Literacka Nagroda Nobla w 2020 roku została przyznana amerykańskiej poetce Louise Glück „za jej niepowtarzalny poetycki głos, który z surowym pięknem czyni indywidualną egzystencję uniwersalną”.
Laureatka literatury Louise Glück zadebiutowała w 1968 roku utworem „Firstborn” i wkrótce została okrzyknięta jedną z najwybitniejszych poetek amerykańskiej literatury współczesnej. Opublikowała dwanaście zbiorów poezji i kilka tomów esejów o poezji.
Prace laureatki charakteryzują się dążeniem do przejrzystości. Dzieciństwo i życie rodzinne, bliskie relacje z rodzicami i rodzeństwem to temat, który pozostał dla niej najważniejszy.
„Averno” (2006) to mistrzowski zbiór poezji, wizjonerska interpretacja mitu o zejściu Persefony do piekła w niewoli Hadesa, boga śmierci. Kolejnym spektakularnym osiągnięciem jest najnowszy zbiór Louise Glück „Faithful and Virtuous Night” (2014).
Glück otrzymała kilka prestiżowych nagród, między innymi Pulitzera (1993) i National Book Award (2014).
Czy wiedziałeś?
- Od 1901 roku przyznano 112 literackich nagród Nobla. Nie został przyznany siedem razy: w 1914, 1918, 1935, 1940, 1941, 1942 i 1943 roku.
- 4 nagrody literackie zostały podzielone między dwie osoby.
Dzielenie się Nagrodą Nobla jest bardziej powszechnym zjawiskiem w innych kategoriach Nagrody Nobla. Oto laureaci:
1904 – Frédéric Mistral, José Echegaray
1917 – Karl Gjellerup, Henrik Pontoppidan
1966 – Shmuel Agnon, Nelly Sachs
1974 – Eyvind Johnson, Harry Martinson - Do tej pory (do 2019 roku) 15 kobiet otrzymało Nagrodę Literacką:
1909 – Selma Lagerlöf
1926 – Grazia Deledda
1928 – Sigrid Undset
1938 – Pearl Buck
1945 – Gabriela Mistral
1966 – Nelly Sachs
1991 – Nadine Gordimer
1993 – Toni Morrison
1996 – Wislawa Szymborska
2004 – Elfriede Jelinek
2007 – Doris Lessing
2009 – Herta Müller
2013 – Alice Munro
2015 – Svetlana Alexievich
2018 – Olga Tokarczuk - 41 lat to wiek najmłodszego laureata literatury wszechczasów, Rudyarda Kiplinga, najbardziej znanego z „Księgi dżungli”.
- 88 lat to wiek najstarszej laureatki literatury, Doris Lessing, kiedy otrzymała tę nagrodę w 2007 roku.
Dwie osoby odmówiły odebrania Nagrody Nobla z literatury
Boris Pasternak w 1958 r., „Najpierw nagroda została przyjęta, a później władze jego kraju (Związek Radziecki) odmówiły przyznania tej nagrody”.
Jean Paul Sartre w 1964 r. „nie przyjął nagrody, ponieważ konsekwentnie odmawiał wszelkich oficjalnych wyróżnień”.
Pośmiertne Nagrody Nobla z literatury
W 1931 roku Nagrodę Nobla z literatury przyznano pośmiertnie Erikowi Axelowi Karlfeldtowi. Od 1974 roku Statut Fundacji Nobla stanowi, że Nagrody Nobla nie można przyznać pośmiertnie, chyba że śmierć nastąpiła po ogłoszeniu Nagrody Nobla. Dag Hammarskjöld otrzymał również pośmiertną nagrodę, Pokojową Nagrodę Nobla w 1961 roku.
Polscy laureaci to:
Olga Tokarczuk „za narracyjną wyobraźnię, która z encyklopedyczną pasją reprezentuje przekraczanie granic jako formę życia” – 2018 rok
Wisława Szymborska „za poezję, która z ironiczną precyzją pozwala ujawnić kontekst historyczny i biologiczny we fragmentach ludzkiej rzeczywistości” – 1996
Czesław Miłosz, „który z bezkompromisową bystrością wyraża eksponowaną kondycję człowieka w świecie ostrych konfliktów” – 1980
Władysław Stanisław Reymont „za wielką epopeję narodową Chłopi” – 1924
Henryk Sienkiewicz „ze względu na wybitne zasługi jako pisarza epickiego” – 1905
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury (z ostatnich 5 lat):
Nagroda Nobla z literatury 2019
Peter Handke „za wpływową pracę, która z językową pomysłowością zgłębiała peryferia i specyfikę ludzkiego doświadczenia”
Nagroda Nobla z literatury 2018
Olga Tokarczuk „za narracyjną wyobraźnię, która z encyklopedyczną pasją reprezentuje przekraczanie granic jako formę życia”
Nagroda Nobla z literatury 2017
Kazuo Ishiguro „który w powieściach o wielkiej emocjonalnej sile odsłonił otchłań pod naszym złudnym poczuciem połączenia ze światem”
Nagroda Nobla z literatury 2016
Bob Dylan „za stworzenie nowych wyrażeń poetyckich w ramach wielkiej amerykańskiej tradycji pieśni”
Nagroda Nobla z literatury 2015
Svetlana Alexievich „za jej polifoniczne pisma, pomnik cierpienia i odwagi w naszych czasach”
O Nagrodzie Nobla
Nagrody Nobla przyznawane są od 1901 roku. Alfred Nobel ufundował to prestiżowe wyróżnienie.
Instytut Karolinska w Solnie pod Sztokholmem złożony z wybitnych profesorów wybiera laureatów w każdym roku.
Nagrody Nobla przyznawane są z dziedzin: fizjologii lub medycyny, fizyki, chemii, literatury, ekonomii oraz za zasługi dla społeczeństw i ludzkości, czyli Pokojowa Nagroda Nobla.
Laureaci otrzymają po 10 milionów koron (950 tys. euro).
Ceremonia wręczenia Nagrody Nobla
Podczas ceremonii wręczenia Nagrody Nobla 10 grudnia laureaci otrzymują: dyplom Nobla, Medal Nobla i dokument potwierdzający kwotę Nagrody Nobla. Każdy dyplom Nobla jest unikalnym dziełem sztuki, stworzonym przez czołowych szwedzkich i norweskich artystów i kaligrafów. Medale Nobla są wykonane ręcznie z niezwykłą precyzją i wykonane z 18-karatowego złota pochodzącego z recyklingu.
Od 1926 r. ceremonia odbywa się w sali koncertowej w Sztokholmie. Król Szwecji przekazuje nagrodę laureatowi.
