Warszawa. 10. Szczyt Inicjatywy Trójmorza. „Toczy się wciąż pełnoskalowa wojna wywołana przez drapieżny reżim”

Na Zamku Królewskim w Warszawie na 10., jubileuszowym szczycie spotkali się przywódcy państw Inicjatywy Trójmorza.

Gospodarzem szczytu, największego w tym roku międzynarodowego wydarzenia w Polsce, był prezydent Andrzej Duda. 

Spotykamy się dziś, by wspólnie uczcić dziesiątą rocznicę powstania Trójmorza – inicjatywy, która zrodziła się z potrzeby głębszej integracji – przede wszystkim – gospodarczej, infrastrukturalnej, naszej części Europy – Europy Środkowej – mówił prezydent RP, otwierając sesję plenarną. 

Wskazał, że po dekadzie funkcjonowania tego formatu, Trójmorze umocniło swoją funkcję jako jedno z istotnych narzędzi wzmacniania relacji transatlantyckich zarówno w wymiarze politycznym, jak i gospodarczym.

Jednocześnie – jak podkreślał Andrzej Duda –  jako projekt państw należących do wspólnoty europejskiej, Inicjatywa Trójmorza – również poprzez wspomniane przed chwilą działania na rzecz pogłębiania relacji euroatlantyckich – wzbogaca i wzmacnia Unię Europejską.

Prezydent wskazywał, że przyszło nam żyć w czasach i świecie pełnym napięć i niepokojów. – W naszym najbliższym sąsiedztwie toczy się wciąż pełnoskalowa wojna wywołana przez brutalny i drapieżny reżim – mówił. 

– Nie jest więc zaskoczeniem, że coraz mocniej akcentujemy w ramach naszej Inicjatywy wymiar bezpieczeństwa, rozumiany jako także rozwój infrastruktury podwójnego znaczenia – polepszenia warunków mobilności wojskowej, cyberbezpieczeństwa, a także ochrony infrastruktury krytycznej – zaznaczył Andrzej Duda.

Ten projekt to dzisiaj już nasz wspólny sukces – efekt zaangażowania państw, przedsiębiorców, ekspertów i wszystkich, którzy wierzą w potencjał naszej części Europy – przekonywał.

Duda wspomniał, że to jest ostatni szczyt Trójmorza, w którym uczestniczy jako urzędujący prezydent RP.

– Patrząc wstecz, z dumą stwierdzam, że to minione dziesięciolecie było czasem przekształcania ambitnej idei w konkretną rzeczywistość – rzeczywistość budowaną cierpliwie, poprzez projekty infrastrukturalne, poprzez inwestycje, poprzez działania społeczne, ale przede wszystkim poprzez wzajemne zaufanie i szacunek, poprzez dobrą i niezwykle konkretną, owocującą współpracę – zaznaczył

Zwrócił uwagę, że obecnie Trójmorze to 140 projektów priorytetowych, dwa fundusze inwestycyjne i kolejny w fazie projektowej, a także rozbudowana sieć partnerstw oraz wiele inicjatyw oddolnych, obejmujących współpracę regionalną, naukową i gospodarczą.

Jako współtwórca tej inicjatywy oraz Prezydent Rzeczypospolitej, który przez ostatnie dziesięć lat miał zaszczyt współpracować w tym formacie, wyrażam głębokie przekonanie, że Trójmorze w nadchodzących latach będzie nadal umacniało swoją rolę jako napęd rozwoju naszego regionu – akcentował Andrzej Duda.

W warszawskim Szczycie udział wzięli: 

• Prezydent Bułgarii Rumen Radev;
• Prezydent Litwy Gitanas Nausėda;
• Prezydent Estonii Alar Karis;
• Prezydent Albanii Bajram Begaj;
• Prezydent Czech Petr Pavel
• Prezydent Czarnogóry Jakov Milatović;
• Prezydent Łotwy Edgars Rinkēvičs;
• Prezydent Węgier Tamás Sulyok;
• Prezydent Słowacji Peter Pellegrini;
• Pełniący obowiązki Prezydenta Rumunii Ilie Bolojan;
• Premier Chorwacji Andrej Plenković;
• Wicepremier, Minister Infrastruktury i Rozwoju Regionalnego Mołdawii Vladimir Bolea;
• Wicepremier ds. odbudowy Ukrainy Oleksii Kuleba;
• Minister Spraw Zagranicznych Grecji Georgios Gerapetritis;
• Minister Infrastruktury Słowenii Alenka Bratušek;
• Minister Transportu i Infrastruktury Turcji Abdülkadir Uraloğlu; 
• Sekretarz Generalny i Wiceminister Spraw Zagranicznych Austrii Nikolaus Marschik; 
• Sekretarz Stanu ds. UE Hiszpanii Fernando Sampedro Marcos;
• P.o. Asystenta Sekretarza Stanu w Biurze Spraw Międzynarodowych w Departamencie Energii USA Tommy Joyce;
• Ambasador Republiki Federalnej Niemiec w Polsce Viktor Elbling;
• Ambasador Japonii w Polsce Akira Kono;
• Dyrektor ds. polityki energetycznej w Dyrekcji Generalnej ds. Energii Komisji Europejskiej Cristina Lobillo Borrero.

