Kryzys klimatyczny stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, odżywiania, rozwoju i przyszłości dzieci i młodzieży.
Miliard młodych osób żyje w krajach wyjątkowo narażonych na jego skutki. Młodzi ludzie są kluczowi dla przeciwdziałania tym zmianom – będą żyli w świecie dotkniętym ich konsekwencjami, więc mają prawo uczestniczyć w procesach decyzyjnych dotyczących przyszłości.
12 sierpnia odbył się Międzynarodowy Dzień Młodzieży – wskazujemy na konieczność podjęcia pilnych działań w celu przeciwdziałania zmianom klimatycznym, aby każde dziecko miało równe szanse na rozwój teraz i w przyszłości. Jednocześnie chcemy zaprosić młodych ludzi na całym świecie do aktywnego zabierania głosu i dzielenia się swoimi przemyśleniami i pomysłami. Wszystkich zachęcamy, aby poświęcili trochę czasu na wysłuchanie tych opinii.
– Aby stworzyć zrównoważoną przyszłość dla dzieci i młodzieży, potrzebne są zdecydowane zobowiązania w zakresie działań na rzecz klimatu. Młodzi ludzie są kluczowi dla aktywności w tym obszarze. Będą żyli w świecie dotkniętym konsekwencjami zmian klimatycznych i mają prawo uczestniczyć w procesach decyzyjnych dotyczących ich przyszłości. To oni mają wiedzę, wrażliwość i bardzo sensowne powody, aby w te działania aktywnie się włączać. Nie pozwólmy zmarnować tej energii i chęci zaangażowania – Renata Bem, Dyrektor Generalna UNICEF Polska.
Obecnie ok. miliarda dzieci żyje w jednym z 33 krajów sklasyfikowanych jako wyjątkowo narażone na skutki kryzysu klimatycznego. Stoją w obliczu śmiertelnego zagrożenia łączącego liczne kryzysy środowiskowe z brakiem dostępu do wody i elementarnych usług sanitarnych, chociażby podstawowej opieki zdrowotnej czy możliwości edukacji. Co więcej, rozkład tych konsekwencji zmian klimatycznych jest głęboko niesprawiedliwy. Dzieci z krajów, które w najmniejszym stopniu do nich się przyczyniają, ponoszą ich najpoważniejsze konsekwencje.
Jak wynika z badania przeprowadzonego przez UNICEF, ponad 90 proc. młodych ludzi słyszało o zmianach klimatu, niewiele mniej ma świadomość, że są one spowodowane działalnością człowieka, a trzy czwarte martwi się rozwojem tej sytuacji. Wśród najważniejszych aspektów zmian klimatycznych 40 proc. młodych ludzi wskazało zanieczyszczenie środowiska, co piąty – wpływ na zdrowie ludzkie, podczas gdy inni wskazali na suszę (14 proc.) i niszczenie przyrody (12 proc.).
Chcemy podkreślić kluczową rolę, jaką młodzi ludzie odgrywają w dążeniu do świata zrównoważonego środowiskowo i przyjaznego dla klimatu, co ma kluczowe znaczenie dla reagowania na globalny kryzys klimatyczny. Chcemy zwrócić uwagę na ich proekologiczne umiejętności: wiedzę, wartości i postawy potrzebne do życia, rozwoju i wspierania zrównoważonego społeczeństwa chroniącego ograniczone zasoby.
Młodzi powinni mieć możliwość zabrania głosu i wywarcia pozytywnego wpływu na planetę poprzez zademonstrowanie swoich ekologicznych umiejętności i wiedzy na temat zmian klimatu, a także inspirowanie rówieśników i zachęcanie do podejmowania działań przyjaznych dla klimatu.
UNICEF: Nowe wytyczne Komitetu Praw Dziecka. ONZ wzywa państwa do działań na rzecz praw dzieci w związku z kryzysem klimatycznym
Po raz pierwszy w historii Komitet Praw Dziecka Narodów Zjednoczonych wyraźnie potwierdził prawo dzieci do czystego, zdrowego i zrównoważonego środowiska, wydając kompleksową interpretację obowiązków państw członkowskich wynikających z Konwencji o prawach dziecka.
