Polski Instytut Ekonomiczny opublikował, że liczba osób żyjących w skrajnym ubóstwie w tym roku wyniesie 691 mln osób wobec 700 mln w 2019 r.
Pandemia COVID-19 doprowadziła do wzrostu globalnych nierówności. Wskaźnik Giniego mierzony dla światowej populacji wzrósł z 62 do 62,6, tj. nieco ponad 0,5 pkt. Jest to chwilowe przerwanie wyraźnego trendu spadkowego – na początku milenium wartość była zbliżona do 70 pkt. Wyższa wartość indeksu oznacza silniejsze różnice w dochodach między najbogatszą i najbiedniejszą częścią ludności. W państwach rozwiniętych indeks oscyluje zazwyczaj w okolicach 30-40 pkt.
Wraz ze wzrostem nierówności doszło do największego wzrostu skrajnego ubóstwa na świecie od co najmniej 1990 r. Bank Światowy szacuje, że wyniku pandemii bilans osób żyjących w skrajnym ubóstwie wzrósł w 2020 r. o 71 mln osób. Liczba osób żyjących w ubóstwie wyniosła 762 mln, czyli bieda dotknęła niemal co 10 osoby na świecie (9,7 proc.). Bank Światowy definiuje osobę skrajnie biedną na podstawie dziennych wydatków – liczona jest liczba osób z wydatkami poniżej 2,15 USD (ok. 10 PLN) dziennie. Kwota mierzona jest na podstawie cen z 2017 r. i uwzględnia różnice w wartości nabywczej pieniądza.
Bieżący rok prawdopodobnie przyniesie spadek liczby osób żyjących w skrajnym ubóstwie. Będzie ono mniejsze niż przed pandemią: Bank Światowy szacuje, że problem ten dotknie 691 mln osób, czyli 8,6 proc. światowej populacji. W 2019 r. zagrożonych było 700 mln osób.
Poprawa obejmuje głównie państwa rozwinięte. W grupie państw o wysokim dochodzie wskaźnik skrajnego ubóstwa w okresie pandemii był stabilny. Nawet przy bardziej restrykcyjnych progach dochodowych Banku Światowego (3,65 USD oraz 6,85 USD), państwa w tej grupie notowały stopniowy spadek skrajnego ubóstwa. Podobnie sytuacja wyglądała w grupie państw o wyższym-średnim dochodzie. W przypadku państwach o niższym-średnim dochodzie pandemia krótkotrwale zwiększyła poziom skrajnego ubóstwa – w 2022 r. było ono mniejsze niż w 2019 r. Najgorzej sytuacja przedstawia się w grupie państw o niskim 6Tygodnik Gospodarczy PIE 12 października 2023 r. dochodzie. Poziom skrajnego ubóstwa jest tam nadal wyższy niż przed pandemią. Co więcej, w 2023 r. można spodziewać się dalszego pogorszenia.
Problem ubóstwa uderza w Afrykę oraz Bliski Wschód. Sytuacja w Europie, Azji Wschodniej, Azji Centralnej i regionie Pacyfiku jest stabilna. Niewielkie wahania występują w krajach Ameryki Łacińskiej i Karaibów. Krótkotrwały wzrost widoczny był w Azji Południowej i Afryce Subsaharyjskiej – obecnie wskaźnik jest niższy odpowiednio o 2,5 pkt. proc. i 0,7 pkt. proc. niż przed pandemią. Wzrost ubóstwa w największym stopniu dotyka regiony Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej – obecnie odsetek ludzi zagrożonych ubóstwem jest o 1,1 pkt. proc. wyższy niż w 2019 r.
W 2022 r. ok. 1,8 mln Polaków żyło w skrajnym ubóstwie
Z tegorocznego raportu EAPN Polska wynika, że mimo niewielkich zmian w ubóstwie ogółem w porównaniu do 2021 r., zwiększył się zasięg skrajnego ubóstwa wśród dzieci i seniorów. Według szacunków w 2022 r. w skrajnym ubóstwie żyło blisko 400 tys. dzieci (o 26 tys. więcej niż rok wcześniej) oraz niemal 300 tys. seniorów (14 tys. więcej). EAPN Polska uważa, że prognozy na rok 2023 są negatywne, a ubóstwo skrajne ogółem, wśród dzieci, seniorów i osób z niepełnosprawnościami będą rosły głównie ze względu na trudną sytuację gospodarczą, wysoką inflację, brak dodatków osłonowych i waloryzacji świadczeń na dzieci.
W związku z Międzynarodowym Dniem Walki z Ubóstwem EAPN Polska opublikował swój coroczny raport z monitoringu ubóstwa i polityki przeciwdziałania ubóstwu w Polsce. W statystyce ubóstwa nie doszło do znaczących zmian – zasięg ubóstwa skrajnego pozostał na tym samym poziomie i wynosi 4,7 proc., co szacuje się jako 1,8 mln osób. Nieznaczne procentowo wzrosty wskaźnika odnotowano w przypadku populacji dzieci i seniorów.
Liczba dzieci w skrajnym ubóstwie zwiększyła się jednak o dziesiątki tysięcy – o około 26 tys. do 396 tys. w porównaniu z 371 tys. w 2021 r. (wzrost z 5,3 do 5,7 proc.). Jeszcze bardziej wzrosła deprywacja społeczna i materialna dzieci w rodzinach – o prawie 68 tysięcy (z 4,3 proc. do 5,3 proc.), co stanowiło 368 tys. dzieci. Zwiększyło się też znacząco ubóstwo skrajne w rodzinach z dziećmi z niepełnosprawnością – z 5,2 proc. do 6,7 proc.
Liczba skrajnie ubogich seniorów wzrosła o około 14 tys. – z 272 tys. w 2021 do 287 tys. w 2022 r. (wzrost z 3,8 do 3,9 proc). Ubóstwo relatywne zmniejszyło się w niewielkim stopniu – z 12,2 proc. do 11,8 proc. – osób w tej sytuacji było około 4,5 mln. Z kolei około 15,4 mln Polaków pozostaje wykluczonych społecznie, żyjąc poniżej minimum socjalnego (spadek wskaźnika z 42,4 proc. do 40,7 proc.).
Według danych Eurostat z 2022 roku w Polsce 15,9% osób jest zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, czyli prawie 5,8 miliona Polaków nie ma wystarczających dochodów i zasobów do zapewnienia sobie godnego poziomu życia.
W 2022 roku w Unii Europejskiej w ubóstwie lub wykluczeniu społecznym żyło ponad 95 mln osób (21,6% ludności).
(EAPN Polska, Polski Instytut Ekonomiczny)