Z uczestnikami zdalnie połączył się prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski.

Po południu Andrzej Duda podczas wspólnej konferencji z prezydentem Litwy Gitanasem Nausėdą oraz premierem Chorwacji Andrejem Plenkovićem podsumował rozmowy liderów państw 10. szczytu Inicjatywy Trójmorza.

Rozmowy dotyczyły m.in. przyszłych inwestycji w ramach forum współpracy, w tym rozwoju infrastruktury energetycznej i transportowej oraz kwestii bezpieczeństwa państw naszego regionu.

Chcę podziękować wszystkim, który przez te dziesięć lat uczestniczyli w rozwijaniu tej Inicjatywy: głowom państw, szefom rządów, ministrom, a także przedstawicielom samorządów regionalnych i przedstawicielom biznesu – mówił prezydent RP.

Dodał, że w tym roku doszło do największego, jak do tej pory, poszerzenia forum współpracy o nowych członków – Albania i Czarnogóra dołączyły do Inicjatyw Trójmorza w charakterze stowarzyszonych państw uczestniczących, natomiast nowymi partnerami strategicznymi zostały Hiszpania i Turcja.

– Cieszę się, że mogliśmy przedyskutować te kwestie, które dotyczą najważniejszych spraw związanych z rozwojem infrastruktury. Cieszę się również, że wszyscy akcentowali to, że ta współpraca tak znakomicie się sprawdziła na przestrzeni tych dziesięciu lat – akcentował.

Prezydent RP przypomniał o inwestycjach infrastrukturalnych realizowanych w ramach współpracy państw Trójmorza, wymieniając mi.in połączenia drogowe Via Carpatia oraz kolejowe Reil Baltica. Zwrócił uwagę również na projekty energetyczne, które przyczyniają się znacząco do podnoszenia bezpieczeństwa państw naszego regionu.

Dzisiaj realizujemy 140 projektów w ramach Trójmorza, które nazywamy projektami pod infrastrukturą podwójnego zastosowania. To znaczy zarówno taką, która służy użytkowaniu codziennemu dla zwykłych mieszkańców naszych państw, ale również ta infrastruktura ma drugie znacznie dla tworzenia systemu bezpieczeństwa i w tym aspekcie możemy mówić o infrastrukturze energetycznej – wyjaśnił.

Jednocześnie Andrzej Duda wyraził satysfakcję, że w czasie wizyty Sekretarza Energii USA Christophera Wrighta została podpisana umowa pomostowa dotycząca budowy pierwszej w Polsce elektrowni atomowej. Elektrownia jądrowa Lubiatowo–Kopalino na Pomorzu ma powstać we współpracy z amerykańskimi partnerami.

– Mam nadzieję, że ta inwestycja będzie realizowana w przyszłości bez przeszkód. I uda nam się terminowo zrealizować to jedno z najważniejszych zadań w zakresie bezpieczeństwa energetycznego – mówił.

Dodał, że budowa elektrowni atomowej zapewni Polsce ciągłość w dostawie energii elektrycznej, a w przyszłości być może także naszym sąsiadom.

Na zakończenie konferencji Prezydent RP przekazał, że w najbliższym czasie zwoła Radę Bezpieczeństwa Narodowego, aby przedyskutować z przedstawicielami polskiej sceny politycznej kwestie bezpieczeństwa polskiego sytemu energetycznego.

Duda podziękował liderom państw Inicjatywy Trójmorza za wspólne projekty realizowane w czasie swojej prezydentury oraz wyraził nadzieję na kontynuację współpracy w ramach tego forum.

