Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się do MSZ o podjęcie wszelkich możliwych działań na arenie międzynarodowej, mających na celu wsparcie niesienia pomocy humanitarnej dla ludności cywilnej Strefy Gazy.
- Prosi też min. Radosława Sikorskiego o informacje o podejmowanych i planowanych działaniach dla wyjaśnienia tragicznej śmierci obywatela Polski, który zginął 1 kwietnia 2024 r., niosąc pomoc mieszkańcom Strefy,
- W nocie do Ambasady Izraela podkreślono oczekiwanie Polski dot. sprawnego przeprowadzenia transparentnego śledztwa, bieżącego informowania o jego wynikach oraz współpracy prawnej odpowiednich organów izraelskich z przemyską prokuraturą, która wszczęła śledztwo ws. śmierci Polaka,
- Ponadto strona polska spodziewa się wyciągnięcia wszystkich konsekwencji wobec instytucji i osób odpowiedzialnych za zbombardowanie konwoju, a także zadośćuczynienia rodzinie (jeśli będzie sobie tego życzyć) – odpisało MSZ
Od początku kryzysu humanitarnego w Strefie Gazy do Rzecznika wpływały wnioski od polskich obywateli, którzy – wraz z członkami rodzin – próbowali ewakuować się do Polski. Wnioski dotyczyły bardzo często osób w stanie ciągłego zagrożenia życia i zdrowia, w tym dzieci. Wynikało z nich, że sytuacja w Strefie Gazy jest coraz gorsza – poza zagrożeniem związanym z działaniami wojennymi, brakuje żywności, zaś z uwagi na brak wody rośnie ryzyko epidemii.
Wnioski te Rzecznik przekazywał każdorazowo MSZ w celu podjęcia działań mających na celu zapewnienie ewakuacji. 7 listopada 2023 r. RPO wystąpił do Ministra o podjęcie wszelkich możliwych działań w celu ochrony zdrowia i życia Polaków przebywających w Strefie Gazy, w szczególności przez zapewnienie im żywności i wody pitnej oraz – gdy sytuacja międzynarodowa tylko na to pozwoli – o ich ewakuację. Z odpowiedzi Departamentu Konsularnego MSZ wynika, że polskie placówki konsularne podejmowały szereg działań w celu zapewnienie ewakuacji Polaków znajdujących się w Strefie Gazy.
Z głębokim smutkiem RPO przyjął informację o tragicznym wydarzeniu w Strefie Gazy z 1 kwietnia 2024 r., w którym zginęło siedmiu wolontariuszy organizacji pozarządowej World Central Kitchen, w tym 35-letni Polak. Działania podejmowane przez organizacje pozarządowe, mające na celu zapewnienie pomocy humanitarnej, w tym dostarczenie żywności, stanowią często jedyną możliwość przetrwania osób przebywających w Strefie Gazy.
W wyniku tragicznego wydarzenia z 1 kwietnia 2024 r. wiele organizacji pozarządowych zrezygnowało z niesienia pomocy dla mieszkańców Strefy Gazy, z uwagi na zagrożenie dla zdrowia i życia wolontariuszy. Jednocześnie niektóre kraje przestały finansować działania Agencji Narodów Zjednoczonych ds. Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie – największej organizacji humanitarnej działającej w Strefie Gazy – w związku z zarzutami udziału niektórych pracowników UNRWA w atakach z 7 października 2023 r.
RPO zwraca się do Ministra o podjęcie wszelkich możliwych działań na arenie międzynarodowej mających na celu wsparcie niesienia pomocy humanitarnej dla ludności cywilnej przebywającej w Strefie Gazy. Prosi też o informacje na temat podejmowanych i planowanych działań w celu wyjaśnienia tragicznej śmierci Polaka, który zginął 1 kwietnia 2024 r. niosąc pomoc potrzebującym mieszkańcom Strefy Gazy.
Odpowiedź Henryki Mościckiej-Dendys, podsekretarz stanu w MSZ
W odpowiedzi na korespondencję w sprawie VII.531.18.2024.JK z 20 kwietnia 2024 r. pragnę zapewnić, że od 7 października 2023 roku Ministerstwo Spraw Zagranicznych z uwagą śledzi rozwój sytuacji w Strefie Gazy, zwłaszcza w kontekście bezpieczeństwa przebywających tam obywateli RP i członków ich rodzin oraz tragicznej sytuacji humanitarnej.
Dotychczas przeprowadziliśmy ewakuację 44 obywateli polskich i członków ich rodzin z tego regionu. Na możliwość ewakuacji oczekuje nadal kilkanaście osób: wobec 6 z nich władze Izraela wyraziły swój sprzeciw z przyczyn bezpieczeństwa, natomiast 8 osób (w tym 1 ob. RP) nie zdecydowało się na wyjazd ze względu na brak zgody w odniesieniu do członków ich rodzin lub z innych prywatnych przyczyn. Co najmniej 4 osoby z polskiej listy ewakuacyjnej, w tym 3 obywateli RP, zdołało wyjechać samodzielnie, mimo sprzeciwu władz Izraela.
