Światowy indeks wolności prasy z 2021 r. opracowany przez Reporterów bez Granic (RSF) pokazuje, że dziennikarstwo jest całkowicie lub częściowo zablokowane w 73% z 180 krajów sklasyfikowanych przez organizację.
Dziennikarstwo, które jest prawdopodobnie najlepszą szczepionką przeciwko wirusowi dezinformacji, jest całkowicie blokowane lub poważnie utrudniane w 73 krajach i ograniczane w 59 innych, które łącznie stanowią 73% ocenianych krajów. Kraje te są klasyfikowane jako „bardzo złe”, „złe” lub „problematyczne” środowisko wolności prasy i są odpowiednio oznaczone kolorem czarnym, czerwonym lub pomarańczowym na mapie World Press Freedom.
Ataki na dziennikarzy i arbitralne aresztowania nasiliły się w Niemczech (13.), Francji (34.), Włoszech (41.), Polsce (spadek o 2. miejsca na 64.), Grecji (o 5. na 70.), Serbii (93.) i Bułgarii (o 1. miejsce na 112.).
Dane Indeksu odzwierciedlają dramatyczne pogorszenie się dostępu ludzi do informacji i wzrost przeszkód w przekazywaniu wiadomości. Pandemia koronawirusa została wykorzystana jako podstawa do zablokowania dziennikarzom dostępu do źródeł informacji i reportaży w terenie. Czy ten dostęp zostanie przywrócony po zakończeniu pandemii? Dane pokazują, że dziennikarzom coraz trudniej jest badać i zgłaszać wrażliwe historie, zwłaszcza w Azji, na Bliskim Wschodzie i w Europie.
Barometr Edelman Trust z 2021 r. Ujawnia niepokojący poziom publicznego nieufności wobec dziennikarzy, przy czym 59% respondentów w 28 krajach twierdzi, że dziennikarze celowo próbują wprowadzić w błąd opinię publiczną, podając informacje, o których wiedzą, że są fałszywe. W rzeczywistości dziennikarski pluralizm i rygorystyczne raportowanie służą zwalczaniu dezinformacji i „infodemiki”, w tym fałszywych i wprowadzających w błąd informacji.
„Dziennikarstwo jest najlepszą szczepionką przeciwko dezinformacji” – powiedział sekretarz generalny RSF Christophe Deloire. „Niestety, jego produkcja i dystrybucja są zbyt często blokowane przez czynniki polityczne, ekonomiczne, technologiczne, a czasem nawet kulturowe. W odpowiedzi na wirusowość dezinformacji ponad granicami, na platformach cyfrowych i za pośrednictwem mediów społecznościowych, dziennikarstwo zapewnia najskuteczniejsze środki gwarantujące, że debata publiczna jest oparta na różnorodnych ustalonych faktach.”
Na przykład prezydent Brazylii Jair Bolsonaro (spadek o 4. miejsca na 111.) i prezydent Wenezueli Nicolás Maduro (o 1, na 148.) promowali niesprawdzone medycznie środki zaradcze na Covid-19. Ich fałszywe twierdzenia zostały obalone przez dziennikarzy śledczych w mediach, takich jak brazylijska Agência Pública oraz szczegółowe raporty w kilku pozostałych niezależnych publikacjach Wenezueli. W Iranie (spadek o 1 na 174. miejsce) władze zaostrzyły kontrolę nad relacjami i zintensyfikowały procesy dziennikarzy, aby osłabić zdolność mediów do badania liczby ofiar śmiertelnych Covid-19 w tym kraju. W Egipcie (166. miejsce) rząd prezydenta Abdela Fattaha Al-Sisiego po prostu zakazał publikacji jakichkolwiek statystyk dotyczących pandemii, które nie pochodziły z Ministerstwa Zdrowia. W Zimbabwe (spadek o 4 na 130. miejsce) reporter śledczy Hopewell Chin’ono został aresztowany wkrótce po tym, jak pomógł ujawnić zawyżone ceny firmy dostarczającej sprzęt medyczny.
#RSFIndex: RSF unveils its 2020 World Press Freedom Index:
1: Norway ??
2: Finland ??
3: Sweden ??
13: Germany ??
33: United Kingdom ??
34: France ??
41: Italy??
44: United States ??
67: Japan ??
111: Brazil ??
142: India ??
146: Algeria ??
180: Eritrea ??https://t.co/DplP3IsTsu pic.twitter.com/a31BxusUwu— RSF (@RSF_inter) April 20, 2021
O Polsce
W 2021 World Press Freedom Index Polska znalazła się między Armenią a Bhutanem.
Po ugruntowaniu kontroli nad mediami państwowymi, rząd kontynuuje „repolonizację” mediów prywatnych w celu wpływania na ich politykę redakcyjną lub cenzurowania ich.
