Nowy przepis. Konfiskata auta za jazdę po pijanemu. Wyjaśniamy

14 marca 2024 roku wchodzą w życie przepisy pozwalające na konfiskatę samochodów kierowcom mającym we krwi ponad 1,5 promila alkoholu.

Samochód straci też kierowca, który np. spowodował wypadek drogowy i uciekł z miejsca zdarzenia. Konfiskata jest obowiązkowa.

Mimo to, czy w praktyce to nie będzie „martwe prawo”?

Nie ma aktów wykonawczych związanych z nowymi przepisami. Dopiero teraz rząd pracuje nad zmianą nowelizacji Kodeksu Karnego, bo PiS nie „miał czasu”.

Zmiana w Kodeksie Karnym, która wprowadza surowsze konsekwencję jest odpowiedzią na zagrożenie bezpieczeństwa na drogach i rosnącą liczbę wypadków drogowych spowodowanych przez nietrzeźwych kierujących, ale też ma na celu działanie prewencyjne.

Procedura wygląda tak:

policja zajmuje samochód na czas do siedmiu dni;
auto zabezpiecza prokuratura;
sąd orzeka o przepadnięciu samochodu na rzecz Skarbu Państwa. Może odstąpić od takiego orzeczenia, jeśli nie doszło do wypadku lub zachodzą inne ważne okoliczności.

Bezwzględny przepadek auta dotyczy osób, które kierując pod wpływem alkoholu (co najmniej 0,5 promila alkoholu w krwi) doprowadziły do wypadku lub zostały kolejny raz zatrzymane kierując pod wpływem alkoholu.

Zaostrzenie przepisów dotyczących kar dla pijanych kierowców wprowadził jeszcze poprzedni minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro. Radykalnie ma ograniczyć liczbę pijanych za kierownicą. Według policyjnych danych w 2023 r. zatrzymano ok. 90 tys. osób, które prowadziły pod wpływem alkoholu.

Konfiskata samochodu, który nie należy do kierowcy

Jeśli samochód, którym porusza się pijany kierowca nie należy do niego (jest leasingowany lub ma więcej właścicieli), to sąd orzeka przepadek równowartości wartości auta. Decydująca będzie wartość wskazana w polisie ubezpieczeniowej.

Ważne, jeśli pijany kierowca spowoduje wypadek, w którym pojazd zostanie zniszczony, to pod uwagę brana będzie wartość sprawnego auta, przed zdarzeniem.

Nie straci auta również osoba, która pod wpływem alkoholu prowadziła auto należące do pracodawcy. W takich sytuacjach sąd będzie orzekał nawiązkę – wpłatę (od 5 tys. zł do 60 tys. zł) na konto Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Ostrzejsza kara za spowodowanie śmiertelnego wypadku

Nowe przepisy przewidują również większe kary za spowodowanie ciężkiego wypadku pod wpływem alkoholu, których efektem będą ciężkie obrażenia lub śmierć. Sprawca może zostać skazany nawet na 16 lat więzienia (dotąd górna granica to było 12 lat).

Od 14 marca 2024 roku zmiany dotyczą:

Prowadzenie samochodu w stanie nietrzeźwości

od 1,5 promila
Sędzia musi orzec przepadek auta. Jeśli kierowca nie był jedynym właścicielem, sąd orzeknie przepadek równowartości samochodu. Przepadek równowartości sąd orzeknie też, jeśli samochód został zniszczony. Jeśli kierowca nie jest właścicielem auta i wykonywał nim „czynności służbowe polegające na kierowaniu samochodem”, sąd orzeka nawiązkę na Fundusz Sprawiedliwości w minimalnej kwocie 5 tys. zł (do 100 tys. zł).
Jeśli sędzia uznaje, że zachodzi „wyjątkowy wypadek uzasadniony szczególnymi okolicznościami” może nie orzekać wyjątkowo konfiskaty pojazdu.

