1 stycznia 2023 r. Chorwacja przyjmie euro jako swoją walutę i w pełni przystąpi do strefy Schengen.
To ważny kamień milowy w historii Chorwacji, strefy euro i Schengen oraz całej UE. Następuje po okresie intensywnych przygotowań i znacznych wysiłków Chorwacji w celu spełnienia wszystkich niezbędnych wymogów.
Komisja w pełni wspierała Chorwację w procesie przystąpienia do strefy euro i strefy Schengen. Wraz z Chorwacją 20 państw członkowskich UE i 347 milionów obywateli UE będzie korzystać ze wspólnej waluty UE. Jeśli chodzi o strefę Schengen, jest to ósme rozszerzenie i pierwsze po 11 latach.
Euro przyniesie praktyczne korzyści chorwackim obywatelom i przedsiębiorstwom. Ułatwi podróżowanie i życie za granicą, zwiększy przejrzystość i konkurencyjność rynków oraz ułatwi wymianę handlową. Banknoty i monety euro staną się również dla wszystkich Chorwatów namacalnym symbolem wolności, wygody i możliwości, które umożliwia UE. Poparcie społeczne dla euro w strefie euro pozostaje bardzo silne, a zdecydowana większość obywateli UE uważa, że euro jest dobre dla całej UE i ich własnego kraju.
Strefa Schengen umożliwia 420 milionom ludzi swobodne podróżowanie między krajami członkowskimi bez przechodzenia przez kontrole graniczne. Pozwala na wypracowanie wspólnej, dzielonej odpowiedzialności za kontrolowanie granic zewnętrznych Unii oraz odpowiedzialności za wydawanie wspólnych wiz Schengen. Ponad liczbami, od ponad 35 lat Schengen jest obszarem wartości, wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Szczególnie w obecnym kontekście geopolitycznym i gospodarczym strefa Schengen ma zasadnicze znaczenie dla stabilności, odporności i odbudowy.
Chorwacja zmienia gotówkę na euro
Od niedzieli 1 stycznia 2023 r. euro będzie stopniowo zastępować kunę jako walutę Chorwacji. Zgodnie z konsekwentnym zapisem stabilności kursu walut, kuna zostanie wymieniona po kursie wymiany 1 euro na 7,53450 kuny chorwackiej. Obie waluty będą używane obok siebie przez okres dwóch tygodni. W przypadku otrzymania płatności w kunach reszta zostanie wydana w euro. Pozwoli to na stopniowe wycofywanie kuny z obiegu.
Podwójne podawanie cen w kunach i euro stało się obowiązkowe 5 września 2022 roku i będzie obowiązywało do 31 grudnia 2023 roku. W celu ochrony konsumentów i rozwiania ich obaw dotyczących nieuzasadnionych podwyżek cen w okresie przejściowym wprowadzono Kodeks Etyki Biznesu zapewnić stabilność cen towarów i usług, pomagając firmom w prawidłowym przeliczaniu i wyświetlaniu cen. Firmy, które zgłoszą się do inicjatywy, mogą wyświetlać jej logo, aby uspokoić klientów i stracą to prawo, jeśli zostaną stwierdzone, że naruszyły Kodeks. Kodeks Etyki egzekwuje Państwowa Inspekcja, która w okresie przejścia na euro będzie również monitorować ceny często kupowanych produktów i usług.
Banki komercyjne otrzymały banknoty i monety euro z wyprzedzeniem od Chorwackiego Banku Narodowego i z kolei dostarczały gotówkę euro sklepom i innym firmom. Banknoty i monety kuny można wymienić na banknoty i monety euro w Agencji Finansowej i urzędach pocztowych do 30 czerwca 2023 r. Wymiana jest bezpłatna. Wymiana banknotów i monet kun w bankach komercyjnych jest możliwa do 31 grudnia 2023 r. Jest bezpłatna dla wszystkich wymian dokonanych przed 1 lipca 2023 r. do limitu banknotów 100 kun i monet 100 kun. Za zmiany od 1 lipca 2023 r. banki komercyjne mogą pobierać opłatę. Narodowy bank centralny Chorwacji będzie wymieniał banknoty kuny bez ograniczeń czasowych, a monety kuny do 31 grudnia 2025 r. Ta usługa jest bezpłatna.
70% bankomatów w Chorwacji będzie dystrybuować banknoty euro już 1 stycznia 2023 r., a reszta jak najszybciej (w ciągu dwóch tygodni). Aby ułatwić ten proces, banki komercyjne będą publikować w Internecie informacje o bankomatach wypłacających euro.