Konwencja o prawach dziecka z 1989 roku została ratyfikowana przez 196 państw. Określa uniwersalne prawa dziecka, takie jak prawo do życia, przetrwania i rozwoju oraz prawo do zdrowia. Komentarze ogólne zawierają wytyczne dotyczące tego, co te prawa oznaczają dla konkretnego tematu lub obszaru prawodawstwa. Opublikowany dziś komentarz ogólny nr 26 w sprawie praw dziecka i środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem zmian klimatycznych wyraźnie odnosi się do kryzysu klimatycznego, załamania bioróżnorodności i wszechobecnego zanieczyszczenia środowiska. Przedstawia także środki zaradcze mające na celu ochronę życia i przyszłości dzieci. Philip Jaffé, członek Komitetu Praw Dziecka ONZ, stwierdza:
„Dzieci na całym świecie przewodzą walce ze zmianami klimatycznymi, wzywają swoje rządy i korporacje do podjęcia działań w celu ochrony planety i ich przyszłości. W komentarzu ogólnym nr 26 Komitet Praw Dziecka nie tylko przytacza i wzmacnia głosy dzieci, ale także jasno definiuje ich prawa w odniesieniu do środowiska. Państwa członkowskie powinny je szanować, chronić i realizować wspólnie i niezwłocznie!”
„Nowy Komentarz ogólny stanowi istotny krok w kierunku zrozumienia, że każde dziecko na Ziemi ma prawo do życia w czystym, zdrowym i zrównoważonym środowisku. Rządy muszą podjąć pilne działania, aby zaradzić światowemu kryzysowi klimatycznemu oraz tchnąć życie w te słowa” – mówi David Boyd, Specjalny sprawozdawca ONZ ds. praw człowieka i środowiska.
Komentarz ogólny nr 26 określa, że państwa są odpowiedzialne nie tylko za ochronę praw dzieci przed bezpośrednią szkodą, ale także za przewidywalne naruszenia ich praw w przyszłości wynikające z obecnych działań państw lub ich braku w przyszłości. Ponadto podkreśla, że państwa mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności nie tylko za szkody wyrządzone środowisku, powstałe w ich granicach, ale także za szkodliwe skutki niszczenia środowiska i zmian klimatycznych poza ich granicami. Szczególną uwagę należy zwrócić na łamanie praw, jakiego doświadczają dzieci żyjące w najtrudniejszych warunkach.
Wszystkie 196 państw, które ratyfikowały Konwencję o prawach dziecka, zostało wezwanych do podjęcia natychmiastowych działań, w tym do wycofywania się z użycia węgla, ropy i gazu ziemnego i przejścia na odnawialne źródła energii, poprawy jakości powietrza i zapewnienia dostępu do czystej wody, przekształcenia rolnictwa przemysłowego i rybołówstwa tak, aby produkować w sposób zrównoważony zdrową żywność i chronić bioróżnorodność.
Według najnowszych wytycznych należy uwzględniać poglądy dzieci przy podejmowaniu decyzji środowiskowych. Podkreślana jest też kluczowa rola edukacji ekologicznej w przygotowaniu dzieci do podejmowania działań, rzecznictwa oraz ich ochrony przed szkodliwym działaniem zmian środowiska. Komentarz ogólny nr 26 jest wynikiem globalnego i międzypokoleniowego zaangażowania. To efekt szerokich konsultacji z państwami członkowskimi, organizacjami międzynarodowymi i regionalnymi: wyspecjalizowanymi organami Organizacji Narodów Zjednoczonych, krajowymi instytucjami zajmującymi się prawami człowieka, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i samymi dziećmi.
