Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Celem ustawy jest poprawa skuteczności przeciwdziałania zagrożeniom dla zdrowia publicznego powodowanym przez nowe substancje psychoaktywne zawarte w tzw. „dopalaczach”. Dynamiczny rozwój wprowadzania do obrotu środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych sprawił, że dotychczasowe przepisy, które kwestię odpowiedzialności za czyny w zakresie wytwarzania i wprowadzania do obrotu tych substancji sytuują na poziomie administracyjnym, są niewystarczające. Ustawodawca przyjął, że pochodzące z dopalaczy, lecz zidentyfikowane już substancje psychoaktywne, traktować należy analogicznie do środków odurzających i substancji psychotropowych. Tym samym czyny zabronione względem tych substancji będą wiązały się z zastosowaniem odpowiedzialności karnej.
Ustawa modyfikuje definicje środka odurzającego, substancji psychotropowej i nowej substancji psychoaktywnej, wskazując w sposób ogólny w ustawie, czym są owe substancje i środki, jednocześnie formułując upoważnienie dla ministra właściwego do spraw zdrowia do określenia, w drodze rozporządzenia, wykazu substancji psychotropowych z podziałem na grupy, wykazu środków odurzających z podziałem na grupy oraz wykazu nowych substancji psychoaktywnych.
W przypadku wykonywania działalności dotyczącej wytwarzania, przetwarzania, przerabiania, przywozu, wywozu, wewnątrzwspólnotowej dostawy lub wewnątrzwspólnotowego nabycia oraz wprowadzenia do obrotu nowej substancji psychoaktywnej przedsiębiorcy prowadzący taką działalność co do zasady będą musieli uzyskać na nią zezwolenie od inspektora do spraw substancji chemicznych. Przedsiębiorcę zobowiązano także do przekazywania inspektorowi do dnia 31 marca każdego roku informacji za rok poprzedni o prowadzonej działalności oraz do prowadzenia ewidencji nowych substancji psychoaktywnych według dat ich nabycia lub wejścia w ich posiadanie przez 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego. Przedsiębiorca będący odbiorcą nowej substancji psychoaktywnej będzie sporządzał dla każdej transakcji deklarację zastosowania nowej substancji psychoaktywnej.
Za wytwarzanie lub wprowadzanie do obrotu środków zastępczych nadal groziła będzie administracyjna kara pieniężna od 20 000 zł do 1 000 000 zł.
Substancje zidentyfikowane już z dopalaczach oraz nowe substancje, które w opinii Zespołu działającego przy Ministrze Zdrowia, spełniają kryteria ustawowej definicji nowej substancji psychoaktywnej, będą traktowane przez prawo na równi z narkotykami.
Ustawa wprowadza penalizację posiadania na własny użytek nowych substancji psychoaktywnych pod groźbą grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Zasadniczym celem ustawy jest jednak objęcie przepisami karnymi przede wszystkim czynów związanych z dystrybucją tych substancji i stworzenie instrumentów prawnych umożlwiających odpowiedzialność osób z nią związanych.
Wytwarzanie, przetwarzanie albo przerabianie nowych substancji psychoaktywnych, wbrew przepisom ustawy, będzie podlegało grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli przedmiotem czynu będzie znaczna ilość środków odurzających, substancji psychotropowych, słomy makowej lub nowych substancji psychoaktywnych, lub czyn ten zostanie popełniony w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, sprawca podlegać będzie karze grzywny i karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3. Analogicznie do narkotyków, penalizowane będą również czyny związane z przyrządami służącymi do wytwarzania nowych substancji psychoaktywnych przywóz, wywóz, przewóz, wewnątrzwspólnotowe nabycie lub wewnątrzwspólnotowa dostawa nowych substancji psychoaktywnych będą podlegały grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 5, a zatem takiej samej jak w wypadku środków odurzających lub substancji psychotropowych. Zaostrzona odpowiedzialność dotyczyć będzie znacznej ilości środków odurzających albo sytuacji, gdy czyn został popełniony w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Penalizowane zostanie również wprowadzanie do obrotu nowych substancji psychoaktywnych, udzielanie jej innej osobie, a w przypadku udzielania jej małoletniemu, sankcja przewiduje zagrożenie karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.
Ustawa o tzw. dopalaczach weszła w życie
21 sierpnia br. zaczeła obowiązywać ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Dzięki tym przepisom walka z dopalaczami będzie skuteczniejsza niż dotychczas.
Nowelizacja ustawy została opracowana ze względu na pilną potrzebę wdrożenia kolejnych działań ograniczających zjawisko wytwarzania i wprowadzania do obrotu środków zastępczych i nowych substancji psychoaktywnych. Przewiduje ona objęcie przepisami karnymi przede wszystkim czynów związanych z dystrybucją tych substancji i stworzenie instrumentów prawnych umożliwiających odpowiedzialność osób z nią związanych.
W skrócie
Kary za posiadanie dopalaczy i handel nimi
Za samo posiadanie znacznych ilości dopalaczy będzie groziła kara nawet do 3 lat więzienia, a za handel nimi nawet do 12 lat. Do odpowiedzialności karnej zostaną pociągnięci także posiadacze zabronionych substancji, którym będzie groziła grzywna albo kara ograniczenia, albo pozbawienia wolności do 3 lat.
Umorzenie postępowania będzie możliwe jedynie wtedy, gdy przedmiotem czynu będzie nieznaczna ilość dopalaczy przeznaczona na użytek własny.
Nowelizacja ustawy wprowadza zatem nowe mechanizmy, które wykorzystają prawo karne przeciwko producentom i sprzedawcom nowych substancji psychoaktywnych. W efekcie wprowadzonych rozwiązań osoby sprzedające „dopalacze” będą traktowane tak samo jak osoby sprzedające narkotyki.
Nowa definicja dopalaczy
Nowa ustawa przewiduje zmianę definicji dopalaczy – substancja psychoaktywna zostanie „oderwana” od środka zastępczego. Substancja psychoaktywna ma znany wzór chemiczny, co pozwala przewidzieć jej działanie i to właśnie ona trafi do wykazu nowych substancji, których posiadanie będzie karane na równi z posiadaniem narkotyków. Dzięki ustawie znacznemu przyspieszeniu ulegnie też proces wpisywania nowych substancji na listę związków zakazanych. Do tej pory trzeba było nowelizować ustawę, by określić listę substancji zakazanych. Teraz będzie to następowało w drodze rozporządzenia, czyli znacznie szybciej.
W ustawie znalazł się również zapis nakładający obowiązek zgłaszania do Państwowej Inspekcji Sanitarnej przypadków zatrucia środkiem zastępczym lub nową substancją psychoaktywną. Do końca marca każdego roku Główny Inspektor Sanitarny będzie zobowiązany do sporządzenia raportu podsumowującego zgłoszenia z całej Polski, a placówki podejrzewające pacjenta o stosowanie dopalaczy będą musiały powiadomić o tym powiatowego inspektora sanitarnego. Ustawa zakłada także utworzenie rejestru zgonów i zatruć spowodowanych przez dopalacze.
Przepisy mają zapewnić takie samo wsparcie osobom uzależnionym od dopalaczy, jak i od narkotyków – będą mogły liczyć na leczenie, rehabilitację i wsparcie psychologiczne.
(KP,MZ)
