Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji złożyło zawiadomienie w prokuraturze.
Według nich do awarii mogło dojść na skutek sabotażu lub innego działania o charakterze terrorystycznym. Dzień przed awarią został dokładnie przeprowadzony przegląd instalacji.
Specjaliści m.in. naukowcy Politechniki Warszawskiej razem z wykonawcami oraz pracownikami spółki nie znaleźli żadnych wad w szczelności rurociągów. I dlatego jest możliwe, że ta awaria powstała w wyniku przestępstwa.
Most pontonowy jako tymczasowe rozwiązanie
Warszawa zwróciła się do rządu o budowę mostu pontonowego, którym tymczasowo można będzie przesyłać ścieki do Czajki. – To przetestowane i szybkie rozwiązanie – tłumaczył Rafał Trzaskowski.
Prezydent Warszawy, Rafał Trzaskowski przekazał najnowsze ustalenia ws. awarii systemu przesyłu ścieków z lewego brzegu Wisły do oczyszczalni Czajka na prawym.
Po ustaleniach sztabu kryzysowego miasto poprosiło rząd o pomoc w budowie mostu pontonowego. Pozwoli to szybko zatrzymać zrzut ścieków do rzeki. – Naszym priorytetem jest zatrzymanie wycieku ścieków do Wisły. W związku z tym zwróciłem się do pana premiera i rządu o udostępnienie mostu pontonowego, by wykorzystać nasze doświadczenia sprzed roku. Tymczasowo, jak rok temu – wyjaśnił Rafał Trzaskowski. – A my będziemy pracowali nad rozwiązaniem, dotyczącym przesyłu ścieków rurami stalowymi pod Wisłą – dodał.
Most to przetestowana metoda
Dlaczego miasto zdecydowało się na most? – To naturalne, że w takiej sytuacji wszędzie na świecie samorząd zwraca się o pomoc do rządu. Są inne technologie, którymi można by puścić ten most pontonowy, ale ta jest przetestowana. I tutaj trudno współzawodniczyć z wojskiem, które zrobi to szybciej i bardziej ekspercko – tłumaczył prezydent Warszawy.
W zeszłym roku wykonanie mostu zajęło trzy tygodnie. Nie ma jeszcze decyzji co do jego kosztów – jak zapowiedział prezydent Warszawy, miasto będzie dopiero rozmawiać o nich z rządem.
Rafał Trzaskowski potwierdził też, że gotowe są wstępne analizy firmy ITWH, której Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji już w marcu zleciło wykonanie analiz, dotyczących zwiększenia bezpieczeństwa i niezawodności pracy warszawskiej sieci kanalizacyjnej – w szczególności istniejącego układu przesyłowego. Z uwagi na zaistniałą sytuację, już dziś podejmujemy działania, które zostaną następnie wykorzystane jako część prac, pozwalających na docelowe zwiększenie niezawodności pracy układu przesyłowego. Ponadto, w najbliższych tygodniach zostanie rozpisany przetarg na rozpoczęcie realizacji inwestycji, w tym pozyskanie niezbędnych decyzji – w szczególności decyzji środowiskowej i lokalizacyjnej – Wiemy już, w którym miejscu przeprowadzić przecisk pod Wisłą. Od kliku dni prowadzimy rozmowy z firmami, które mogłyby podjąć się tego zadania – mówił Rafał Trzaskowski. – Dzięki pracom, które już zostały wykonane, wybierzemy firmę, która zrobi to w jak najkrótszym czasie – dodał.
Trwają prace w tunelu
Z tunelu, gdzie w sobotę, 29 sierpnia, doszło do awarii, wciąż usuwana jest woda. Wiadomo, że rura pękła najpewniej na starym odcinku przesyłu, a nie na 100 m, które miasto wyremontowało po awarii sprzed roku. – Czekamy na potwierdzenie wszystkich faktów. Gdy robiliśmy ekspertyzę w zeszłym roku, próbki od razu zostały zajęte przez prokuraturę, co utrudniło nam przygotowanie dokładnego raportu. W najbliższych godzinach, gdy do końca zostanie spuszczona woda z tunelu, będziemy w stanie dokonać oględzin – mówił Trzaskowski.
