30 listopada br. weszła w życie przygotowana w Ministerstwie Sprawiedliwości ustawa antyprzemocowa, dzięki której sprawcy przemocy domowej będą natychmiast izolowani od swych ofiar.
Polska dołącza do wąskiego grona państw, w których obowiązuje najwyższy standard ochrony ofiar tego typu przestępstw. – My nie marnujemy czasu, działamy, a nie tylko dyskutujemy o zapobieganiu przemocy – powiedział Minister Sprawiedliwości Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro podczas konferencji prasowej poświęconej nowym przepisom.
Dzięki rozwiązaniom zaproponowanym przez Ministerstwo Sprawiedliwości pomoc dotrze do potrzebujących natychmiast, a nie po kilku tygodniach lub miesiącach, jak zdarzało się dotychczas w sprawach cywilnych rozstrzyganych na drodze sądowej. Ustawa antyprzemocowa pozwoli uniknąć sytuacji, w których ofiary przemocy są zmuszone do życia pod jednym dachem z prześladowcą lub muszą szukać schronienia poza własnym domem.
– Wprowadzając nowe przepisy, rząd Zjednoczonej Prawicy udowodnił, że można działać skutecznie bez całej warstwy ideologicznej, która jest zawarta w Konwencji Stambulskiej. Ta ideologia szkodzi, a nie pomaga w rozwiązywaniu konkretnych problemów ofiar przemocy. To nie religia czy tradycja danego kraju są przyczynami przemocy w rodzinie. To zwykle alkohol, narkotyki czy dopalacze stanowią jej źródło – podkreślił minister Zbigniew Ziobro.
Przypomniał także, że dzięki Ministerstwu Sprawiedliwości został stworzony cały system długofalowej pomocy dla ofiar tego rodzaju przestępstw. W Polsce działa 370 ośrodków świadczących wsparcie poszkodowanym. Można uzyskać tam m.in. pomoc psychologiczną i prawną dzięki środkom z Funduszu Sprawiedliwości.
Ponadto wcześniejsze zmiany prawa, także przygotowane w Ministerstwie Sprawiedliwości, doprowadziły do znacznie skuteczniejszego egzekwowania alimentów. Ściągalność alimentów do państwowego Funduszu Alimentacyjnego wzrosła w 2019 r. o ponad 200 proc. w porównaniu z czasami rządów koalicji PO-PSL. Ponad czterokrotnie zwiększyła się liczba prawomocnych skazań za uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego.
Sprawca przemocy natychmiast opuści mieszkanie
Za sprawne i szybkie przygotowanie przepisów, które Sejm przyjął niemal jednogłośnie, podziękowała obecna na konferencji poseł Aleksandra Szczudło. – Przemoc domowa to ciągle istotny problem. Z danych policji za rok ubiegły wynika, że dotknęła ona prawie 90 tys. osób, w tym 60 tys. kobiet. To i tak niepełny obraz, bo często poszkodowani, którzy przeżyli piekło, nie potrafią szukać pomocy – stwierdziła.
Teraz, dzięki nowym przepisom, sprawca przemocy fizycznej zagrażającej życiu lub zdrowiu domowników bezzwłocznie opuści mieszkanie. – Policja dostała nowe narzędzie i może takie opuszczenie mieszkania przez prześladowcę wyegzekwować. Ponadto winny przemocy dostanie zakaz zbliżania się do ofiar na dwa tygodnie z możliwością przedłużenia tego czasu. Te sankcje natychmiast wyegzekwuje policja, a sądy szybko zajmą się sprawą – mówił wiceminister sprawiedliwości Marcin Romanowski, który nadzorował prace nad ustawą.
Przypomniał także, że Ministerstwo Sprawiedliwości przeprowadziło specjalne szkolenia dla ok. 30 tysięcy funkcjonariuszy policji i Żandarmerii Wojskowej, którzy w działaniach przewidzianych przez nowe przepisy będą uczestniczyć. Szkolenia przeszły także osoby pierwszego kontaktu, które zajmują się poszukującymi pomocy w ośrodkach świadczących takie wsparcie.
Skuteczne egzekwowanie sankcji
Nakaz opuszczenia mieszkania wobec sprawcy przemocy będzie egzekwowany – łącznie z możliwością użycia środków przymusu – bez względu na ewentualne twierdzenie winnego, że nie ma dokąd się wyprowadzić. Policjant wskaże mu placówki zapewniające miejsca noclegowe, np. schronisko dla bezdomnych.
Wobec sprawcy przemocy policjant będzie mógł również wydać zakaz zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia. Policja będzie też zobowiązana do regularnego sprawdzania, czy sprawca przemocy stosuje się do tych sankcji. Jeśli złamie zakaz, policja będzie mogła zastosować środki przymusu, by wyegzekwować nałożone zobowiązanie. Poza tym sprawca przemocy narazi się na zastosowanie aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny. Te same zasady dotyczą egzekwowania nakazu opuszczenia mieszkania.
Szybkie postępowania
Dodatkowo w określonych przez ustawę sprawach pisma procesowe będą mogły być doręczane nie tylko przez pocztę, ale również za pośrednictwem policji. Będzie ona też zobowiązana do udzielania sądowi wszelkiej pomocy niezbędnej do szybkiego zakończenia sprawy, np. przy ustaleniu adresu świadka. W pewnych przypadkach sąd będzie mieć trzy dni na rozpatrzenie wniosku ofiary przemocy, natomiast całą sprawę będzie musiał rozpoznać w ciągu miesiąca od złożenia wniosku.
Poza tym osoby domagające się zastosowania takich środków wobec sprawy przemocy będą zwolnione z kosztów sądowych. Ofiary będą też mogły uzyskać pomoc psychologiczną lub wsparcie i leczenie w zakresie uzależnień, które są główną przyczyną przemocy domowej.
Sprawdzone rozwiązania
Nowe przepisy wzorowane są na rozwiązaniach stosowanych z powodzeniem w innych państwach. W Austrii policyjny nakaz opuszczenia mieszkania przez sprawcę przemocy fizycznej obowiązuje już ponad 20 lat i wydawany jest na 14 dni. Podobne rozwiązanie wprowadzono w Czechach. Obejmują m.in. nakaz opuszczenia mieszkania przez winnego przemocy oraz zakaz kontaktowania się z ofiarami.
(MS)
