Rada NATO-Ukraina zebrała się w środę (26 lipca 2023 r.), aby zająć się poważną sytuacją bezpieczeństwa w regionie Morza Czarnego po jednostronnym zakończeniu przez Rosję Inicjatywy Zbożowej Morza Czarnego, w której pośredniczyły ONZ i Turcja.
Sekretarz generalny NATO Jens Stoltenberg zwołał spotkanie na prośbę prezydenta Wołodymyra Zełenskiego o konsultacje kryzysowe. Radzie przewodniczył zastępca sekretarza generalnego Mircea Geoană.
Sojusznicy i Ukraina zdecydowanie potępili decyzję Rosji o wycofaniu się z umowy zbożowej z Morza Czarnego i celowe próby powstrzymania ukraińskiego eksportu produktów rolnych, od którego zależą setki milionów ludzi na całym świecie. Potępili także niedawne rosyjskie ataki rakietowe na Odessę, Mikołajów i inne miasta portowe, w tym cyniczny atak Moskwy dronami na ukraiński magazyn zboża w portowym mieście Reni nad Dunajem, bardzo blisko rumuńskiej granicy. Sojusznicy zauważyli, że nowy rosyjski obszar ostrzegawczy na Morzu Czarnym, w wyłącznej strefie ekonomicznej Bułgarii, stworzył nowe ryzyko błędnej kalkulacji i eskalacji, a także poważne utrudnienia dla swobody żeglugi.
Zastępca sekretarza generalnego Mircea Geoană powiedział: „Rosja nadal wykazuje całkowity brak szacunku dla prawa międzynarodowego i ludzi na całym świecie, którzy są zależni od ukraińskiego zboża. Rosja grozi statkom cywilnym, terroryzuje pokojowe miasta i niszczy części światowego dziedzictwa kulturowego swoimi brutalnymi uderzeniami. NATO jest zjednoczone. Solidaryzujemy się z naszymi czarnomorskimi sojusznikami, będziemy nadal chronić się nawzajem i wspierać Ukrainę tak długo jak to będzie konieczne”.
Sekretarz generalny Jens Stoltenberg powiedział: „Rosja ponosi pełną odpowiedzialność za swoje niebezpieczne i eskalacyjne działania w regionie Morza Czarnego. Rosja musi przestać wykorzystywać głód jako broń i grozić najbardziej bezbronnym ludziom na świecie niestabilnością żywnościową. Działania Rosji stwarzają też poważne zagrożenie dla stabilności strategicznego dla NATO regionu Morza Czarnego. Sojusznicy zwiększają wsparcie dla Ukrainy i wzmagają naszą czujność. Pozostajemy gotowi do obrony każdego centymetra terytorium aliantów przed jakąkolwiek agresją”.
Sojusznicy z zadowoleniem przyjęli nieustające wysiłki Turcji na rzecz ożywienia umowy zbożowej oraz wysiłki innych członków Sojuszu – w tym Bułgarii i Rumunii – a także Unii Europejskiej i Organizacji Narodów Zjednoczonych, aby umożliwić dalszy eksport ukraińskiego zboża drogą lądową i morską. Sojusznicy dali też jasno do zrozumienia, że nadal będą udzielać Ukrainie znacznej pomocy wojskowej, gospodarczej i humanitarnej.
NATO i sojusznicy intensyfikują obserwację i rozpoznanie w regionie Morza Czarnego, w tym za pomocą morskich samolotów patrolowych i dronów. Od zeszłego roku, w odpowiedzi na agresywną wojnę Rosji przeciwko Ukrainie, NATO znacznie zwiększyło swoją obecność w regionie, w tym dzięki dwóm nowym wielonarodowym grupom bojowym w Bułgarii i Rumunii.
26 lipca odbyło się drugie posiedzenie Rady NATO-Ukraina, po jej inauguracyjnym spotkaniu na szczycie w Wilnie wcześniej w lipcu. Do ambasadorów NATO i zaproszonej Szwecji, podczas wideokonferencji, wicepremier Ukrainy i minister ds. społeczności, terytoriów i infrastruktury Ołeksandr Kubrakow; oraz generał brygady Ołeksij Hromow, zastępca szefa Głównego Zarządu Operacyjnego (J3) Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych.
