran.
Otwierając ceremonię wręczenia nagród, przewodnicząca Roberta Metsola powiedziała: „Tegoroczna nagroda im. Sacharowa za wolność myśli, przyznana Jinie Mahsy Amini i ruchowi „Kobieta, Życie, Wolność”, jest hołdem dla wszystkich odważnych i niepokornych kobiet, mężczyzn i młodych ludzi w Iranie, którzy pomimo rosnącej presji, kontynuują walkę o swoje prawa i dążą do zmian. Parlament Europejski słyszy was i wspiera. Nie jesteście samiʺ.
Jina Mahsa Amini, 22-letnia irańska Kurdyjka, została aresztowana przez policję w Teheranie 13 września 2022 roku za rzekome naruszenie surowych irańskich przepisów dotyczących zasłaniania twarzy przez kobiety. W areszcie znęcano się nad nią, a trzy dni później zmarła w szpitalu. Jej śmierć wywołała masowe protesty kobiet w całym kraju. Od chwili jej śmierci irańskie kobiety pod hasłem „Kobieta, Życie, Wolność” protestują przeciwko zasadom dotyczącym hidżabu i innym dyskryminującym przepisom.
Sacharowa za wolność myśli, 8 grudnia 2023 r. rodzice i brat Jiny Mahsy Amini zostali zatrzymani na lotnisku w Teheranie przez irańskie władze, a ich paszporty zostały skonfiskowane. Obecnie podlegają zakazowi podróżowania. W sobotę Roberta Metsola wezwała „irański reżim do cofnięcia swojej decyzji”.
Rodzinę reprezentował w Strasburgu adwokat Saleh Nikbakht, który podczas ceremonii odczytał wiadomość od matki Jiny Mahsy Amini, Mozhgan Eftekhari: „Żal Jiny jest dla mnie wieczny, a ona jest nieśmiertelna dla ludzi na całym świecie. Głęboko wierzę, że jej imię, obok imienia Joanny d’Arc, pozostanie symbolem wolności. Z miejsca narodzin wiecznej Jiny, przekazuję wam nieskończoną wdzięczność, moją i mojej rodziny i mam nadzieję, że będziecie silni i dumni ze swojego wyboru. Miejmy nadzieję, że żaden głos nie będzie obawiał się ogłoszenia wolności”.
Tło
Po tym, jak reżim brutalnie stłumił te protesty, Parlament Europejski wielokrotnie potępiał tragiczną sytuację w zakresie praw człowieka w Iranie. W październiku 2022 roku posłowie wezwali, by nałożyć sankcje na irańskich urzędników odpowiedzialnych za śmierć Żiny Mahsy Amini i represje reżimu. W styczniu 2023 roku posłowie zażądali kolejnych sankcji wobec irańskiego reżimu. Chcieli, by Unia umieściła Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej na liście organizacji terrorystycznych. W listopadzie 2023 roku Parlament przyjął rezolucję w sprawie ostatnich ataków na kobiety i obrońców praw kobiet oraz arbitralnych zatrzymań obywateli Unii. Wezwał też, by utworzyć unijną grupę zadaniową, która wspierałaby laureatów Nagrody Sacharowa i Nagrody Nobla.
Nagroda im. Sacharowa: Głosów irańskich kobiet nie da się uciszyć (wideo)
Obejrzyj najważniejsze momenty ceremonii wręczenia Nagrody im. Sacharowa 2023, podczas której Parlament Europejski uhonorował Jinę Mahsę Amini i irański ruch protestacyjny kobiet.
Ceremonia wręczenia Nagrody im. Sacharowa za wolność myśli 2023 odbyła się 12 grudnia w Parlamencie Europejskim w Strasburgu. Tegorocznymi laureatami są Jina Mahsa Amini i irański Ruch Kobieta, Życie, Wolność. Jina Mahsa Amini zmarła we wrześniu 2022 r. po aresztowaniu przez irańską „policję moralności” za rzekome niewłaściwe noszenie hidżabu. Jej śmierć wywołała masowe protesty w całym Iranie domagające się zwiększenia praw kobiet.
Członkowie rodziny Jiny Mahsy Amini otrzymali zakaz opuszczania Iranu i nie mogli uczestniczyć w ceremonii, dlatego byli reprezentowani przez swojego prawnika Saleha Nikbakhta. Ruch protestacyjny reprezentowały irańskie obrończynie praw kobiet Afsoon Najafi i Mersedeh Shahinkar, które opuściły Iran w 2023 roku.
Laureat Nagrody im. Sacharowa za 2023 r.: Żina Mahsa Amini i irański ruch „Kobieta, Życie, Wolność”
Poszanowanie podstawowych wolności i praw człowieka jest jedną z głównych wartości UE, obecną w jej polityce. Nagroda im. Sacharowa przyznawana przez Parlament Europejski honoruje pracę osób, które bronią tych wolności i praw. Ma ona istotną wagę tym bardziej teraz, gdy pokój i prawa człowieka są coraz bardziej zagrożone. W tym roku Nagrodę im. Sacharowa za 2023 otrzymała Żina Mahsa Amini oraz irański ruch „Kobieta, Życie, Wolność”. Uroczystość wręczenia nagrody odbędzie się podczas grudniowej sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego.
„Odwaga i niezłomność irańskich kobiet w walce o sprawiedliwość, wolność i prawa człowieka nie zostaną zatrzymane. Ich głosów nie da się uciszyć i chociaż ich dziś tu nie ma, czuejemy ich obecność,” – powiedziała Przewodnicząca Parlamentu Europejskiego Roberta Metsola otwierając ceremonię.
Saleh Nikbakht przeczytał wiadomość od matki Jiny Mahsy Amini, Mozhgan Eftekhari: „Jina to ucieleśnienie życia, stała się tajnym kodem dla wolności i sprawiła, że marzenie o wolności rozprzestrzeniło się od jej miejsca urodzenia, Kurdystanu, po całym Iranie, na Bliskim Wschodzie i na świecie”.
Doroczna Nagroda im. Sacharowa za wolność myśli jest przyznawana osobom i organizacjom broniącym praw człowieka i podstawowych wolności od 1988 roku. Została nazwana na cześć sowieckiego fizyka i dysydenta politycznego Andrieja Sacharowa; nagroda pieniężna wynosi 50 000 euro.