Prowadzenie pojazdu, gdy wcześniej było się skazanym za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości

Prowadzenie pojazdu, gdy wcześniej spowodowało się wypadek w stanie nietrzeźwości

Prowadzenie pojazdu, gdy wcześniej spowodowało się katastrofę w stanie nietrzeźwości

Prowadzenie pojazdu, gdy wcześniej spowodowało się zagrożenie katastrofą w stanie nietrzeźwości

Prowadzenie pojazdu, gdy ma się orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych

Spowodowanie wypadku drogowego

0,5 – 1 promila
Sędzia może orzec konfiskatę samochodu, ale nie musi. Jeśli orzeknie, a kierowca nie był jedynym właścicielem, nastąpi przepadek równowartości samochodu. Przepadek równowartości sąd nastąpi też, jeśli samochód został zniszczony. Jeśli kierowca nie jest właścicielem auta i wykonywał nim „czynności służbowe polegające na kierowaniu samochodem”, sąd może orzec nawiązkę na Fundusz Sprawiedliwości w minimalnej kwocie 5 tys. zł (do 100 tys. zł).

powyżej 1 promila
Sędzia musi orzec przepadek auta. Jeśli kierowca nie był jedynym właścicielem, sąd orzeknie przepadek równowartości samochodu. Przepadek równowartości sąd orzeknie też, jeśli samochód został zniszczony. Jeśli kierowca nie jest właścicielem auta i wykonywał nim „czynności służbowe polegające na kierowaniu samochodem”, sąd orzeka nawiązkę na Fundusz Sprawiedliwości w minimalnej kwocie 5 tys. zł (do 100 tys. zł).

1,5 promila i więcej
Sędzia musi orzec przepadek auta. Jeśli kierowca nie był jedynym właścicielem, sąd orzeknie przepadek równowartości samochodu. Przepadek równowartości sąd orzeknie też, jeśli samochód został zniszczony. Jeśli kierowca nie jest właścicielem auta i wykonywał nim „czynności służbowe polegające na kierowaniu samochodem”, sąd orzeka nawiązkę na Fundusz Sprawiedliwości w minimalnej kwocie 5 tys. zł (do 100 tys. zł).

Spowodowanie katastrofy w ruchu lądowym

Spowodowanie zagrożenia katastrofą w ruchu lądowym

Narkotyki zawsze rozpatrywane indywidualnie

Konfiskata pojazdów obejmie także kierowców prowadzących pod wpływem substancji odurzających. W polskim prawie nie określono, ile trzeba mieć w sobie tych substancji, by uznać, że popełnia się przestępstwo – więc za każdym razem będzie o tym decydował biegły powołany przez sąd.

Ważna uwaga – przepadek pojazdu dotyczy tylko pojazdów mechanicznych. Zatem pijany rowerzysta roweru nie straci.

KONFISKATA SAMOCHODU ZA JAZDĘ PO ALKOHOLU (fot. KWP Olsztyn)

Wyjaśniamy przepisy dotyczące konfiskaty pojazdów

W związku z pytaniami dotyczącymi konfiskaty pojazdów za jazdę pod wpływem alkoholu wyjaśniamy przepisy dotyczące konfiskaty pojazdów. Informujemy też, że obecne kierownictwo Ministerstwa Sprawiedliwości przygotowało projekt przepisów regulujących ten problem. Wyjaśniamy w nim niejasności wynikające z nowelizacji przepisów, które zostały ogłoszone w 2022 r. i weszły w życie 14 marca br.

Stan prawny przed 14 marca br.

Przepisy wprowadzające obligatoryjny przepadek pojazdu, które weszły w życie 14 marca br. zostały dodane ustawą z 7 lipca 2022 r. nowelizującą Kodeks karny i inne ustawy.

Już przed 14 marca br. sąd mógł orzec przepadek pojazdu mechanicznego. Działo się tak np. gdy pojazd służył do popełnienia przestępstwa. Możliwy był także przepadek pojazdu, jeśli stanowił on element przedsiębiorstwa podlegającego przepadkowi.

Stan prawny po 14 marca br.

Obowiązujący od 14 marca br. art. 44b Kodeksu karnego wprowadził dodatkową formę przepadku, obejmującą przepadek pojazdu mechanicznego.

Przepadek jest orzekany przez sąd, jeśli sprawca:

spowodował katastrofę, jej bezpośrednie niebezpieczeństwo lub wypadek, a stężenie alkoholu we krwi przekraczało 1 promil;
prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości, a stężenie alkoholu we krwi przekraczało 1,5 promila;
prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości (stężenie alkoholu we krwi przekraczało 0,5 promila) w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów, albo gdy sprawca był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo komunikacyjne popełnione w stanie nietrzeźwości.