W okresie poprzedzającym wybory prezydenckie w połowie 2020 r. państwowe media wsparły udaną kampanię prezydenta Andrzeja Dudy i zrobiły wszystko, co w ich mocy, by zdyskredytować jego głównego rywala. Więcej doświadczonych dziennikarzy opuściło państwową stację radiową, tym razem po tym, jak zarząd próbował ocenzurować piosenkę krytyczną wobec rządu. Państwowy nadawca telewizyjny TVP wziął udział w rządowej kampanii nienawiści przeciwko krytykom, skierowanej w szczególności do prywatnej telewizji.
W ramach akcji „repolonizacji” państwowy koncern naftowy Orlen poinformował o przejęciu 20 z 24 gazet regionalnych wydawanych przez należącą do niemieckiego koncernu Polska Press, których serwisy internetowe mają 17 mln czytelników.
Proponowany nowy podatek od przychodów z reklam, postrzegany jako kolejny krok w rządowej strategii cenzury, wywołał protest „czarnego ekranu”, w którym uczestniczyło wiele prywatnych mediów. Ich finanse są już osłabione skutkami ekonomicznymi pandemii, obawiają się, że nowy podatek ich wykończy.
Policja wielokrotnie nie chroniła dziennikarzy relacjonujących protesty i stosowała przemoc oraz arbitralne aresztowania, aby ograniczyć prawo do informacji. Tak było w przypadku wiosny 2020 roku, kiedy dwóm dziennikarzom relacjonującym antyrządowe protesty grożono grzywnami za naruszenie przepisów dotyczących koronawirusa, a jeden z nich został na krótko aresztowany. Teraz, gdy coraz więcej dziennikarzy znajduje polityczne lub ekonomiczne schronienie w Internecie, obecnie obawia się upolitycznionej regulacji Internetu.
Największe zmiany w Indeksie
Norwegia zajmuje pierwsze miejsce w indeksie piąty rok z rzędu, mimo że jej media narzekają na brak dostępu do państwowych informacji o pandemii. Finlandia utrzymała swoją pozycję na drugim miejscu, podczas gdy Szwecja (awans o 1 na 3 miejsce) odzyskała trzecie miejsce, które w zeszłym roku ustąpiła Danii (spadek o 1 na 4). Indeks 2021 pokazuje sukces podejścia tych krajów nordyckich do utrzymania wolności prasy.
Mapa World Press Freedom nie ma tak niewielu krajów pokolorowanych na biało – co wskazuje, że sytuacja w kraju jest co najmniej dobra, jeśli nie optymalna – od 2013 r. przyjęto obecną metodę oceny. W tym roku tylko 12 ze 180 krajów Indeksu (7%) może twierdzić, że oferuje sprzyjające warunki dziennikarskie, w porównaniu z 13 krajami (8%) w zeszłym roku. Kraj, który został pozbawiony „dobrej” klasyfikacji, to Niemcy (spadek o 2 miejsce na 13. miejscu). Dziesiątki jej dziennikarzy zostało zaatakowanych przez zwolenników ekstremistów i wyznawców teorii spiskowych podczas protestów przeciwko ograniczeniom pandemicznym.
Krajem, który spadł najniżej w 2021 r. była Malezja (spadek o 18, na 119. miejsce), gdzie problem jest dekret „antyfake news”, pozwalający rządowi na narzucenie własnej wersji prawdy. Wielkie spadki odnotowały również Komory (spadek o 9 na 84. miejscu) i Salwador (o 8 na 82. miejscu), gdzie dziennikarze walczyli o uzyskanie państwowych informacji na temat sposobu, w jaki rząd radzi sobie z pandemią.
Światowy Indeks Wolności Prasy 2021
Światowy Indeks Wolności Prasy 2021 – opracowany przez Reporterów bez Granic (RSF) – pokazuje, że nadchodząca dekada będzie miała decydujący wpływ na przyszłość dziennikarstwa, a pandemia Covid-19 uwypukla i wzmacnia wiele kryzysów, które zagrażają prawu do swobodnego wypowiadania się, niezależnych, różnorodnych i wiarygodnych informacji.
Wydany Indeks z 2021 r., który ocenia sytuację dziennikarzy każdego roku w 180 krajach i terytoriach, sugeruje że następne dziesięć lat będzie miało zasadnicze znaczenie dla wolności prasy ze względu na zbieżne kryzysy mające wpływ na przyszłość dziennikarstwa: kryzys geopolityczny (z powodu na agresywność reżimów autorytarnych); kryzys technologiczny (z powodu braku gwarancji demokratycznych); kryzys demokratyczny (z powodu polaryzacji i represji); kryzys zaufania (z powodu podejrzeń, a nawet nienawiści do mediów) oraz kryzys gospodarczy (zubożenie dziennikarstwa wysokiej jakości).
Ranking wolności prasy publikowany jest co roku od 18 lat.
