W spisie powszechnym w 2021 r. podobnie jak w 2011 r., przynależność narodowa i etniczna była określana w drodze swobodnej deklaracji spisywanych osób, przy umożliwieniu im wyrażenia złożonych deklaracji narodowościowych (identyfikacja pierwsza i identyfikacja druga).
Najliczniejszą identyfikacją narodowościową odnotowaną w spisie wśród ogółu mieszkańców Polski była identyfikacja polska – 97,7%, inna niż polska 3,5%. Deklaracje śląskie i kaszubskie były najliczniej reprezentowane wśród deklaracji narodowo-etnicznych. Deklaracji śląskich w stosunku do identyfikacji innych niż polska było 43,7%, a kaszubskich 13,2%.
Do najliczniejszych identyfikacji narodowo-etnicznych, poza inną niż polską identyfikacją, należy zaliczyć deklaracje śląskie – 585,7 tys. i kaszubskie -176,9 tys.
Struktura narodowo-etniczna
Wstępne wyniki spisu ludności z 2021 r. wskazują, że ludność o polskich identyfikacjach narodowościowych obejmowała w sumie 37149,5 tys. osób, co stanowi 97,7% ogółu mieszkańców Polski, natomiast o innych niż polska identyfikacjach – 1339,6 tys. osób, czyli 3,5%.
Wstępne dane wskazują na utrzymujące się poczucie odrębności etnicznej społeczności regionalnych w Polsce. Do najliczniejszych identyfikacji narodowo-etnicznych, poza inną niż polską identyfikacją, należy zaliczyć deklaracje śląskie i kaszubskie. W sumie odnotowano – jako odpowiedź na pierwsze lub drugie pytanie etniczne – 585,7 tys. deklaracji śląskich, co w stosunku do identyfikacji innych niż polska stanowi 43,7%, przy czym 231,8 tys. osób wskazało identyfikację śląską jako pierwszą, a 353,9 tys. osób jako drugą. Kolejną najliczniej reprezentowaną grupą były osoby deklarujące przynależność kaszubską – 176,9 tys. osób (co stanowi 13,2% wśród ogółu osób deklarujących identyfikację inną niż polską). Grupa ta częściej deklarowała identyfikację kaszubską jako drugą (162,2 tys.).
Tablica 1. Ludność według najliczniejszych identyfikacji narodowo-etnicznych – wstępne wyniki NSP 2021
| Identyfikacja
narodowo-etniczna |
Identyfikacja pierwsza (zadeklarowana w pierwszym pytaniu) | Identyfikacja druga
(zadeklarowana w drugim pytaniu) |
Razem – niezależnie od liczby i kolejności
(w pierwszym lub drugim pytaniu) * |
| w tysiącach | |||
| Ogółem | 38036,1 | 956,3 | 38036,1 |
| Polska | 37057,5 | 92,0 | 37149,5 |
| Inna niż polska – razem | 505,3 | 864,3 | 1339,6 |
| w tym: | |||
| śląska | 231,8 | 353,9 | 585,7 |
| kaszubska | 14,6 | 162,2 | 176,9 |
| niemiecka | 38,7 | 93,8 | 132,5 |
| ukraińska | 62,9 | 16,5 | 79,4 |
| białoruska | 41,9 | 12,4 | 54,3 |
| angielska | 4,0 | 44,7 | 48,7 |
| amerykańska | 2,3 | 22,8 | 25,1 |
| włoska | 3,1 | 14,6 | 17,7 |
| żydowska | 7,2 | 8,5 | 15,7 |
| rosyjska | 10,2 | 4,6 | 14,8 |
| francuska | 1,9 | 11,1 | 13,0 |
| łemkowska | 8,6 | 4,1 | 12,7 |
| romska | 8,0 | 3,8 | 11,8 |
| irlandzka | 0,8 | 9,1 | 10,0 |
| litewska | 7,6 | 2,0 | 9,7 |
| Nieustalona | 473,3 | x | 473,3 |
Tablica 2. Ludność deklarująca inną niż polska przynależność narodowo-etniczną według rodzaju identyfikacji – wyniki wstępne NSP 2021
| Identyfikacja
narodowo-etniczna |
Identyfikacja pierwsza (zadeklarowana
w pierwszym pytaniu) |
Identyfikacja druga
(zadeklarowana w drugim pytaniu |
Razem – niezależnie od liczby i kolejności
(w pierwszym lub drugim pytaniu) * |
| w tysiącach | |||
| Inna niż polska – razem | 505,3 | 864,3 | 1339,6 |
| w % (struktura pionowa) | |||
| w tym: | |||
| śląska | 45,9 | 40,9 | 43,7 |
| kaszubska | 2,9 | 18,8 | 13,2 |
| niemiecka | 7,7 | 10,8 | 9,9 |
| ukraińska | 12,5 | 1,9 | 5,9 |
| białoruska | 8,3 | 1,4 | 4,1 |
| angielska | 0,8 | 5,2 | 3,6 |
| amerykańska | 0,4 | 2,6 | 1,9 |
| włoska | 0,6 | 1,7 | 1,3 |
| żydowska | 1,4 | 1,0 | 1,2 |
| rosyjska | 2,0 | 0,5 | 1,1 |
| francuska | 0,4 | 1,3 | 1,0 |
| łemkowska | 1,7 | 0,5 | 0,9 |
| romska | 1,6 | 0,4 | 0,9 |
| irlandzka | 0,2 | 1,1 | 0,7 |
| litewska | 1,5 | 0,2 | 0,7 |
Trzecią najliczniej reprezentowaną grupą są osoby deklarujące przynależność niemiecką – w sumie 132,5 tys. osób (co stanowi 9,9% wśród ogółu osób deklarujących identyfikację inną niż polską ), z czego 38,7 tys. osób zadeklarowało narodowość niemiecką jako pierwszą, a 93,8 tys. jako drugą. Do liczniejszych grup deklarujących w ostatnim spisie powszechnym inną niż polska tożsamość narodowo-etniczną należy zaliczyć jeszcze społeczności wskazujące w spisie przynależność: ukraińską (79,4 tys.), białoruską (54,3 tys.), angielską (48,7 tys.) oraz amerykańską (25,1 tys.).