Ponadto sąd może orzec przepadek pojazdu, jeśli sprawca:

spowodował katastrofę, jej bezpośrednie niebezpieczeństwo lub wypadek, a stężenie alkoholu we krwi przekraczało 0,5 promila, ale nie było wyższe niż 1 promil;

Nowe przepisy będą stosowane do sprawców, którzy popełnili czyn zabroniony po 14 marca br.

W przypadku podejrzenia popełnienia przestępstwa, za które orzeka się przepadek pojazdu mechanicznego, Policja dokonuje tymczasowego zajęcia pojazdu, które może trwać maksymalnie 7 dni. Jeśli w tym czasie prokurator nie wyda postanowienia o dokonaniu zabezpieczenia, zabezpieczenie to upada. W takiej sytuacji pojazd może zostać zwrócony właścicielowi. Nie znaczy to, że w ewentualnym wyroku skazującym sąd nie będzie mógł orzec przepadku. Jednak do czasu wydania prawomocnego wyroku, właściciel korzystając z domniemania niewinności, może korzystać z pojazdu. Dokonanie zabezpieczenia jest możliwe tylko, jeśli zachodzi uzasadniona obawa, że wykonanie orzeczenia będzie bez niego niemożliwe albo znacznie utrudnione.

Przepisy z 2022 r. przewidują skomplikowaną procedurę orzekania przepadku równowartości pojazdu, jeśli nie stanowił on wyłącznej własności sprawcy albo po popełnieniu przestępstwa sprawca zbył, darował lub ukrył podlegający przepadkowi pojazd. Wskazują też, że sąd nie powinien korzystać z opinii biegłego, istnieje jednak ryzyko, że nie będzie dysponował wystarczającymi informacjami do określenia równowartości pojazdu. Będzie więc musiał oprzeć się na opinii biegłego. Przedłuży to postępowanie i zwiększy jego koszty.

Postępowanie z pojazdem po prawomocnym wyroku sądu

Sąd niezwłocznie po uprawomocnieniu się wyroku zawierającego orzeczenie o przepadku pojazdu, przesyła jego odpis lub wyciąg naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu ze względu na siedzibę sądu pierwszej instancji, by wykonał orzeczenie przepadku.

Egzekucję przepadku prowadzi naczelnik urzędu skarbowego na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Naczelnik urzędu skarbowego dokonuje sprzedaży:

w drodze licytacji publicznej;
po cenie oszacowania podmiotom prowadzącym działalność handlową;
przekazując do sprzedaży podmiotom prowadzącym sprzedaż komisową tego rodzaju ruchomości;
w drodze przetargu ofert;
z wolnej ręki.

Projektowane zmiany

Resort w nowych przepisach rezygnuje z obligatoryjnego przepadku pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę pod wpływem alkoholu. Sąd będzie mógł orzec przepadek pojazdu, ale nie będzie miał takiego obowiązku. Jeżeli orzeczenie przepadku pojazdu mechanicznego z uwagi na jego zbycie, utratę, zniszczenie lub znaczne uszkodzenie będzie niemożliwe lub niecelowe, albo jeżeli pojazd w czasie popełnienia przestępstwa nie stanowił wyłącznej własności sprawcy, sąd będzie mógł zamiast przepadku, orzec nawiązkę na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Proponowane rozwiązanie wyeliminuje przepisy, które budzą zastrzeżenia konstytucyjne. Projekt został już uzgodniony wewnątrzresortowo. Obecnie skierowany został wniosek o wprowadzenie projektu dokumentu rządowego do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów.

Zgodnie z art. 4 § 1 Kodeksu karnego, jeśli w momencie popełnienia czynu i orzekania obowiązują różne stany prawne, stosuje się ustawę nową, chyba że stara byłaby względniejsza (korzystniejsza) dla sprawcy. Jeśli zatem sprawca popełni przestępstwo po 14 marca br., lecz orzekanie będzie miało miejsce już po wejściu w życie projektowanych przepisów, zostaną zastosowane nowe przepisy, dotyczące fakultatywnego, a nie obligatoryjnego przepadku pojazdu.

Tagi