Szczepionki przeciw grypie zapobiegły milionom zgonów.
Pierwszą inaktywowaną szczepionkę przeciw grypie do stosowania u ludzi opracowali Thomas Francis oraz jego uczeń Jonas Salk, który później opracował szczepionkę przeciw poliomyelitis. Poznaliśmy dokładnie wirusa grypy i wiemy, że zmienność wirusa grypy na drodze przypadkowych mutacji i reasortacji sprawia, że konieczne jest regularne aktualizowanie składu antygenowego szczepionek, aby uzyskać ochronę wobec szczepów wirusa krążących w populacji. WHO opracowuje (dla półkuli północnej zwykle w lutym) zalecenia dotyczące składu antygenowego szczepionek w kolejnym sezonie na podstawie systemu monitorowania wariantów wirusa krążących na świecie. Taka analiza obejmuje zbieranie szczepów wirusa, krążących na świecie, analizę właściwości wirusów, ocenę skuteczności aktualnych szczepionek. Producenci szczepionek uwzględniają zalecane zmiany w procesie wytwarzania szczepionek przygotowywanych na kolejny sezon.
Grypa powraca w każdym sezonie jako epidemia. Stanowi stałe zagrożenie dla zdrowia publicznego, dotykając miliony osób powodując poważne powikłania u osób najbardziej narażonych: małych dzieci, osób starszych i osób z chorobami współistniejącymi.
Jak skuteczne są szczepionki przeciw grypie?
W celu oceny skuteczności rzeczywistej szczepienia przeciw grypie przeprowadzono badanie, gdzie przeanalizowano różne parametry, aby oszacować skuteczność szczepień przeciwko grypie w zapobieganiu i zmniejszaniu ciężkości i śmiertelności infekcji, zwłaszcza w najbardziej narażonych grupach. Badanie stanowi metaanalizę 119 artykułów opublikowanych w ciągu ostatnich 10 lat, obejmujących łącznie 192 705 pacjentów. Przeprowadzona analiza matematyczna została zweryfikowana przy użyciu danych z bazy danych TrinetX, która obejmuje ponad 6,5 miliona pacjentów. Przeanalizowano odsetek najczęściej występujących wirusów grypy, takich jak grypa A (H1N1 i H3N2) i grypa B w różnych grupach wieku: dzieci poniżej 5 roku życia, osób w wieku od 5 do 65 lat i osób powyżej 65 roku życia. Oceniono również skuteczność szczepionek przeciw grypie wywołanej tymi typami wirusa grypy, w tych samych grupach wieku. Wyniki pokazują, że szczepionki są skuteczne w zapobieganiu zakażeniom różnymi wirusami grypy, którym mają zapobiegać. W przypadku typu H3N2 ochrona jest bardziej ograniczona. Ocena skuteczności szczepienia w zapobieganiu zgonom z powodu grypy pokazuje, że szczepienie przeciw grypie zmniejsza śmiertelność z powodu grypy o połowę, w tym grypy wywołanej typem H3N2. W przypadku grup ryzyka – osób z chorobami towarzyszącymi, gdzie ryzyko zgonu z powodu grypy jest od dwóch do dziesięciu razy wyższe- szczepienie w niektórych przypadkach zmniejszało śmiertelność do poziomu porównywalnego z osobami, które nie chorowały na grypę. Dane te podkreślają zdolność szczepionki do ochrony pacjentów z grup narażonych na największe ryzyko zachorowania.
To prawda, że szczepienie przeciw grypie nie daje 100% ochrony przed grypą lub zakażeniem wirusem grypy. Jednak zmniejsza istotnie obciążenie systemu opieki zdrowotnej chorobami i co ważniejsze, ratuje życie. Łagodne lub umiarkowane objawy po zakażeniu wirusem grypy to niewielka cena, jeśli weźmiemy pod uwagę, że szczepienie przeciw grypie chroni nas przed hospitalizacją, poważnymi powikłaniami i śmiercią.
Często słyszymy opinie „w tym roku się zaszczepiłem, a i tak zachorowałem na grypę”. Jednak dzięki opracowanym danym, możemy być pewni, że bez szczepienia ta choroba mogłaby być o wiele, wiele gorsza.
Spadek zaufania do szczepień
Spadek zaufania do szczepień, rosnąca liczba rodziców nieszczepiących swoje dzieci, niewystarczający stan zaszczepienia dzieci i młodzieży, stosunkowo słabe zainteresowanie szczepieniami dorosłych, wiążą się z ryzykiem powrotu starych chorób zakaźnych, takich jak błonica, poliomyelitis, krztusiec czy odra, chorób, które wydawałoby się że przez lata stosowania szczepień zostały opanowane, a teraz wracają. Przypadek błonicy u niezaszczepionego dziecka, wykrywanie szczepów wirusa polio w ściekach, wzrost zachorowań na krztusiec, to sytuacje, które powinniśmy traktować jak sygnały, które pokazują nam, że konieczne jest wzmocnienie organizacji szczepień w Polsce oraz jak najszersze działania edukacyjne, które tłumaczą znaczenie i potrzebę szczepień społeczeństwu.
W związku z globalizacją i zmianami klimatycznymi musimy brać również pod uwagę nowe choroby zakaźne, przed którymi chronią nas szczepienia, tj. COVID-19 oraz choroby, które mogą częściej występować, tj. kleszczowe zapalenie mózgu.
