Epidemia koronawirusa i kryzys gospodarczy przed nami.
Aby zapobiec kryzysowi finansów samorządowych i niewypłacalności JST, w szczególności miast, prezesi UMP i ZMP apelują do rządu o wprowadzenie mechanizmu rekompensaty wyrównującej samorządom ubytek dochodów.
– Samorządy, w szczególności miasta, chcą aktywnie włączyć się w realizację pakietu antykryzysowego. Miasta już ponoszą koszty ekonomiczne i społeczne związane z przeciwdziałaniem rozprzestrzenianiu się epidemii. Wspomagając działania rządu RP w walce z koronawirusem – na własny koszt – wprowadzamy działania, które minimalizują ryzyko związane z rozprzestrzenianiem się wirusa – czytamy w skierowanym do premiera Mateusza Morawieckiego piśmie.
Jednocześnie Tadeusz Truskolaski, Prezes Zarządu Unii Metropolii Polskich oraz Zygmunt Frankiewicz, Prezes Zarządu Związku Miast Polskich wskazują, że realizacja przygotowanego przez rząd pakietu antykryzysowego (w szczególności jego dwóch filarów: finansowania przedsiębiorstw oraz programu inwestycji publicznych) nie będzie możliwa bez stabilnych finansów sektora samorządowego.
W ocenie Prezesów UMP i ZMP mechanizm rekompensujący ubytki w dochodach JST powinien zakładać działania:
- wprowadzenie części rekompensującej subwencji ogólnej, pokrywającej na bieżąco ubytki w dochodach własnych JST, spowodowanych następstwami epidemii;
- zawieszenie, do końca roku 2023 wpłat JST do budżetu państwa w ramach systemu wyrównawczego (tzw. janosikowe);
- zawieszenie do 2023 roku działania przepisów art. 242 i 243 ustawy o finansach publicznych (indywidualny wskaźnik zadłużenia JST);
- wprowadzenie rekompensaty z budżetu państwa za rosnące koszty funkcjonowania niewydolnego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi przy ustawowej blokadzie poziomu opłat.
Koronawirus vs kalendarz prezydenckich wyborów
Zaplanowane na 10 maja br. wybory Prezydenta RP, to nie tylko jeden dzień głosowania, ale także wiele tygodni poprzedzających go przygotowań. Kalendarz wyborczy jest sztywny. Wymaga, aby poszczególne czynności dokonane zostały w ściśle określonych terminach. Czy epidemia COVID-19 wpłynie na realizację tego planu, a w konsekwencji pokrzyżuje wyborcze plany?
Wiele czynności związanych z wyborami realizują gminy. Nie są to jednak własne zadanie tych jednostek samorządu terytorialnego. Należą one do kategorii zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, na której – w konsekwencji – spoczywa odpowiedzialność za ich prawidłową organizację.
Narażeni na kontakt z SARS-CoV-2
Obwodowe komisje wyborcze organizują (dalej: OKW) głosowanie i nadzorują jego przebieg. Kandydatów do OKW zgłaszają pełnomocnicy poszczególnych komitetów wyborczych. Listy tych kandydatów należy przedstawić – zgodnie z kalendarzem wyborów prezydenckich 2020 – do 10 kwietnia br.
Chętnych do pracy w obwodowych komisjach wyborczych z reguły nie brakuje. W tym roku może jednak być inaczej, a to za sprawą koronawirusa właśnie. Strach o własne zdrowie z pewnością zniechęci wiele osób do pracy w tych komisjach.
Przeprowadzanie wyborów, w czasie trwającego stanu zagrożenia epidemicznego(czy tak będzie nie wiemy, ale należy się liczyć z taką ewentualności) spowoduje, że na członkach OKW ciążyć będą także dodatkowe obowiązki (dezynfekcja długopisów, nakładek na karty do głosowania sporządzonych w języku Braille’a, czy innych przedmiotów używanych przez wyborców podczas głosowania). W takiej sytuacji członkowie OKW będą musieli także dbać o to, aby w lokalu wyborczym przebywała określona przepisami liczba osób, aby osoby przebywające w lokalu wyborczym zachowywały stosowną (co najmniej 1,5 m) odległość między sobą. Nie są to przypuszczenia bezpodstawne. Takie zalecenia otrzymała od Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Wałbrzychu gmina Boguszów – Gorce, która 15 marca 2020 r. (a więc jeszcze przed ogłoszeniem stanu zagrożenia epidemicznego) chciała przeprowadzić referendum.
Kto bowiem zorganizuje i sfinansuje np. dezynfekcję takich lokali po wyborach? A pamiętajmy, że najczęściej są one zlokalizowane w przedszkolach, szkołach i innych placówkach oświatowych, do których już następnego dnia przyjdą uczniowie?
Kwarantanna pozbawi praw wyborczych?
Według danych Ministerstwa Zdrowia z 19 marca br., w Polsce w związku z koronawirusem hospitalizowanych jest 871 osób, ponad 28 tys. osób objętych zostało kwarantanną, a kolejne 48660 osób zgłoszono do kwarantanny po powrocie do kraju.
Wśród tych osób znajdują się także uprawnieni do głosowania. Pytanie w jaki sposób państwo zamierza zapewnić im udział w wyborach?
Co do zasady koronowirusowa kwarantanna nie uprawnia ani do głosowania korespondencyjnego (ten sposób głosowania dostępny jest bowiem wyłącznie wyborcom posiadającym orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności), ani przez pełnomocnika.
Nawet gdyby głosowanie korespondencyjne było dopuszczalne, to w jaki sposób osobie objętej kwarantanną doręczyć pakiet wyborczy? Kodeks wyborczy wymaga, aby został on doręczony do rąk własnych wyborcy, za okazaniem dowodu osobistego i pokwitowaniem. Taki sposób doręczenia pakietu wyborczego wymusza osobisty kontakt doręczającego z potencjalnie zarażonym.
