Obecnie w Unii Europejskiej mamy zatwierdzone cztery szczepionki przeciw COVID-19.
Wszystko o Pfizerze, Modernie, AstraZenece i Johnson&Johnson co do tej pory wiemy.
Czy po szczepieniu potrzebne będą trzecie dawki przypominające lub druga w przypadku J&J? Wkrótce o tym przekonamy się.
Szczepionki w Unii Europejskiej
Szczepionka Comirnaty – Pfizer/BioNTech
- dwudawkowa szczepionka mRNA
- powyżej 16 roku życia
Skuteczność po przyjęciu 1. dawki – 69 proc. (po 12 dniach)
Skuteczność po przyjęciu 2. dawki – 95 proc. (po 14 dniach)
Szczepionki w technologii mRNA zmniejszają ryzyko zachorowania w okresie 2-3 miesięcy. Nie jest jeszcze znana ochrona gwarantowana przez szczepionkę Pfizer. Osoby zaszczepione w badaniach klinicznych w sierpniu 2020 roku ciągle mają antygeny w swoich organizmach.
Szczepionka Moderna
- dwudawkowa szczepionka mRNA
- powyżej 18 roku życia
Skuteczność po przyjęciu 1. dawki – nie podano (po około 10-14 dniach)
Skuteczność po przyjęciu 2. dawki – 94,1 proc. (po 14 dniach)
Szczepionki w technologii mRNA zmniejszają ryzyko zachorowania w okresie 2-3 miesięcy. Nie jest jeszcze znana ochrona gwarantowana przez szczepionkę Moderna.
Szczepionka Vaxzevria – AstraZeneca
- dwudawkowa szczepionka wektorowa
- powyżej 18 roku życia
Skuteczność po przyjęciu 1. dawki – 60 proc. (po 12 dniach)
Skuteczność po przyjęciu 2. dawki – 82,4 proc. (po 15 dniach i ma być zachowany 12-tygodniowy odstęp między dawkami)
Średnia skuteczność szczepionki firmy AstraZeneca to 76 procent. Jeśli druga dawka zostanie podana osobie wcześniej to jej skuteczność spada do 54,9 procent.
Nie jest jeszcze znana ochrona gwarantowana przez szczepionkę AstraZeneca.
Szczepionka Johnson&Johnson
- jednodawkowa szczepionka wektorowa
- powyżej 18 roku życia
Skuteczność po przyjęciu 1. dawki – 67 proc. (po 14 dniach)
Skuteczność w zapobieganiu ciężkiej postaci COVID-19 – 85 proc.
Nie jest jeszcze znana ochrona gwarantowana przez szczepionkę Johnson&Johnson.
Europejska Agencja Leków prowadzi procedurę wstępnej etapowej oceny (rolling review) 3 szczepionek przeciw COVID-19:
– szczepionki białkowej rekombinowanej Novavax (NVX-CoV2373) (procedura etapowa od 03.02.2021)
– szczepionki mRNA CurVac AG (CVnCoV) (procedura etapowa od 12/02/2021).
– szczepionki wektorowej Sputnik V (Gam-COVID-Vac) (procedura etapowa od 04/03/2021).
Jaka jest różnica pomiędzy szczepionką mRNA a dotychczas stosowanymi szczepionkami?
Różnica między szczepionką mRNA a dotychczas stosowanymi szczepionkami dotyczy sposobu i miejsca gdzie produkowane jest białko pełniące rolę antygenu w szczepionce. W dotychczas stosowanych szczepionkach podawaliśmy gotowe białka (antygeny) lub ich fragmenty, które stymulowały organizm do wytworzenia przeciwciał neutralizujących oraz odpowiedzi na poziomie komórkowym. W przypadku szczepionek mRNA do organizmu podajemy tylko informację genetyczną o tym jak dane białko powinno być wytworzone. Sama produkcja białka zachodzi już w naszych komórkach.
Innymi słowy w szczepionkach mRNA nie podajemy gotowego antygenu, a dokładny przepis na jego przygotowanie w postaci mRNA kodującego informację o białku pełniącym funkcję antygenu.
