Wyniki kontroli w kuratoriach oświaty ws. zdrowia psychicznego. Dominik Kuc: To oni tworzą drugi lex Tusk

Z okazji Dnia Dziecka oraz po zapowiedziach o kontroli szkół przez Rzecznika Praw Dziecka opublikowane zostały wyniki kontroli w 16 kuratoriach oświaty z całej Polski. Kontrola dotyczyła realizowania przez kuratoria działań na rzecz zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Kontrola wykazała nieścisłości w działaniach kuratoriów w części regionów w Polsce.

Fundacja GrowSPACE w lutym apelowała o wprowadzenie prewencji suicydalnej do polskich szkół. Od tamtego czasu prowadzona była przez kilka miesięcy kontrola w 16 kuratoriach oświaty w całej Polsce. Zbierane były dane dotyczące działań na rzecz zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży tych instytucji. W trybie dostępu do informacji publicznej zadane zostały pytania o to, jakie programy są realizowane na terenie danego województwa przez kuratorium, które z nich są kierowane do nauczycieli i nauczycielek, a które do uczniów i uczennic oraz ile szkół wzięło w nich udział. Wyniki spłynęły z 16 instytucji. Rezultaty szokują.

Przykład Małopolski

Przykład Małopolski dziwi. Małopolska Kuratorka Oświaty Barbara Nowak wielokrotnie deklaruje na Twitterze i w mediach, ze wspiera dzieci i młodzież oraz ich zdrowie psychiczne. Tymczasem, to właśnie małopolskie kuratorium oświaty znalazło się wśród tych, które zadeklarowały, ze działania na rzecz zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży nie leżą w zakresie ich kompetencji. Barbara Nowak chwali się w odpowiedzi tylko konferencją zorganizowaną pod patronatem Rzecznika Praw Dziecka.

Jak wypadła cała Polska?

W działaniach prowadzonych przez Kuratoria Oświaty na terenie całej Polski wykryte zostały nieścisłości. Nasze ustalenia pokazują zupełnie różne odpowiedzi w różnych regionach naszego kraju.

• 5 kuratoriów oświaty (warmińsko-mazurskie, podlaskie, lubelskie, małopolskie, zachodniopomorskie) twierdzi, że działania na rzecz zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży nie mieszczą się w ich kompetencjach.
• 4 kuratoria oświaty (kujawsko-pomorskie, łódzkie, opolskie, dolnośląskie) deklarują, że działania nie są prowadzone i/lub wzięło w nich udział 0 szkół.
• 7 kuratoriów oświaty (podkarpackie, wielkopolskie, pomorskie, świętokrzyskie, lubuskie, śląskie, mazowieckie) oznajmia, że prowadzi działania profilaktyczne w zakresie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. 3 instytucje podają dokładne ilości szkół, które są zaangażowane w działach, co świadczy o istnieniu procedur monitorowania efektów.

– Kontrola wykazała zatem nieścisłości w zakresie różnic w działaniach w różnych regionach. Nie istnieje spójna linia działania pomiędzy kuratoriami oświaty, co uniemożliwia równy dostęp do psychoedukacji dla dzieci i młodzieży oraz nauczycieli i nauczycielek z całego kraju. Działania podejmowane są wybiórczo przez niektóre instytucje, ponieważ część nie widzi ich zasadności lub własnej roli – dodaje Dominik Kuc.

Jak powinny wyglądać działania?

Kuratoria Oświaty na podstawie ustawy prawo oświatowe są zobowiązane do współdziałania z innymi instytucjami. Takie funkcjonowanie jednak nie jest normą w całej Polsce. Dobre praktyki przedstawione np. przez kuratorium pomorskie lub kuratorium podkarpackie to między innymi: działania profilaktyczne, działania edukacyjne dla nauczycieli i nauczycielek, organizacja konferencji, organizacja spotkań z dyrekcjami placówek z całego województwa, konsultowanie i diagnozowanie sytuacji ze współudziałem szkół.

Od miesięcy obserwowany jest kryzys zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Specjaliści i specjalistki alarmują, że na skutek izolacji oraz pandemii ilość stanów depresyjnych i lękowych wśród osób do 18 roku życia wzrosła o 1/3. Ilość prób samobójczych podejmowanych przez młode pokolenie od 2020 wzrosła o 150%. To sygnały świadczące o tym, że działania i programy mają ogromne zapotrzebowanie społeczne.

Zestawienie kontroli w kuratoriach:

Najważniejsze wnioski z przeprowadzonych kontroli:

• 5 kuratoriów oświaty (warmińsko-mazurskie, podlaskie, lubelskie, małopolskie, zachodniopomorskie) twierdzi, że działania na rzecz zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży nie mieszczą się w ich kompetencjach. Szczególnie dziwi tutaj odpowiedź Małopolskiej Kuratorki Oświaty, która deklaruje w wypowiedziach publicznych wsparcie dla młodzieży.
• 4 kuratoria oświaty (kujawsko-pomorskie, łódzkie, opolskie, dolnośląskie) deklarują, że działania nie są prowadzone i/lub wzięło w nich udział 0 szkół.
• 7 kuratoriów oświaty (podkarpackie, wielkopolskie, pomorskie, świętokrzyskie, lubuskie, śląskie, mazowieckie) oznajmia, że prowadzi działania profilaktyczne w zakresie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. 3 instytucje podają dokładne ilości szkół, które są zaangażowane w działach, co świadczy o istnieniu procedur monitorowania efektów.
• Kontrola wykazała nieścisłości w zakresie różnic w działaniach w różnych regionach. Nie istnieje spójna linia działania pomiędzy kuratoriami oświaty, co uniemożliwia równy dostęp do psychoedukacji dla dzieci i młodzieży oraz nauczycieli i nauczycielek z całego kraju. Działania podejmowane są wybiórczo przez niektóre instytucje, ponieważ część nie widzi ich zasadności lub własnej roli.

Co powinno być zrobione i na jakiej podstawie?

• 51 ustawy Prawo Oświatowe nakłada na Kuratoria Oświaty konkretne zadania związane z systemem oświaty w Polsce. Należy do nich między innymi współpraca z ośrodkami doskonalenia nauczycieli czy z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi. Kuratoria opiniują także programy profilaktyczno-wychowawcze w placówkach. Oczywiście organizacja pomocy (w tym np. zatrudnienie psychologa) leży po stronie dyrektora szkoły.
• Kuratoria Oświaty mogą zatem współdziałać z innymi instytucjami, co jednak nie jest normą w całej Polsce. Dobre praktyki to np.: działania profilaktyczne, działania edukacyjne dla nauczycieli i nauczycielek, organizacja konferencji, organizacja spotkań z dyrekcjami placówek z całego województwa, konsultowanie i diagnozowanie sytuacji ze współudziałem szkół.