W przyszłym roku Szczyt ponownie odbędzie się w Chorwacji. Dziękuję ogromnie Panu Premierowi Andrejowi Plenkovićowi za przyjęcie tego przewodnictwa. Życzę moim Kolegom i Koleżankom – Przywódcom państw Trójmorza powodzenia w dalszym rozwijaniu tej Inicjatywy, w dalszym budowaniu potencjału naszych państw – podsumował.

Z okazji obchodzonego przez Polskę tysiąclecia koronacji pierwszych Królów uczestnikom szczytu Inicjatywy Trójmorza zaprezentowano Włócznię Świętego Maurycego.

Ta średniowieczna ceremonialna włócznia uważana jest za pierwsze historyczne insygnium władzy używane przez władców Polski z dynastii Piastów. Włócznia została ofiarowana wraz z częścią gwoździa z Krzyża Pańskiego na zjeździe gnieźnieńskim (1000) księciu Bolesławowi Chrobremu przez cesarza Ottona III, jako oznaka uznania przez cesarza suwerennej władzy polskiego księcia. 

Do naszych czasów z lancy zachował się jedynie grot włóczni, pieczołowicie przechowywany w skarbcu katedry w Krakowie. Dziś w wyjątkowych okolicznościach zaprezentowano ten cenny eksponat w stolicy Polski.

Inicjatywa skupia 13 państw członkowskich UE: Austrię, Bułgarię, Chorwację, Czechy, Estonię, Łotwę, Litwę, Polskę, Rumunię, Słowację, Słowenię, Węgry oraz Grecję, która dołączyła w 2023 r.; dwa państwa stowarzyszone uczestniczące – Ukrainę i Mołdawię. Partnerami strategicznymi Inicjatywy Trójmorza są: Stany Zjednoczone, Japonia, Komisja Europejska i Niemcy. 

Podczas obecnego szczytu Czarnogóra i Albania oficjalnie dołączyły do Inicjatywy jako państwa stowarzyszone, a Turcja i Hiszpania jako partnerzy strategiczni.

Powołanie Inicjatywy Trójmorza zainicjowali Prezydenci Polski Andrzej Duda i Chorwacji Kolinda Grabar–Kitarović podczas spotkania przywódców państw regionu na marginesie Zgromadzenia Ogólnego ONZ w Nowym Jorku w 2015 roku. Rok ten jest uznawany za początek współpracy trójmorskiej, natomiast inauguracyjny szczyt Inicjatywy odbył się w Dubrowniku w 2016 r.

Obecnie na liście Projektów Priorytetowych Trójmorza znajduje się 140 przedsięwzięć realizowanych w ramach 3 kategorii infrastrukturalnych: transportowej, energetycznej i cyfrowej. Część z nich została już wdrożona w całości.

Do najistotniejszych z perspektywy strategicznych interesów Rzeczypospolitej należą: interkonektory gazowe z Litwą i Słowacją, droga ekspresowa Via Carpatia, kolejowy korytarz sieci bazowej TEN–T Bałtyk–Adriatyk, Rail–2–Sea – połączenie kolejowe pomiędzy portami w Gdańsku i Konstancy.

Wspólna deklaracja 10. szczytu Inicjatywy Trójmorza
Warszawa, 29 kwietnia 2025 r.

My, Prezydenci i przedstawiciele wysokiego szczebla 13 państw członkowskich Unii Europejskiej – Republiki Austrii, Republiki Bułgarii, Republiki Chorwacji, Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Greckiej, Węgier, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Rzeczypospolitej Polskiej, Rumunii, Republiki Słowackiej, Republiki Słowenii – państw uczestniczących w Inicjatywie Trójmorza (3SI), spotkaliśmy się w Warszawie w dniu 29 kwietnia 2025 r. z okazji 10. szczytu 3SI i 7. forum biznesowego,

chwaląc dekadę wysiłków interesariuszy 3SI mających na celu zbudowanie tej platformy geoekonomicznej wspierającej zaufany ekosystem przyjaznej współpracy;

doceniając osiągnięcia poprzednich szczytów 3SI w Dubrowniku (2016), Warszawie (2017), Bukareszcie (2018, 2023), Lublanie (2019), Tallinnie (2020), Sofii (2021), Rydze (2022) i Wilnie (2024);

wyrażając nasze silne przekonanie, że podstawowe strategiczne filary i cele 3SI dowiodły swojej wartości i zostały starannie zaprojektowane, o czym świadczą wymierne postępy i rosnąca odporność regionalna osiągnięte od czasu jego powstania, w szczególności w zakresie budowy krytycznych połączeń infrastrukturalnych Północ–Południe, wzmacniania spójności Unii Europejskiej i wzbogacania więzi transatlantyckich;