Szczepionka mRNA nie zawiera wirusa ani jego fragmentów. Zawiera tylko informację genetyczną (mRNA), dzięki której białko (antygen) wirusa będzie wytworzone w naszych komórkach po podaniu szczepionki.
Podsumowanie – Szczepionka przeciw COVID-19
O chorobie
COVID-19 jest ostrą wirusową chorobą układu oddechowego. W związku z tym, że choroba pojawiła się w nieuodpornionej populacji nagle w drugiej połowie 2019 roku, zaczęła się szerzyć w sposób niekontrolowany i w błyskawicznym tempie dotknęła społeczeństwa wszystkich krajów na świecie, wywołując kryzys zdrowia publicznego w niespotykanej skali.
Objawy COVID-19 są zbliżone do innych infekcji układu oddechowego i postawienie diagnozy wymaga wykonania badań laboratoryjnych. Najczęściej u zakażonych pacjentów obserwuje się: gorączkę, suchy kaszel, uczucie zmęczenia lub osłabienia. Rzadziej występują: bóle mięśniowe, ból gardła, biegunka, zapalenie spojówek, ból głowy, utrata węchu lub smaku, wysypka lub odbarwienia na palcach rąk lub stóp. W ciężkim przebiegu COVID-19 mogą wystąpić: duszność, ból/uczucie nacisku w klatce piersiowej, zaburzenia mowy (afazja), zaburzenia ruchowe. Większość zakażonych przechodzi chorobę łagodnie, aczkolwiek są opisywane długoterminowe powikłania nawet wśród osób, które łagodnie przeszły infekcję. Osoby starsze oraz osoby z chorobami towarzyszącymi mają podwyższone ryzyko ciężkiego przebiegu oraz wystąpienia powikłań w przebiegu COVID-19.
Pandemia będzie trwała dopóki ponad 60% społeczeństw nie uodporni się drogą naturalną (przechorowanie) lub sztuczną (zaszczepienie). Po przekroczeniu tego progu odporności zbiorowiskowej, COVID-19 stanie się jedną z sezonowych chorób, z którą służby sanitarne będą walczyć jak z dziesiątkami innych chorób zakaźnych ludzi.
O szczepionce
Obecnie w krajach Unii Europejskiej do obrotu dopuszczone są dwie szczepionki mRNA (Comirnaty i Moderna) oraz dwie szczepionki wektorowe (AstraZeneca i Janssen). Szczepionki te chronią przed objawami COVID-19 wywołanymi przez koronawirusa SARS-CoV-2. Szczepienie obejmuje podanie 2 dawek domięśniowo, tylko szczepionka Janssen wymaga podania 1 dawki. Ochrona pojawia się po. ok. 14 dniach po zakończeniu zalecanego schematu szczepienia. W dużych badaniach klinicznych potwierdzono wysoką skuteczność szczepionek w ochronie przed wystąpieniem objawów COVID-19. W badaniach tych brały udział również osoby z chorobami towarzyszącymi. Po podaniu szczepionki mRNA lub wektorowej mogą wystąpić działania niepożądane pod postacią: bólu w miejscu wstrzyknięcia, zmęczenia, bólu głowy, bólu mięśni i dreszczy, bólu stawów, gorączki i obrzęku w miejscu wstrzyknięcia.
W Polsce zgodnie z Komunikatem Ministra Zdrowia szczepienia przeciw COVID-19 realizowane są w następujący sposób:
- szczepionką AstraZeneca w schemacie dwudawkowym przy zachowaniu odstępu ok 12 tygodni (nie dłużej niż 84 dni) między dawkami, który jest najkorzystniejszy dla skuteczności szczepionki,
- szczepionkami mRNA Pfizer/BioNTech i mRNA Moderna w schemacie dwudawkowym przy zachowaniu odstępu ok. 6 tygodni (nie dłużej niż 42 dni) między dawkami. Odstęp ten wynika z obserwacji poczynionych w opublikowanych badaniach klinicznych III fazy szczepionki mRNA, w których maksymalny odstęp pomiędzy dawkami u pacjentów uwzględnionych w analizie skuteczności wynosił 42 dni.