Należy też pamiętać, że wśród osób uprowadzonych przez Hamas i inne grupy z terenu Izraela, w Strefie Gazy znajduje się obecnie co najmniej 9 osób o polskim pochodzeniu.
W kontekście katastrofy humanitarnej, której w ostatnim czasie doświadcza ludność cywilna Strefy Gazy, informuję, że Polska jest donatorem pomocy rozwojowej oraz humanitarnej dla Palestyńczyków. Od początku konfliktu Polska przekazała dodatkowe wpłaty na rzecz organizacji międzynarodowych prowadzących działania na terytorium objętym konfliktem – Agencji Narodów Zjednoczonych do spraw Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie (UNRWA), World Food Programme (WFP) i UNICEF. Nasze wsparcie przekazane po 7 października 2023 r. dla tych agend ONZ działających w Gazie osiągnęło poziom 9,6 mln PLN. Dodatkowo Polska przekazała do Egiptu, w dwóch transzach, medyczną pomoc rzeczową dla szpitali, gdzie leczeni są pacjenci ewakuowani ze Strefy Gazy. Wartość tej pomocy to ponad 3 mln PLN.
Ponadto, w związku z dramatyczną sytuacją humanitarną i żywnościową ludności cywilnej oraz bardzo trudnymi warunkami dostarczania pomocy, Ministerstwo Spraw Zagranicznych podjęło w 24 kwietnia 2024 r. decyzję o przekazaniu dodatkowych środków w wysokości 1 mln USD dla WFP oraz 1 mln USD dla UNRWA. WFP jest ważnym partnerem Polski w zakresie pomocy humanitarnej. Organizacja ta przekazuje miesięcznie żywność dla ponad 1,45 mln mieszkańców Stefy Gazy.
Wpłata do budżetu UNRWA jest natomiast kontynuacją dotychczasowego zaangażowania Polski na rzecz uchodźców palestyńskich w Gazie i na Zachodnim Brzegu, a także w Jordanii, Libanie i Syrii.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych będzie niezmiennie angażowało się na rzecz pomocy ludności cywilnej zarówno w kontaktach z przedstawicielami Izraela, jak i na forach międzynarodowych.
W związku ze śmiercią polskiego obywatela, wolontariusza organizacji humanitarnej World Central Kitchen, służby konsularne podjęły niezwłoczne działania, poczynając od poinformowania właściwych urzędów w Polsce, w tym Prokuratury Krajowej po zapewnienie przewozu zwłok zmarłego do kraju. Konsul RP pozostawał również w bieżącym kontakcie z rodziną pana (…), otaczając ją także stosowną opieką podczas jej pobytu w Kairze.
Pragnę podkreślić, że tego samego dnia, w którym pojawiła się informacja o śmierci Polaka, Min. Radosław Sikorski odbył rozmowę telefoniczną ze swoim izraelskim odpowiednikiem, podkreślając dążenie Polski do pełnego wyjaśnienia okolicznościach tego zdarzenia, w tym wyciągnięcia konsekwencji wobec osób odpowiedzialnych oraz uzyskania przeprosin i odszkodowania dla rodzin. Min. Israel Katz zapewnił wówczas, że strona izraelska przeprowadzi transparentne dochodzenie w sprawie. Podobny charakter miała rozmowa z szefem WCK José Andrésem.
Dodatkowo szefowie misji dyplomatycznych Polski, Australii, Kanady i Wielkiej Brytanii przeprowadzili rozmowę z dyrektor polityczną Ministerstwa Spraw Zagranicznych Izraela ws. ataku na konwój. Strona polska powtórzyła oczekiwanie przeprowadzenia w sposób przejrzysty niezależnego dochodzenia, prowadzącego do rozliczenia osób odpowiedzialnych za zajście.
Z uwagi na to, że w ocenie polskich władz reakcja strony izraelskiej w kolejnych dniach była niewystarczająca, zaproszenie do MSZ otrzymał Ambasador Izraela w Warszawie, któremu Sekretarz Stanu Andrzej Szejna przekazał notę protestacyjną. W nocie podkreślono oczekiwanie Polski dot. sprawnego przeprowadzenia transparentnego śledztwa, bieżącego informowania o jego wynikach oraz współpracy prawnej odpowiednich organów izraelskich z przemyską prokuraturą, która wszczęła śledztwo. Ponadto strona polska spodziewa się wyciągnięcia wszystkich konsekwencji wobec instytucji i osób odpowiedzialnych za zbombardowanie konwoju, a także zadośćuczynienia rodzinie (jeśli będzie sobie tego życzyć).
Obecnie śledztwo w sprawie wyjaśnienia przyczyn i okoliczności śmierci pana (…) powadzone jest przez Prokuraturę Okręgową w Przemyślu, której Ministerstwo Spraw Zagranicznych będzie udzielać niezbędnego wsparcia.