Jak powtórzył, przyczyną awarii jest szereg decyzji sprzed lat. Dokładnie: z okresu 1999-2006, gdy zrezygnowano z budowy oczyszczalni na lewym brzegu Wisły i zdecydowano wszystkie ścieki przesyłać pod dnem do Czajki.
25 lat historii układu przesyłowego ścieków pod Wisłą
Jak podkreślił Trzaskowski, to nietypowe rozwiązanie dla dużych miast: – W żadnym dużym mieście nie robi się tak dużego przesyłu ścieków pod dnem rzeki. Z reguły buduje się dwa odrębne systemy oczyszczania ścieków. W małych miastach robi się ewentualnie przesył. Ten system się nie sprawdził.
– Borykamy się z problemami, które zostały nagromadzone przez lata wykonywania tego projektu – podsumował.
Awaria przesyłu ścieków: konsekwencja błędnych decyzji z przeszłości
Przyczyna awarii przesyłu ścieków pod dnem Wisły to błędne decyzje sprzed lat. – Przesył był wadliwy od samego początku. W 1999, 2005 i 2006 r. były podejmowane złe decyzje. Miasto ponosi dziś ich konsekwencje. I rok temu, i teraz sprzątamy po nich – wyjaśnił prezydent m.st. Warszawy, Rafał Trzaskowski.
Trwają intensywne prace sztabu miejskiego po sobotniej awarii przesyłu ścieków na prawą stronę Wisły. Koordynuje je prezydent Warszawy, Rafał Trzaskowski.
Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji zlokalizuje dokładne miejsce awarii, gdy tylko zakończy usuwać wodę z tunelu. MPWiK ściśle współpracuje przy tym ze służbami państwowymi. – Odpompowanie wody jest bardzo powolne, bo eksperci boją się, czy cały tunel nie został naruszony. Liczymy, że dziś do godzin nocnych woda zostanie wypompowana. Wtedy będziemy mogli potwierdzić, w którym miejscu wystąpiła awaria – tłumaczył Rafał Trzaskowski.
Na razie priorytetem jest jak najszybsze zatrzymanie zrzutu ścieków. Wymaga to opracowania ich tymczasowego przesyłu. Po ubiegłorocznej awarii ratusz przygotował potencjalne scenariusze awaryjne. W tej chwili trwają spotkania przedstawicieli spółki MPWiK z wykonawcami. W ciągu kilkudziesięciu godzin będziemy wiedzieć, co powstanie szybciej: rurociąg na moście Marii Curie-Skłodowskiej czy tymczasowy rurociąg po dnie Wisły.
Historia układu przesyłowego, którym transportowane są ścieki z części lewobrzeżnej Warszawy do oczyszczalni ścieków na Białołęce, zaczęła się w 1995 r. Wtedy powstał Masterplan dla Warszawy oraz pojawił się pomysł na budowę syfonu pod Wisłą. Za nami blisko trzy intensywne dekady rozbudowy systemu transportu ścieków w Warszawie.
Kalendarium
1995–1997 – powstanie Planu Generalnego dla Wodociągów i Kanalizacji, czyli tzw. Masterplanu. Plan został przygotowany przez firmy SOGREAH i Safege. Stanowił część Programu Poprawy Warszawskich Usług Wodociągowych i Kanalizacyjnych. Proponowane rozwiązania: budowa dwóch kolektorów o średnicy wewnętrznej ok. 2 m do syfonu pod Wisłą. Syfon miałby rozwidlać się na prawym brzegu na dwie ścieżki: pierwsza – rurociąg o średnicy 2,5 m przez zbiornik retencyjny do pompowni „Nowodwory” oraz drugi rurociąg o średnicy 1,4 m biegnący na Żerań.
1999 – raport prof. Błaszczyka z Politechniki Warszawskiej, który zakładał przejście kolektora z ul. Marymonckiej w dwa rurociągi pod Wisłą o średnicy wewnętrznej ok. 1,4 m każdy, znajdujące się w tunelu o średnicy 3 m. Następnie ścieki miałyby trafić do dwóch pompowni (Żerań i Nowodwory). Z kolei retencja ścieków miała się odbywać w nowym kolektorze w ul. Marymonckiej.