W sześciu przypadkach suma deklaracji przekroczyła 10 tys.: włoskiej (17,7 tys.), żydowskiej (15,7 tys.), rosyjskiej (14,8 tys.), francuskiej (13,0 tys.), łemkowskiej (12,7 tys.) i romskiej (11,8 tys.). Z kolei suma deklaracji dla identyfikacji irlandzkiej oraz litewskiej oscylowała blisko tej wartości.
Odsetek braków danych w zakresie narodowości wynosi 1,24%.
Język kontaktów domowych
Podczas spisu w 2021 r. podobnie jak w 2011 r. osoby spisywane miały możliwość wymienienia dwóch języków niepolskich w kontaktach domowych, niezależnie od tego, czy były używane z językiem polskim czy nie. Używanie języka polskiego zadeklarowało 98,4% ogółu ludności, a większość z tego – 94,3% posługuje się nim jako jedynym. Językiem angielskim w kontaktach domowych posługuje się 1,9% osób spisywanych, a śląskim 1,2%.
Na podstawie wstępnych wyników badania spisowego można stwierdzić, że w zdecydowanej większości ludność Polski posługuje się w kontaktach domowych językiem polskim. Używanie tego języka zadeklarowało w sumie 37427,6 tys. osób, co stanowi 98,4% ogółu ludności, a większość z tego tj. 35886,7 tys. (94,3 %) – posługuje się nim jako jedynym.
Tablica 3. Ludność według najczęściej wskazywanych języków używanych w kontaktach
domowych – wyniki wstępne NSP 2021
| Język kontaktów domowych
|
Ogółem | W tym używany jako jedyny | |
| w tysiącach* | |||
| Ogółem | 38036,1 | x | |
| Polski | 37427,6 | 35886,7 | |
| Inny niż polski | 1666,7 | 115,1 | |
| w tym: | |||
| angielski | 704,4 | 21,0 | |
| śląski | 457,9 | 53,3 | |
| niemiecki | 199,0 | 6,6 | |
| kaszubski | 87,6 | 1,7 | |
| rosyjski | 59,9 | 4,7 | |
| ukraiński | 53,2 | 7,8 | |
| francuski | 37,2 | 1,6 | |
| włoski | 34,0 | 2,4 | |
| hiszpański | 26,3 | 1,2 | |
| białoruski | 16,9 | 1,6 | |
| niderlandzki | 14,6 | 0,6 | |
| norweski | 11,8 | 0,4 | |
| Nieustalony | 482,8 | x | |
Na podstawie wstępnych wyników spisu dotyczących języka używanego w kontaktach domowych można zauważyć, że do najczęściej wymienianych języków innych niż polski należy język angielski, który zadeklarowało 704,4 tys. osób, a następnie język śląski – 457,9 tys. osób. Na kolejnych miejscach uplasowały się: język niemiecki – 199,0 tys., kaszubski– 87,6 tys., rosyjski 59,9 tys. oraz ukraiński 53,2 tys. osób.
Tablica 4. Ludność używająca w kontaktach domowych języka innego niż polski według
rodzaju języka – wyniki wstępne NSP 2021
| Język kontaktów domowych | Ogółem | W tym używany jako jedyny |
| w tysiącach | ||
| Inny niż polski | 1666,7 | 115,1 |
| w % (struktura pionowa) | ||
| w tym: | ||
| angielski | 42,3 | 18,2 |
| śląski | 27,5 | 46,3 |
| niemiecki | 11,9 | 5,7 |
| kaszubski | 5,3 | 1,5 |
| rosyjski | 3,6 | 4,1 |
| ukraiński | 3,2 | 6,8 |
| francuski | 2,2 | 1,4 |
| włoski | 2,0 | 2,1 |
| hiszpański | 1,6 | 1,0 |
| białoruski | 1,0 | 1,4 |
| niderlandzki | 0,9 | 0,5 |
| norweski | 0,7 | 0,3 |
* Respondenci mieli możliwość wskazania więcej niż jednego języka – dane w kolumnach nie sumują się
Odsetek braków danych w przypadku języka używanego w domu wynosi 1,27%.
Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań został przeprowadzony na terenie Polski w dniach od 1 kwietnia do 30 września 2021 r., według stanu na dzień 31 marca 2021 r.
(„Źródło danych GUS”, „Opracowanie własne na podstawie danych GUS”)