W Charakterystyce Produktu Leczniczego każdej szczepionki wskazano następujące zapisy dotyczące ich schematów podania:
- Szczepionka mRNA Comirnaty (BNT162b2) Pfizer-BioNTech podawana po upływie trzech tygodni od podania pierwszej dawki,
- Szczepionka mRNA COVID-19 Vaccine Moderna podawana po upływie 28 dni od podania pierwszej dawki,
- Szczepionka wektorowa „ChAdOx1-S” AstraZeneca podawana w odstępie między 4 a 12 tygodniem (od 28 do 84 dni),
- Szczepionka wektorowa Janssen (Ad.26.COV2.S) podawana w postaci 1 dawki.
Wyniki badań efektywności szczepień przeciw COVID-19 ze Stanów Zjednoczonych
W czasopiśmie Morbidity and Mortality Weekly Report (MMWR) opublikowano dwie prace bardzo dobrze ilustrujące skuteczność rzeczywistą (efektywność) szczepień przeciw COVID-19 podawanymi w Stanach Zjednoczonych szczepionkami mRNA. Wykazano, że szczepionki te z wysoką skutecznością chronią osoby starsze przed hospitalizacją z powodu COVID-19, co może następnie zmniejszyć ryzyko zgonów i występowania zespołu post-COVID-19. Potwierdzono również skuteczność szczepionek mRNA w ochronie przed zakażeniami SARS-CoV-2 w warunkach rzeczywistych, w badaniach personelu ochrony zdrowia.
Zespół Tenforde M.W. i wsp. opisali wyniki oceny efektywności podawanych w Stanach Zjednoczonych szczepionek mRNA przeciw COVID-19 (Pfizer-BioNtech i Moderna) w zapobieganiu hospitalizacjom z powodu COVID-19 u osób w wieku ≥65 lat. Badanie realizowano w 24 szpitalach w okresie od 1 stycznia do 26 marca 2021 roku.
Uwzględniono chorych z objawami klinicznymi utrzymującymi się ≤14 dni przed przyjęciem do szpitala, u których wykonano badanie w kierunku zakażenia SARS-CoV-2 (metodą RT-PCR lub test antygenowy) w ciągu 10 dni od początku objawów. Grupę przypadków utworzyli chorzy z potwierdzonym zakażeniem SARS-CoV-2, a grupę kontrolną osoby, u których wykluczono COVID-19.
Skuteczność rzeczywistą po podaniu dwóch dawek szczepionki mRNA w zapobieganiu hospitalizacji z powodu COVID-19 oszacowano na 94% (95% CI: 49–99).
Skuteczność rzeczywistą po podaniu jednej dawki szczepionki mRNA w zapobieganiu hospitalizacji z powodu COVID-19 oszacowano na 64% (95% CI: 28–82).
Wyniki badania wskazują, że szczepionki mRNA przeciw COVID-19 chronią osoby starsze przed hospitalizacją z powodu COVID-19, co może następnie zmniejszyć ryzyko zgonów i występowania zespołu post-COVID-19.
Thompson i wsp. opisali wyniki badania efektywności przeprowadzone wśród personelu ochrony zdrowia i innych niezbędnych pracowników zaszczepionych dwoma dawkami szczepionki mRNA w ochronie przed COVID-19, w tym zakażeń bezobjawowych SARS-CoV-2. Badanie prowadzono w okresie od 14.12.2020 do 13.03.2021. Kohorty 3950 pracowników ochrony zdrowia i innych niezbędnych pracowników badano przez kolejnych 13 tygodni w kierunku SARS-CoV-2.
Skuteczność rzeczywista po podaniu dwóch dawek szczepionki mRNA, oceniana ≥14 dni po drugiej dawce, w ochronie przed zakażeniami SARS-CoV-2, niezależnie od objawów wynosiła 90% (95% CI: 68–97).
Skuteczność rzeczywista po podaniu jednej dawki szczepionki mRNA, oceniana ≥14 dni po pierwszej dawce, przed podaniem drugiej dawki, w ochronie przed zakażeniami SARS-CoV-2, niezależnie od objawów wynosiła 80% (95% CI: 59-90).
Dostępne szczepionki mRNA przeciw COVID-19 są skuteczne w ochronie przed zakażeniami SARS-CoV-2 w warunkach rzeczywistych.
(vaccination-info.eu/, szczepienia.pzh.gov.pl)