1999 – aktualizacja Planu Generalnego dla Wodociągów i Kanalizacji. Powstał Plan Inwestycji Krótkoterminowych (KPI), w którym uwzględniono potrzebę zewnętrznego finansowania budowy układu przesyłowego dla ścieków z lewobrzeżnej części Warszawy do oczyszczalni ścieków „Czajka”.
1999 – COWI Konsulting Enginers and Planners AS z Danii (finansowana przez Duńską Agencję Ochrony Środowiska) podsumowuje poprzednie opracowania i rozstrzyga wybór lokalizacji oczyszczalni;
1999 – Rada Warszawy (Uchwała Rady Miasta nr XVI/147/99 z dnia 20.10.1999) zdecydowała o rozbudowie i modernizacji oczyszczalni ścieków „Czajka” oraz budowie układu przesyłowego. Zarzucono definitywnie projekt budowy oczyszczalni ścieków „Pancerz”. Rozpoczęły się przygotowania do realizacji projektu „Zaopatrzenie w wodę i oczyszczanie ścieków w Warszawie”.
1999/2000 – opracowanie „Koncepcji modernizacji i rozbudowy miejskiej oczyszczalni ścieków Czajka”, w ramach której potwierdzono możliwość zlokalizowania nowych obiektów na terenie oczyszczalni;
29.10.2003 – uchwała nr XIX/305/2003 Rady Warszawy – powierzenie MPWiK przygotowania i realizacji inwestycji, polegającej na rozbudowie OŚ „Czajka” wraz z systemem odprowadzania ścieków;
czerwiec 2005 – studium wykonalności przedsięwzięcia „Zaopatrzenie w wodę i oczyszczanie ścieków w Warszawie – Faza III” opracowane przez CEWOK Sp. z o.o., PROEKO Sp. z o.o. i Biprowod-Warszawa Sp. z o.o. Celem tej części przedsięwzięcia miała być budowa układu przesyłowego ścieków o długości ok. 10,5 km z lewobrzeżnej Warszawy do oczyszczalni ścieków „Czajka”;
→ W ramach studium wykonalności były analizowane trzy koncepcje rozbudowy systemu odbioru i oczyszczania ścieków:
- budowa oczyszczalni ścieków „Pancerz” na terenie północnej część Warszawy – odstąpiono od niego z powodu wieku lasu (40 lat) oraz bliskości zabudowy mieszkaniowej;
- Huta Lucchini (pn. część lewobrzeżnej Warszawy) – odstąpiono od niego z powodu niewielkiej odległości (50 m) od osiedla „Młociny”;
- na terenie istniejącej OŚ „Czajka” – miałaby powstać wspólna oczyszczalnia dla prawo- i lewobrzeżnej Warszawy.
→ Eksperci zdecydowali również o lokalizacji przejścia układu przesyłowego przez Wisłę. Rurociąg po wyjściu z kolektora Burakowskiego miał zostać zlokalizowany poniżej planowanego Mostu Północnego, co uzgodniono z Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej w Warszawie (RZGW). Zarzucony został pomysł połączenia budowy układu przesyłowego z budową planowanego Mostu Północnego.
→ Studium zawierało także koncepcję lokalizacji układu przesyłowego ścieków. Ścieki miały być transportowane pod dnem Wisły i za pomocą syfonu przedostać się do przepompowni na prawym brzegu. Rurociąg miał być podwójny, każda rura miała mieć średnicę wewnętrzną ok. 1,6 m. Miał być poprowadzony wewnątrz rur osłonowych o średnicy wewnętrznej ok. 2 m.
08.07.2005 – uchwała Rady Miasta nr LVI/1521/2005 w sprawie złożenia wniosku do Komisji Europejskiej o dofinansowanie Projektu Faza III. We wniosku została uwzględniona budowa układu przesyłowego o długości 10,5 km. Założono przejście rurociągu pod Wisłą syfonem wykonanym w postaci dwóch rur o średnicy wewnętrznej 1,6 m, zamontowanych wewnątrz rur osłonowych o średnicy wew. 2 m.
