„Kaszëbsczé Słowò Rokù 2020” to LARWA!
„larwa” – maska, maseczka – coś, co musimy nosić na twarzy z powodu covid. W sumie głosowało 580 głosów.
To kolejne zgłoszone określenie (wraz z nadesłanym tłumaczeniem i definicją), które nawiązuje do ogólnoświatowej epidemii SARS-CoV-2, znanej w Polsce jako pandemia Covid-19, lub potocznie: epidemia koronawirusa.
Za Słownikiem gwar kaszubskich B. Sychty (tom II, s. 331):
larwa – 1. maska (Panëszczi noszą larwë. Òn miôł larwã na gãbie); 2. brzydka twarz (Ti twòji larwë wróble bë sã wëstraszëłë.); 3. w ogóle brzydki człowiek, zwłaszcza kobieta (Ta larwa mësli, że òna je piãknô.)
W minionym roku określenie „larwa” odnoszono w sposób szczególny do maseczek i przesłon, noszonych z powodu epidemii SARS-CoV-2, co nadało temu tradycyjnemu słowu nowego znaczenia. W Polsce obowiązek zasłaniania twarzy w miejscach publicznych wprowadzono 16.04.2020, obowiązuje do dziś (z przerwą okołowakacyjną). W sieci można znaleźć maseczki nawiązujące do barw kaszubskiej flagi oraz do haftu kaszubskiego.
– Od początku prym wiodły dwa określenia: karujta sã oraz larwa. – mówi organizator konkursu, Mateùsz Titës Meyer z Fundacji Kaszuby. – Z dużą radością obserwowaliśmy zaangażowanie młodych Kaszubów i Kaszubek, biorących udział w naszej inicjatywie.
Głosowanie miało miejsce na facebookowym profilu Fundacji Kaszuby. Każdy internauta mógł oddać głos na swojego faworyta wpisując przypisany do niego numer w komentarzu. Łącznie oddano 580 głosów.
– Walka o pierwsze miejsce trwała do samego końca. – dodaje Meyer. – O ostatecznym wyniku zadecydowały zaledwie dwa głosy.
Najwięcej głosów zebrała LARWA, zdobywając poparcie 274 osób (47,24%).
Na drugim miejscu uplasowało się hasło „karujta sã!”, zdobywając 272 głosy (46,9%).
Ostatnie miejsce na podium przypadło kòróna-wirusowémù pòszëdłu – 18 głosów (3,1%).
Finałowe słowa:
1. larwa – maska, maseczka,
2. karujta sã – wynoście się! precz! (elegantsza wersja hasła-hitu Strajków Kobiet),
3. kòróna-wirusowé pòszëdło – epidemia koronawirusa,
4. sztërnôstnica – 14-dniowa kwarantanna,
5. kòrónawërwas – koronawirus (połączenie słów korona i wërwas, oznaczającego ambaras).
„kòrónawërwas” – koronawirus – koronawirus to najczęściej używane słowo w minionym 2020 r. i ten akurat wirus wywrócił wszystko do góry nogami, po kaszubsku można to nazwać wërwas.
Podobnie, jak wczorajsza propozycja, określenie to zaistniało na Kaszubach za sprawą ogólnoświatowej epidemii SARS-CoV-2, znanej w Polsce jako pandemia Covid-19, lub potocznie: epidemia koronawirusa.
Hasło to nie zostało odnotowane wcześniej w internecie, niemniej – mogło być popularne w użyciu tradycyjnym (w rozmowach). Jest to połączenie dwóch określeń, pierwszy człon nawiązuje do potocznej nazwy epidemii: „koronawirus”- „kòróna-wirus”, a drugi człon to wariacja na temat słów „wirus” i „wërwas”, oznaczającego ambaras, trudność, kłopot, problem, udrękę, utrapienie: „Z tobą to je ale wërwas!” – „Mam z tobą prawdziwe utrapienie”. Wobec tego dosłowne tłumaczenie określenia „kòrónawërwas” brzmiałoby: „koronaudręka”.
„kòróna-wirusowé pòszëdło” – epidemia koronawirusa – występowanie przypadków zachorowań na określonym terenie i w określonym czasie
Jest to połączenie dwóch określeń, pierwszy człon: „kòróna-wirusowé” odnosi się do potocznej nazwy epidemii: „koronawirus”, natomiast drugi człon: „pòszëdło” to tradycyjne, kaszubskie określenie epidemii, zarazy.
„Karujta sã!” – Wynoście się! Precz! – Elegantsza wersja hasła-hitu Strajków Kobiet „wypierdalać”.
Hasło to zaistniało na Kaszubach podczas protestów przeciwko zaostrzeniu przepisów dotyczących aborcji w Polsce, które rozpoczęły się po wyroku wydanym 22 października 2020 przez Trybunał Konstytucyjny. Hasło to wykorzystano także w nakładce na fotografie profilowe w mediach społecznościowych, jako forma okazania wsparcia dla osób protestujących.
„sztërnôstnica” – kwarantanna – kwarantanna trwająca 14 dni, np. po kontakcie z osobą zakażoną koronawirusem.
Jest to ostatnia konkursowa propozycja, która także nawiązuje do ogólnoświatowej epidemii SARS-CoV-2, znanej w Polsce jako pandemia Covid-19.
„Sztërnôstnica” oznacza dosłownie kwarantannę, przebywanie w odosobnieniu przez 14 dni. W samym słowie ukryta jest liczba 14 – sztërnôsce. Kwarantannę trwającą 40 dni w języku kaszubskim określa się słowem „sztërdzestnica” (ma w nazwie ukrytą liczbę 40 – sztërdzescë). Ta druga nazwa wiąże się z łacińskim pochodzeniem słowa kwarantanna – quarantena, oznaczającego dosłownie „40 dni”, wywodzącego się z czterdziestodniowego okresu izolacji podróżnych podejrzewanych o roznoszenie chorób w średniowiecznej Europie. Pomysł na to, by okres izolacji trwał 40 dni zaczerpnięto z Pisma Świętego i czterdziestodniowego przebywania Jezusa w odosobnieniu, na pustyni. Najstarszy udokumentowany przypadek izolacji grupy podejrzanej o rozprzestrzenianie choroby pochodzi z 1374 r., z Reggio nell’Emilia w północnych Włoszech.