CO MÓWIĄ PRZEPISY
Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku.
Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.
Art. 68 ust. 3 i 4 Konstytucji RP
Podobnie jest w przypadku głosowania przez pełnomocnika. Po pierwsze dlatego, że skorzystać z tej formy głosowania skorzystać obecnie mogą wyłącznie wyborcy powyżej 75 roku życia oraz wyborcy o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Po drugie dlatego, że sporządzenie aktu pełnomocnictwa wymaga także osobistego kontaktu z urzędnikiem gminnym.
Jak widać udostępnienie osobom objętym kwarantanną możliwości głosowania korespondencyjnego, czy przez pełnomocnika naraziłoby inne osoby na kontakt z potencjalnym zarażonym wirusem SARS-CoV-2, a w konsekwencji na zachorowanie na COVID-19.
Spisy wyborców i pełnomocnictwa do głosowania
Spis wyborców gmina sporządza 17 kwietnia (zgodnie z kalendarzem wyborczym 19 kwietnia- niedziela). Następnie do 8 maja spis ten jest aktualizowany.
Spis wyborców przygotowują urzędnicy. Dzisiaj wielu z tych osób nie ma w magistratach. Korzystają – w związku z epidemią koronawirusa – ze świadczeń opiekuńczych, zaległych urlopów, czy zwolnień lekarskich. Część z nich swoją pracę zawodową realizuje zdalnie. Ale w przypadku sporządzania i aktualizacji spisów wyborców nie jest to możliwe. Spisy wyborców wymagają bowiem pracy w bezpiecznym środowisku informatycznym, a więc „zdalnie” tych czynności zrealizować się nie da.
Biorąc zaś pod uwagę, że liczba zachorować w Polsce nie maleje, a rośnie, że mamy do czynienia z pierwszymi ofiarami śmiertelnymi tej epidemii, należy raczej oczekiwać, że stan zagrożenia epidemicznego zostanie przedłużony, trudno się spodziewać, ze pracownicy gminnych urzędów uporają się z tym zadaniem w kilkanaście dni. Zwłaszcza, że zgodnie z kalendarzem wyborczym na realizację tego zadania przewidziano dwa miesiące.
Problemem może być także wydawanie zaświadczeń do głosowania. O ile bowiem złożenie wniosku o wydanie zaświadczenia osobistej wizyty w urzędzie nie wymaga, o tyle jego odbiór już tak. Powstaje zatem pytanie, jak takie zaświadczenia mają być wydawane w sytuacji, w której urzędy wielu miast i gmin do niezbędnego minimum ograniczają bezpośrednią obsługę mieszkańców.
Pytanie o finanse
Na władzy centralnej spoczywa także ciężar finansowy organizacji wyborów, a gminy otrzymują na sfinansowanie wykonywanych zadań dotacje. Środki te są jednak przeznaczone na sfinansowanie „zwykłych” przedwyborczych czynności, a nie na sfinansowanie zadań dodatkowych, które trzeba zrealizować w celu zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego komisjom, wyborcom i innym mieszkańcom. Aktualne jest więc pytanie jakich środków zatem te dodatkowe zadania zostaną sfinansowane?
Koronawirus. Miasta Unii Metropolii Polskich apelują do rządu o pomoc na czas epidemii
„My, prezydenci 12 największych miast apelujemy do Rządu o podjęcie jak najszybszych i jak najlepszych działań, które pozwolą zapobiec kryzysowi gospodarczemu i finansowemu”. Brak wsparcia w obliczu epidemii koronawirusa „może w efekcie doprowadzić do utraty możliwości realizacji przez gminy, miasta, powiaty czy samorządy województw zadań i usług na rzecz mieszkańców”. Apel Unii Metropolii Polskich skierowany jest bezpośrednio do premiera Mateusza Morawieckiego.
Jest to wspólne stanowisko prezydentów wszystkich dwunastu miast, należących do Unii Metropolii Polskich. Dokument podpisali prezydenci: Warszawy, Białegostoku, Bydgoszczy, Gdańska, Katowic, Krakowa, Lublina, Łodzi, Poznania, Rzeszowa, Szczecina i Wrocławia. Bezpośrednio przed opublikowaniem apelu wszyscy prezydenci UMP uczestniczyli w telekonferencji, która była poświęcona sytuacji gospodarczej w miastach i planom dalszego przeciwdziałania skutkom epidemii.
Prezydenci podkreślają, że w reprezentowanych przez nich miastach mieszka w sumie ponad 6,7 mln mieszkańców: “To prawie 18% całej populacji. W tych miastach funkcjonuje też najwięcej podmiotów gospodarczych. Mieszkańcy i zlokalizowane w miastach przedsiębiorstwa wytwarzają 32% całkowitego PKB Polski. W 12 obszarach metropolitalnych mieszka około 16,1 miliona osób, czyli 42% ludności całego kraju, wytwarzając aż 55% całkowitego PKB Polski”. Destrukcyjny wpływ epidemii koronowirusa na obrót gospodarczy uderza finansowo także w miasta, które dodatkowo zmuszone są wydawać znaczące kwoty na działania, zmierzające do ograniczenia zasięgu epidemii. “Uruchomienie dodatkowych, dedykowanych dla jednostek samorządu terytorialnego środków finansowych, pochodzących zarówno z budżetu centralnego jak i ze źródeł zewnętrznych (środki pomocowe UE) pozwoli, przynajmniej w części, zniwelować przewidywane problemy” – piszą prezydenci.
(org.)