„Dzieci są w najmniejszym stopniu odpowiedzialne za kryzys klimatyczny, ale najbardziej odczuwają jego skutki. Co roku 1,7 mln dzieci poniżej 5 r.ż. traci życie z powodu możliwych do uniknięcia zmian środowiska. Mimo to dzieci i młodzież są niedostatecznie reprezentowane w praktycznie wszystkich procesach decyzyjnych dotyczących polityki ochrony środowiska. W Komentarzu ogólnym nr 26 próbowaliśmy to zmienić. Był to jak dotąd jeden z najbardziej inkluzywnych procesów na szczeblu ONZ, dzięki włączeniu w dyskusję ponad 16 tys. dzieci ze 121 krajów. Jako międzynarodowa organizacja Terre des Hommes jesteśmy dumni, że koordynowaliśmy ten niezwykły proces tworzenia Komentarza ogólnego razem z Komitetem Praw Dziecka ONZ” – mówi Joshua Hofert, Dyrektor wykonawczy Terre des Hommes Niemcy.
Terre des Hommes, oficjalny partner Komitetu przy opracowywaniu Komentarza ogólnego nr 26, przeprowadził proces z udziałem różnych interesariuszy, w tym w znaczący sposób angażując dzieci poprzez konsultacje internetowe, aby określić kształt i treść dokumentu . Międzynarodowa organizacja praw dziecka koordynowała globalną Radę Doradczą ekspertów i zespół 12 doradców ds. dzieci w wieku 11–17 lat. UNICEF jako członek Rady Doradczej, zapewnił wsparcie merytoryczne i pomógł zebrać opinie dzieci z całego świata w ramach procesu konsultacji.
„Dla mnie Komentarz Ogólny oznacza ogólnoświatową zmianę, która jest konieczna, aby iść do przodu w walce ze zmianami środowiskowymi i przy podejmowaniu globalnych działań na rzecz ochrony naszej planety dla nas i przyszłych pokoleń. Daje dzieciom silniejszą podstawę prawną w prawie międzynarodowym do egzekwowania naszych praw do zdrowego środowiska. Na całym świecie obserwujemy coraz więcej działań na rzecz ochrony środowiska odwołujących się do praw człowieka, a GC26 stanowi ważną część tego procesu” – komentuje Āniva, 17-letnia działaczka na rzecz klimatu i praw dziecka z wysp Pacyfiku.
Komentarz ogólny nr 26 pomaga w interpretacji zobowiązań państw wynikających z porozumienia paryskiego do poszanowania, promowania i uwzględniania obowiązków w zakresie praw dziecka podczas podejmowania działań mających na celu przeciwdziałanie zmianom klimatycznym. Wyjaśnia również, że oceny wpływu kryzysu klimatycznego na prawa dziecka należy przeprowadzać w kontekście wszystkich przepisów, polityk i projektów, rozporządzeń, budżetu i innych decyzji związanych ze środowiskiem. Państwa będą musiały okresowo składać Komitetowi Praw Dziecka ONZ sprawozdania na temat postępów, jakie poczyniły w zakresie ochrony praw dzieci w kwestii środowiska.
„W zakresie decyzji politycznych i finansowania działań klimatycznych, w dalszym ciągu są zaniedbywane potrzeby dzieci. To musi się zmienić. Komentarz ogólny pilnie wzywa państwa do nadania priorytetu działaniom we wszystkich aspektach życia dzieci dotkniętych zmianami klimatycznymi, takich jak: prawo do edukacji, bezpiecznych ujęć wody i zdrowego środowiska. Kryzys klimatyczny to kryzys praw dziecka. Rządy mają obowiązek chronić prawa każdego dziecka w każdym zakątku naszej planety, zwłaszcza chłopców i dziewcząt mieszkających w krajach, które w najmniejszym stopniu przyczyniły się do tego problemu, a doświadczają powodzi, susz, cyklonów i upałów” – mówi Paloma Escudero, Specjalny doradca UNICEF ds. wspierania praw dziecka i działań klimatycznych.