głęboko wierząc, że wyciągnięte wnioski pomogą 3SI wypełniać swoją rolę w najlepszy możliwy sposób, znacznie zwiększając odporność gospodarczą i atrakcyjność biznesową regionu;

umieszczając integrację z UE w centrum wszystkich przedsięwzięć 3SI;

stawiając 3SI w kontekście zwiększonej globalnej niepewności politycznej i niekorzystnych zmian politycznych w naszym bezpośrednim sąsiedztwie, a także na całym świecie;

potwierdzając ostateczny paradygmat 3SI, że format jest inspirowany politycznie, ale napędzany biznesowo i to współpraca biznesowa jest rdzeniem jego ram;

uznając znaczenie stosunków transatlantyckich jako jednego z filarów 3SI oraz otwartość formatu na partnerstwa ze wszystkimi podobnie myślącymi interesariuszami;

wspierając oddolne inicjatywy wnoszące wartość dodaną do 3SI;

z zadowoleniem przyjmując zainteresowanie ze strony zewnętrznych stron trzecich, jakim 3SI cieszy się w ostatnich latach;

witając wszystkich uczestników 7. Forum Biznesowego 3SI,

deklarujemy następujące: [*1]

1. Witamy naszych strategicznych partnerów – Komisję Europejską, Republikę Federalną Niemiec, Japonię i Stany Zjednoczone Ameryki, a także nasze stowarzyszone państwa uczestniczące – Republikę Mołdawii i Ukrainę.

2. Witamy Królestwo Hiszpanii i Republikę Turcji jako nowych partnerów strategicznych 3SI.

3. Witamy Republikę Albanii i Republikę Czarnogóry jako nowe stowarzyszone państwa uczestniczące w 3SI.

4. Wyrażając nasze najsilniejsze poparcie dla suwerennej decyzji ich obywateli o przystąpieniu do Unii Europejskiej, pozostajemy zaangażowani w ogólnie oparty na zasługach i zorientowany na wyniki proces przystąpienia do UE, który jest jednakowo i obiektywnie stosowany wobec wszystkich państw kandydujących. Z zadowoleniem przyjmujemy również pozytywną rolę współpracy w ramach 3SI na rzecz integracji europejskiej naszych stowarzyszonych państw uczestniczących.

5. Ze względu na reperkusje dla europejskiego i globalnego bezpieczeństwa, zdecydowanie potępiamy rosyjską wojnę przeciwko Ukrainie, a także wszelkie wsparcie dla niej ze strony państw trzecich.

6. Potwierdzamy nasze niezachwiane poparcie dla Ukrainy, jej suwerenności i integralności terytorialnej w granicach uznanych przez społeczność międzynarodową. Podkreślamy również rolę, jaką 3SI może odegrać w procesie odbudowy Ukrainy.

7. Jesteśmy gotowi zwiększyć presję na Rosję, aby osłabić jej zdolność do dalszego prowadzenia wojny agresywnej.

8. Uważając, że członkostwo Ukrainy w UE jest jedną z najcenniejszych gwarancji bezpieczeństwa, jakie może zapewnić UE, wzywamy do przyspieszenia procesu akcesyjnego z Ukrainą i Republiką Mołdawii poprzez jak najszybsze otwarcie wszystkich klastrów negocjacyjnych oraz przydzielenie niezbędnych instrumentów i środków finansowych w celu zapewnienia ich szybkiego zamknięcia. Jednocześnie wzywamy do przyspieszenia opartego na zasługach procesu rozszerzenia UE o Bałkany Zachodnie, ponieważ proces rozszerzenia UE ma moc transformacyjną i jest niezbędny do zapewnienia odporności krajów kandydujących, również poprzez zapewnienie konwergencji, łączności i wymiernych korzyści dla ich obywateli.

9. Wyrażamy nasze poparcie dla sprawiedliwego, trwałego i wszechstronnego pokoju opartego na zasadach Karty Narodów Zjednoczonych i zgodnie z prawem międzynarodowym, w tym UNCLOS, oraz poprzez odpowiednie środki uzgodnione przez społeczność międzynarodową. Pozostajemy przekonani, że ci, którzy wydali rozkazy lub popełnili zbrodnie wojenne w Ukrainie, muszą zostać pociągnięci do odpowiedzialności.