05.08.2005 – złożenie wniosku o dofinansowanie z Funduszu Spójności dla Fazy III
09.12.2005 – decyzja Komisji Europejskiej nr 2005PL16CPE003 ws. dofinansowania dla Projektu „Zaopatrzenie w wodę i oczyszczanie ścieków w Warszawie – Faza III”
16.02.2006 – podpisanie umowy na opracowanie projektu układu przesyłowego ścieków pod Wisłą. Projekt ma przygotować konsorcjum firm: DHV POLSKA Sp. z o.o.(Lider), Grontmij Polska Sp. z o.o., ILF Consulting Engineers Polska Sp. z o.o. i Prokom Sp. z o.o.
maj 2006 – rozpoczęcie rozważań nad zasadnością zaprojektowania obudowy rur przewodowych jako jednej rury osłonowej;
czerwiec 2006 – opracowanie przez Prokom Sp. z o.o. dokumentu pt. „Wstępne porównanie wariantów przejścia syfonu pod Wisłą”, zawierającego m.in. zestawienie porównawcze kosztów zaopiniowane przez ekspertów z Politechniki Wrocławskiej i Politechniki Świętokrzyskiej. Opinia przygotowana w tym czasie przez RZGW wskazuje, że rozpatrywanie wariantów, w których niezbędne będzie wykonanie komór pośrednich na obszarze międzywala Wisły może praktycznie uniemożliwić uzgodnienie projektu.
3.08.2006 – zestawienie porównawcze kosztów obudowy rurociągów przy różnych wariantach przejścia pod Wisłą opracowane przez PROKOM – różnica kosztów dla tunelu o średnicy wewnętrznej ok. 4,5 m i 4,2 m nie przekracza 5%;
21.09.2006 – uchwała Rady m.st. Warszawy nr 81/25/73/2006 – wyrażenie zgody przez m.st. Warszawa na zawarcie umowy użyczenia terenów w celu budowy kolektorów sanitarnych;
03.10.2006 – uchwała Zarządu MPWiK dot. przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia na wykonanie laboratoryjnych badań modelowych modelu fizycznego projektowanego w ramach zadania 04A/02 – usługi konsultingowe w zakresie budowy układu przesyłowego do OŚ „Czajka”;
07.11.2006 – uchwała Zarządu MPWiK nr 1378 o powiadomieniu NFOŚiGW o wprowadzeniu zmiany do koncepcji układu przesyłowego. Wówczas została wyrażona zgoda na zaprojektowanie i wykonanie obudowy o średnicy wewnętrznej 4,4 m w technologii tunelowej, czyli na przeprowadzenie syfonu pod Wisłą. Ostateczna decyzja, dotycząca wymiarów wewnętrznej obudowy tunelu miała zostać podjęta po przedstawieniu przez konsultanta (Prokom Sp. z o.o.) analizy i uzasadnienia rekomendowanej średnicy.
13.11.2006 – analiza techniczna i eksploatacyjna różnych średnic wewnętrznych obudowy przedstawiona przez konsultanta tj. Prokom Sp. z o.o.;
14.11.2006 – opinia Zakładu S2 (zakład sieci kanalizacyjnej) potwierdzająca słuszność wcześniejszej opinii, że „z punktu widzenia eksploatacji układu przesyłowego, najlepszym rozwiązaniem jest poprowadzenie dwóch nitek syfonu w jednej obudowie – jako obiekt przełazowy”;
29.11.2006 – PROKOM wskazuje w ostatecznym piśmie do MPWiK, że minimalna średnica obudowy, umożliwiająca prawidłowy montaż i późniejszą eksploatację powinna wynosić 4,40 m;
02.06.2009 – wystąpienie o dokonanie zmiany decyzji Komisji Europejskiej w sprawie zmiany warunków przedsięwzięcia w ramach Projektu „Zaopatrzenie w wodę i oczyszczanie ścieków w Warszawie” – realizacja układu przesyłowego wyłączona z Fazy III i przeniesiona do Fazy IV z uwagi na długotrwały proces zgód związanych z dostępnością terenów i wzrostem kosztów realizacji;
17.09.2009 – odbiór projektu budowlanego układu przesyłowego wraz z syfonem pod dnem Wisły wykonanego przez konsorcjum firm: DHV POLSKA Sp. z o.o.(Lider), Grontmij Polska Sp. z o.o., ILF Consulting Engineers Polska Sp. z o.o. i Prokom Sp. z o.o.;
22.07.2010 – podpisanie umowy na roboty budowlane układu przesyłowego ścieków pod Wisłą z konsorcjum firm: Przedsiębiorstwo Robót Górniczych “METRO” Sp. z o.o.(Lider), Hydrobudowa Polska S.A., Hydrobudowa 9 S.A. i INFRA S.A.;
23.07.2010 – podpisanie umowy z inżynierem kontraktu Egis Poland Sp. z o.o. (Lider) i Egis RAIL SA. na budowę układu przesyłowego wraz z syfonem. Koszt: 213,7 mln zł brutto (213 716 162 zł).