Strefa Schengen
Strefa Schengen jest jednym z głównych osiągnięć projektu europejskiego. Powstała w 1985 roku jako międzyrządowy projekt między pięcioma krajami UE – Francją, Niemcami, Belgią, Holandią i Luksemburgiem – i stopniowo rozwijała się, stając się największym obszarem wolnych podróży na świecie.
Rozszerzona strefa Schengen bez kontroli na granicach wewnętrznych uczyni Europę bezpieczniejszą dzięki wzmocnionej ochronie naszych wspólnych granic zewnętrznych i skutecznej współpracy policyjnej; lepiej prosperować, eliminując czas tracony na granicach i ułatwiając kontakty międzyludzkie i biznesowe oraz są atrakcyjniejsze dzięki znacznemu powiększeniu największego na świecie wspólnego obszaru bez kontroli na granicach wewnętrznych.
Od czasu przystąpienia do UE w 2013 r. Chorwacja stosuje część dorobku Schengen, w tym te związane z kontrolą granic zewnętrznych, współpracą policyjną i korzystaniem z Systemu Informacyjnego Schengen.
Pozostałe części dorobku Schengen, które obejmują zniesienie kontroli na granicach wewnętrznych i powiązane środki, zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2023 r.: zniesione zostaną kontrole na wewnętrznych granicach lądowych i morskich między Chorwacją a innymi państwami strefy Schengen. Kontrole na wewnętrznych granicach powietrznych zostaną zniesione od 26 marca 2023 r. ze względu na konieczność zbieżności z datami letniego/zimowego rozkładu lotów Zrzeszenia Międzynarodowego Transportu Lotniczego (IATA).
Więcej
W swoim sprawozdaniu o konwergencji z 2022 r. Komisja stwierdziła, że Chorwacja spełnia kryteria przyjęcia euro. Ocena ta została poparta własnym raportem o konwergencji Europejskiego Banku Centralnego. W lipcu 2022 r. ministrowie finansów UE podjęli formalną decyzję, która otworzyła Chorwacji drogę do przyjęcia euro.
Władze chorwackie podjęły szeroko zakrojone przygotowania do wejścia kraju do strefy euro, wdrażając krajowy plan wymiany waluty, podając wszystkie szczegóły dotyczące organizacji wprowadzenia euro i wycofania kuny.
Podstawową zasadą krajowego planu przejścia na euro w Chorwacji jest ochrona konsumentów. Mechanizmy budowania bezpiecznego środowiska dla konsumentów zostały szczegółowo zaplanowane w ramach czterech filarów: Kodeksu Etycznego, monitoringu cen towarów i usług, nadzoru handlowców i usługodawców oraz podwójnego podawania cen.
Wielu sprzedawców detalicznych, spółek publicznych i usługodawców podpisało się pod Kodeksem etyki wprowadzonym przez władze, aby zapewnić, że przeliczanie cen na euro odbywa się uczciwie i bez nadużyć. Podwójne wyświetlanie cen stało się obowiązkowe 5 września. Skończy się 12 miesięcy po dacie wprowadzenia euro (31 grudnia 2023 r.). W okresie przejściowym monitorowane są ceny 103 predefiniowanych, często kupowanych produktów i usług.
„Europrawo” zapewnia Kodeksowi Etyki niezbędne ramy regulacyjne. Wyznacza Państwową Inspekcję jako główny organ nadzoru i kontroli cen oraz zawiera postanowienia dotyczące prawidłowego podawania cen w dwóch walutach, przestrzegania zasad zaokrąglania oraz prawidłowego stosowania kursu przeliczeniowego. W przypadku naruszenia przepisów „ustawy euro” Państwowa Inspekcja może w pierwszej kolejności wydać przedsiębiorcom lub podmiotom gospodarczym nakazy usunięcia niezgodności; kolejnym krokiem będzie nałożenie kar. Równolegle iw razie potrzeby stowarzyszenia konsumenckie będą publikować „czarne listy” podmiotów gospodarczych naruszających zasady Kodeksu Etyki.
Uzupełnieniem przygotowań do przejścia na euro była wszechstronna kampania informacyjna prowadzona przez chorwackie władze. Komisja i Europejski Bank Centralny przyczyniły się do tych wysiłków.
Jeśli chodzi o przystąpienie do strefy Schengen, już w grudniu 2021 r. Rada potwierdziła, że Chorwacja spełniła warunki przystąpienia do strefy Schengen. Proces oceny trwał od 2016 do 2020 r. Obejmował on udaną ukierunkowaną wizytę weryfikacyjną w 2020 r. mającą na celu zweryfikowanie realizacji działań w zakresie zarządzania granicami zewnętrznymi. Nastąpiło to po tym jak Komisja potwierdziła, że Chorwacja pomyślnie zakończyła proces oceny Schengen w 2019 r.
(PE)
