Jubileusz 60-lecia działalności Polskiej Misji Archeologicznej na Cyprze oraz uroczyste otwarcie Stacji Badawczej Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego w Pafos były głównymi punktami wizyty podsekretarza stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Andrzeja Szeptyckiego, na Cyprze.
Zorganizowane w dniach 17–18 czerwca 2025r. wydarzenie w ramach polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej, stanowi mocny akcent podkreślający wkład Polski w międzynarodowe badania archeologiczne oraz rozwój współpracy naukowej z Cyprem.
W Pafos, w obecności przedstawicieli władz cypryjskich i polskich, naukowców oraz dyplomatów, uroczyście otwarto Stację Badawczą Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego (CAŚ UW) w Pafos – najnowszego ogniwa długoletniej obecności naukowej Polski w regionie. W wydarzeniu uczestniczyli m.in.: Andrzej Szeptycki, podsekretarz stanu w MNiSW, Vasiliki Kassianidou, minister kultury Cypru oraz Ewdoksia Papuci-Władyka, kierowniczka Stacji Badawczej na Cyprze i wieloletnia liderka polskich badań w Nea Pafos.
– Kulturowe bogactwo Pafos badane jest przez polskich naukowców już od 60 lat. To symboliczne, że w roku polskiej prezydencji w Radzie UE możemy świętować ten jubileusz i otworzyć stację badawczą, która będzie wspierać dalszy rozwój nauki i współpracy międzynarodowej właśnie tutaj. – podkreślił wiceminister Szeptycki.
Drugiego dnia wizyty odbyły się spotkania dwustronne w Nikozji z wiceministrem ds. edukacji, sportu i młodzieży Republiki Cypryjskiej, Giorgosem Pantelim, oraz lunch roboczy z ambasadorem RP na Cyprze, Markiem Szczepanowskim. Następnie delegacja odwiedziła stanowiska wykopaliskowe w Kato Pafos – Willę Tezeusza oraz Dom Aiona – należące do najbardziej spektakularnych znalezisk CAŚ UW na Cyprze. Jednym z ważniejszych punktów dnia było uroczyste otwarcie wystawy fotograficznej pt. „Od Maluteny do Agory: 60 lat polskiej archeologii w Nea Pafos na Cyprze” w Galerii En Plo w porcie w Pafos.
Najstarsza misja zagraniczna na Cyprze
Polska ekspedycja archeologiczna rozpoczęła badania w Pafos w 1965 roku, z czasem stając się najdłużej działającą zagraniczną misją archeologiczną na wyspie. Prace skoncentrowane w dzielnicy willowej Malutena doprowadziły do odkrycia rzymskiej rezydencji – Willi Tezeusza, nazwanej od monumentalnej mozaiki przedstawiającej walkę Tezeusza z Minotaurem, oraz Domu Aiona z unikatowymi scenami mozaikowymi o charakterze mitologicznym i kosmologicznym. Znaleziska te przyczyniły się do wpisania Pafos na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1980 roku.
Mozaiki można dziś podziwiać w Parku Archeologicznym Kato Pafos, a liczne artefakty – m.in. marmurowe rzeźby Afrodyty uzbrojonej i boga uzdrowiciela Asklepiosa, monety, naczynia, terakoty czy fragmenty malowideł ściennych – eksponowane są w Muzeum Archeologicznym w Pafos.
Nowa jakość badań: Stacja Badawcza CAŚ UW
Stacja Badawcza CAŚ UW na Cyprze powstała jako zaplecze naukowe i logistyczne dla prac archeologicznych oraz interdyscyplinarnych badań wschodniej części basenu Morza Śródziemnego. Służy także jako baza dla polskich misji w Libanie (Tyr), Jordanii czy Syrii. Dzięki decyzji Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego z sierpnia 2023 r., Uniwersytet Warszawski otrzymał dotację podmiotową w wysokości ponad 2,1 mln zł na jej utrzymanie w latach 2023–2025.
Stacja nie tylko wspiera badania archeologiczne i konserwatorskie, lecz także realizuje projekty społeczne i edukacyjne – współpracując z lokalnymi szkołami i społecznością Pafos. Trwają przygotowania do stworzenia mobilnego muzeum typu pop-up, które w nowoczesny sposób przybliży dziedzictwo archeologiczne mieszkańcom i turystom.
Wspólna nauka, wspólna przyszłość
Obchody 60-lecia Polskiej Misji Archeologicznej na Cyprze zbiegają się z prezydencją Polski i Cypru w Radzie Unii Europejskiej. To doskonała okazja do zacieśnienia współpracy w dziedzinie nauki, szkolnictwa wyższego i dziedzictwa kulturowego.
– Wzajemna znajomość języka, historii i kultury to fundamenty trwałej współpracy naukowej i społecznej – zaznaczył wiceminister Szeptycki.
Wiceminister podkreślił, że Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego deklaruje gotowość do rozwijania relacji akademickich i naukowych – zarówno poprzez wsparcie agencji wykonawczych (NAWA, NCN, NCBR, Sieć Łukasiewicz), jak i promocję lektoratów języka polskiego na cypryjskich uczelniach.
