Polska kieruje do Komisji Europejskiej i Rady Unii Europejskiej formalną notyfikację o przystąpieniu do Prokuratury Europejskiej.
Poinformował o tym Minister Sprawiedliwości podczas konferencji poświęconej przystąpieniu Polski do Prokuratury Europejskiej (EPPO).
– To przełomowy krok dla polskiego wymiaru sprawiedliwości. Przystąpienie naszego kraju do EPPO jest wynikiem procesu, który nastąpił w ciągu ostatnich tygodni – powiedział Minister Sprawiedliwości Prokurator Generalny Adam Bondar.
Skierowanie do Prezesa Rady Ministrów wniosku o przystąpienie Polski do Prokuratury Europejskiej było jedną z pierwszych decyzji, jaką Minister podjął po objęciu resortu. Rząd RP potraktował sprawę priorytetowo; w dniu 27 grudnia 2023 r. wniosek Ministra Sprawiedliwości został zaakceptowany na posiedzeniu Rady Ministrów. Również Parlament RP przeprowadził bardzo szybko proces opiniodawczy co do rządowej decyzji; najpierw na posiedzeniu w dniu 28 grudnia 2023 r. sejmowa Komisja do Spraw Unii Europejskiej, a następnie – w dniu 3 stycznia 2024 r. senacka Komisja Spraw Unii Europejskiej wydały pozytywne opinie na temat przystąpienia Polski do Prokuratury Europejskiej.
– Teraz Komisja Europejska ma cztery miesiące, na to, by uznać notyfikację naszego kraju lub zgłosić ewentualne zastrzeżenia, ale jesteśmy w stałym roboczym kontakcie i nie przewiduję problemów przy tej procedurze – zapewnił minister Bodnar.
W konferencji uczestniczył również Minister do Spraw Europejskich Adam Szłapka. – To niezwykle ważny akt ze strony RP, bo pokazuje, jak istotna dla Polski i rządu jest kwestia praworządności oraz bezpieczeństwo prawne obywateli. Przystąpienie Polski do EPPO to również krok ku wzmocnieniu osłabionej przez lata pozycji naszego kraju w UE – ocenił minister Szłapka.
Prokuratura Europejska to niezależny organ Unii Europejskiej, działający od 1 czerwca 2021 roku, którego utworzenie zostało przewidziane w Traktacie Lizbońskim. We wzmocnionej współpracy (to mechanizm przewidujący, że dany kraj przystępuje do EPPO na skutek działań swojego rządu i nie wymaga to zmian w jego prawodawstwie) w zakresie Prokuratury Europejskiej uczestniczą aktualnie 22 państwa członkowskie. Pomijając Irlandię i Danię (które co do zasady nie biorą udziału w budowaniu traktatowej „unijnej przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości”), jedynymi państwami Unii, które nie biorą udziału w tej współpracy są: Polska, Węgry i Szwecja.
Prokuratura Europejska odpowiada za prowadzenie postępowań przygotowawczych oraz wnoszenie i popieranie oskarżeń przeciwko sprawcom przestępstw naruszających interesy finansowe UE. Do tej kategorii przestępstw należą przykładowo: transgraniczne oszustwa związane z podatkiem VAT, których łączna wartość szkody wynosi co najmniej 10 000 000 euro; korupcja, która szkodzi interesom finansowym UE, czy sprzeniewierzenie środków finansowych UE przez urzędnika publicznego.
W samym tylko 2022 r. Prokuratura Europejska prowadziła 1117 postępowań przygotowawczych, w wyniku których zajęto około 359 milionów euro, co stanowi siedmiokrotność budżetu tej instytucji na 2022 r.
Prokuratura Europejska, kierowana przez Europejskiego Prokuratora Generalnego (obecnie urząd ten pełni Laura Codruţa Kövesi), składa się z dwóch poziomów: centrali – z siedzibą w Luksemburgu, którą tworzą Prokuratorzy Europejscy (z każdego państwa członkowskiego deleguje się jednego prokuratora europejskiego) i z poziomu zdecentralizowanego (krajowego), tworzonego przez tzw. europejskich prokuratorów delegowanych.
Europejscy prokuratorzy delegowani w danym państwie członkowskim to prokuratorzy działający w imieniu Prokuratury Europejskiej w swoim państwie członkowskim. Oprócz przyznanych im na mocy ww. unijnego rozporządzenia szczególnych uprawnień i statusu, mają oni takie same kompetencje jak prokuratorzy krajowi.
Tym samym Europejskimi Prokuratorami Delegowanymi działającymi w imieniu EPPO w Polsce będą w istocie prokuratorzy polscy, którzy przy prowadzeniu śledztw będą nadal stosować prawo krajowe (polskie) oraz – dodatkowo – ww. rozporządzenie unijne. Również w ewentualnych postępowaniach przed sądami polskimi w sprawach, w których akt oskarżenia będzie wnoszony przez Europejskich Prokuratorów Delegowanych, będzie stosowane prawo polskie i – w uzupełniającym zakresie – przepisy rozporządzenia Rady UE.
Udział Polski w Prokuraturze Europejskiej sprawi, że ściganie przestępstw na szkodę europejskich – a zatem również polskich – podatników będzie skuteczniejsze. Instytucja ta wykorzystuje bowiem najnowocześniejsze rozwiązania technologiczne oraz tworzy elitarny korpus wysoko wykwalifikowanych śledczych, którzy specjalizują się w przeciwdziałaniu nadużyciom finansowym. Polskie organy ścigania zyskają także dostęp do rozbudowanych baz danych i informacji. Dzięki temu wzmocniona zostaje efektywność działań organów unijnych w zakresie ścigania tego rodzaju przestępczości transgranicznej.
Dotychczas polskie organy ścigania współpracowały z Prokuraturą Europejską jedynie na poziomie technicznym, co nie zawsze umożliwiało kompleksowe przeprowadzenie postępowań w złożonych sprawach o wymiarze transgranicznym.
Przystąpienie Polski do Prokuratury Europejskiej ułatwi ściganie zorganizowanych grup przestępczych, które działają na terenie wielu państw członkowskich i wzmocni pozycję państwa polskiego jako zaufanego partnera w walce z nadużyciami finansowymi na szkodę UE.
Decyzja Rządu RP usankcjonuje też pozycję Polski jako beneficjenta środków finansowych pochodzących z budżetu Unii, który w pełni gwarantuje ochronę unijnych interesów finansowych.