10. Podkreślamy konstruktywną rolę 3SI w zapewnianiu bezpieczeństwa gospodarczego i konkurencyjności regionu i całej Unii Europejskiej. W tym kontekście odnotowujemy wkład 3SI w tworzenie odpornych łańcuchów dostaw poprzez nearshoring i friendshoring, wspieranie mobilności wojskowej, a także rozwój neutralnego dla klimatu i zaawansowanego technologicznie przemysłu.

11. Podkreślamy znaczenie zbadania synergii między 3SI a innymi globalnymi i regionalnymi inicjatywami w zakresie łączności, takimi jak Global Gateway, korytarz transkaspijski i IMEC (korytarz gospodarczy Indie–Bliski Wschód–Europa).

12. Chwalimy rosnącą rolę Forum Biznesu 3SI, które stało się użyteczną platformą skupiającą przedsiębiorców, decydentów, przedstawicieli instytucji finansowych i innych interesariuszy. Forum służy jako doskonałe narzędzie do wspierania współpracy między sektorem publicznym i prywatnym oraz promowania inwestycji i innowacji w regionie Trójmorza i poza nim.

13. Z zadowoleniem przyjmujemy znaczące postępy we wdrażaniu projektów priorytetowych Trójmorza, w szczególności:

• BRUA
• Terminal LNG na wyspie Krk
• Rail Baltica
• Rail2Sea
• Synchronizacja energii elektrycznej krajów bałtyckich z europejskimi sieciami kontynentalnymi (zakończona)
• Via Baltica
• Via Carpatia

14. Chwalimy realizację projektów infrastrukturalnych, w tym w sektorze energetycznym, które sprawiają, że nasz region jest jeszcze bardziej odporny, lepiej połączony i bezpieczniejszy, przyczynia się do neutralności klimatycznej i przyczynia się do konkurencyjności i spójności naszych gospodarek.

15. Uznając strategiczne wyzwania i zagrożenia w naszym regionie, wspieramy dalsze wysiłki na rzecz poprawy infrastruktury transportowej, która służy celom cywilnym i przyczynia się do zwiększenia strategicznej mobilności wojskowej w naszym regionie.

16. Obserwując poważne pogorszenie bezpieczeństwa krytycznej infrastruktury liniowej, zwłaszcza na Morzu Bałtyckim i Morzu Czarnym, podkreślamy pilną potrzebę opracowania środków przeciwdziałania wrogim działaniom. Zachęcamy do kontynuowania dialogu między krajami 3SI w celu zbadania potencjalnych podejść do wyzwań związanych z bezpieczeństwem w regionie.

17. Pozostajemy zaangażowani w inspirowanie dalszego rozwoju projektów wzmacniających łączność w regionie Trójmorza. W tym kontekście podkreślamy znaczenie, jakie dla 3SI ma uwolnienie potencjału w zakresie rozwoju sztucznej inteligencji, technologii półprzewodnikowej i infrastruktury cyfrowej w ramach zjednoczonych wysiłków europejskich i transatlantyckich.

18. Doceniając pierwszy Fundusz Inwestycyjny Inicjatywy Trójmorza, z niecierpliwością czekamy na konkretne wyniki prac grupy zadaniowej ds. utworzenia kolejnego funduszu.

19. Zwracamy uwagę na pierwszych czterech inwestorów (Polskę, Czechy, Węgry i Chorwację) w prowadzonym i współfinansowanym przez EIF Funduszu Innowacji Inicjatywy Trójmorza, którego celem jest zapewnienie finansowania dla rozwijających się firm z regionu Trójmorza. Dzięki temu nowemu instrumentowi finansowemu z niecierpliwością czekamy na wzmocnienie potencjału inwestycyjnego 3SI.

20. Przyjmujemy do wiadomości sprawozdanie z postępów w realizacji projektów 2025, w którym podkreślono priorytety krajów 3SI w zakresie łączności w trzech kluczowych obszarach transportu, energii i cyfryzacji, a także zaawansowanie projektów priorytetowych, osiągając łącznie 140 w 2025 r.

21. Z zadowoleniem przyjmujemy zobowiązanie Republiki Chorwacji do zorganizowania Szczytu i Forum Biznesowego w 2026 roku.

[*1] Węgry odcinają się od ustępów 4–9 Wspólnej Deklaracji. Węgierskie stanowisko narodowe w odniesieniu do kwestii zawartych w wyżej wymienionych punktach zostało przekazane w osobnym oświadczeniu załączonym do Wspólnej Deklaracji.