Od 1 lipca br. Polska sprawuje roczną prezydencję w Grupie Wyszehradzkiej (V4) – z tej okazji przypominamy historię tej inicjatywy.
Grupa Wyszehradzka (V4) jest platformą współpracy czterech państw Europy Środkowej – Polski, Czech, Słowacji i Węgier, które łączy wspólna historia, tradycja i kultura oraz podobne uwarunkowania geopolityczne. Idea współpracy wyszehradzkiej czerpie z historii zjazdu królów Polski, Czech i Węgier, który odbył się w 1335 roku na Zamku Wyszehradzkim.
Utworzeniu Grupy Wyszehradzkiej przyświecały cele intensyfikacji współpracy w zakresie budowy demokratycznych struktur państwowych oraz wolnorynkowej gospodarki, a w dalszej perspektywie uczestnictwo w procesie integracji europejskiej. Za datę powstania V4 przyjmuje się 15 lutego 1991 r., kiedy to prezydenci Polski i Czechosłowacji – Lech Wałęsa i Václav Havel oraz premier Węgier József Antall podpisali w węgierskim Wyszehradzie wspólną deklarację określającą cele i warunki wzajemnej współpracy. Na początku grupa nazywana była Trójkątem Wyszehradzkim, a następnie, w wyniku podziału Czechosłowackiej Republiki Federalnej w 1993 roku, Czworokątem Wyszehradzkim.
Od 2004 r. wszystkie kraje V4 są członkami Unii Europejskiej. Grupa Wyszehradzka niejednokrotnie stanowiła forum wypracowywania wspólnych stanowisk w sprawach istotnych dla przyszłości regionu i UE.
Poza kwestiami unijnymi, współpraca w ramach V4 koncentruje się na najważniejszych sprawach dot. Europy Środkowej, w tym zwłaszcza współpracy gospodarczej, infrastrukturalnej oraz w zakresie bezpieczeństwa. Do ważnych obszarów kooperacji należą także m.in. kwestie kultury, nauki, edukacji oraz wymiany młodzieży. Istnieje również mechanizm współpracy z krajami trzecimi w formule „V4+”.
Współpraca wyszehradzka realizowana jest w zróżnicowanych formułach i wielu poziomach, angażując prezydentów, premierów, ministrów, parlamenty, instytucje rządowe, organizacje pozarządowe, ośrodki naukowe, uczelnie czy instytucje kultury.
Jedyną w pełni zinstytucjonalizowaną formą współpracy jest Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki z siedzibą w Bratysławie (IVF), którego misją jest wspieranie współpracy społeczeństw państw V4.
Rotacyjne przewodnictwo w Grupie Wyszehradzkiej trwa rok.
Dodatkowe informacje nt. Grupy Wyszehradzkiej dostępne są na oficjalnej stronie internetowej Grupy.
Tekst „Deklaracji o współpracy Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej, Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Węgierskiej w dążeniu do integracji europejskiej” z 1991 r. dostępny jest poniżej w załączniku.