20.12.2012 – formalne zakończenie robót budowlanych związanych z budową syfonu pod Wisłą. Obiekt został przejęty po przeprowadzonym rozruchu, który miał miejsce latem 2012 r. Wówczas ścieki po raz pierwszy dopłynęły układem przesyłowym do oczyszczalni ścieków „Czajka”.
29.08.2013 – raport końcowy inżyniera kontraktu
31.05.2013 – świadectwo wykonania zadania oraz okres zgłaszania wad, przeglądy, etc.
Woda czysta, ścieki ozonowane
Prezydent też kolejny raz zapewnił, że woda w Warszawie jest czysta i bezpieczna do picia. MPWiK tymczasowo zrzuca ścieki do Wisły, ale robi to 10 km za miejscem poboru wody dla mieszkańców. Poza tym MPWiK ozonuje zrzucane ścieki i oczyszcza je dodatkowo mechanicznie. – Od samego początku, gdy zaczął się rzut ścieków, woda jest ozonowana. Technologie ozonowania przez ostatni rok otrzymały wszystkie atesty – powtórzył prezydent.
Przyczyny awarii: błędne decyzje od 1999 r.
Jak powtórzył prezydent i co pokazały już analizy awarii z zeszłego roku, miasto ponosi dziś konsekwencje błędnych decyzji z przeszłości. Dotyczyły one założeń całego systemu (decyzji o tunelu), jego projektu i wad wykonawczych.
Jeszcze w 1999 r. Rada Warszawy zrezygnowała z budowy nowej oczyszczalni na lewym brzegu. Zdecydowała o zbudowaniu przesyłu pod Wisłą do Czajki. W 2005 r. Rada podjęła strategiczną decyzję: miasto wystąpiło o fundusze UE na rozbudowę Czajki wraz z układem pod Wisłą. To przesądziło o realizacji koncepcji, o której dziś już wiemy, że nie była optymalna. W 2006 r. ówczesne władze MPWiK postanowiły, że obie rury będą przebiegać w jednym tunelu. Jak dziś widzimy, zwiększyło to ryzyko problemów.
Po awarii z 2019 r. miasto cały czas kontrolowało naprawione rury. Pierwszy przegląd był w maju, a przegląd rury, która zawiodła teraz, zakończył się przedwczoraj. Eksperci nie znaleźli niczego niepokojącego. – Widać, że te wady były tak poważne – i systemowe, i projektowe, i w wykonaniu – że rurociąg nie był w stanie wytrzymać. Przegląd wyglądał tak, że oprócz użycia aparatury ludzie fizycznie wchodzili i sprawdzali rury centymetr po centymetrze – tłumaczył dziś prezydent Trzaskowski.
Co zrobiono od poprzedniej awarii?
W ubiegłym roku, tak jak dziś, priorytetem było natychmiastowe zatrzymanie zrzutu ścieków. Po konsultacjach z ekspertami zdecydowano się na naprawę uszkodzonych rur w tunelu, by jak najszybciej zdjąć most pontonowy.
Ekspertyzy wykazały, że naprawa rur – zrobiona w ekspresowym tempie 3 miesięcy – da miastu czas na przygotowanie nowego, docelowego systemu przesyłowego.
Prace nad nim rozpoczęto już w listopadzie 2019 r. Wyłoniony wykonawca koncepcji – firma ITWH – w najbliższych dniach przedstawi wstępny projekt z niezbędnymi obliczeniami.
Nowy, docelowy układ przesyłowy to niezwykle skomplikowane przedsięwzięcie inżynieryjne. Nie da się go przeprowadzić w miesiąc. Także dlatego, że inwestycja będzie zrealizowana na obszarze Natura 2000. – Niestety, takie prace trwają. Nie da się ich wykonać szybciej zgodnie ze wszystkimi procedurami – zapowiedział prezydent Warszawy.
(UMW, własne)
