Senackie komisje chcą, by umowę o połączeniu PKN Orlen z Lotosem zbadał NIK i prokuratura
Połączone komisje senackie – ustawodawcza, budżetu i finansów, praw człowieka, samorządu terytorialnego oraz nadzwyczajna ds. klimatu będą wnioskowały do Najwyższej Izby Kontroli o przeprowadzenie jak najszybszej kontroli procesu połączenia PKN Orlen S.A. i Lotos S.A., skierują do prokuratury zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa przy przeprowadzeniu sprzedaży akcji Lotosu, a także zwrócą się do Marszałka Senatu RP o przeprowadzenie debaty na najbliższym posiedzeniu nad informacją rządu w sprawie połączenia obu spółek.
Komisja Ustawodawcza, Komisja Budżetu i Finansów Publicznych, Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisji Nadzwyczajnej do spraw Klimatu na posiedzeniu 16 grudnia 2022 r., dyskutowały o procesie negocjacji, zmianach warunków i ostatecznym kształcie łączenia PKN Orlen S.A. i Lotos S.A., oraz o sprzedaży dotychczasowych składników majątkowych obu spółek.
Wicemarszałek Senatu Bogdan Borusewicz zapowiedział, że na posiedzeniu Senatu zwróci się do prezesa Orlenu o udostępnienie aktualnej umowy z Saudi Aramko, oczywiście w trybie niejawnym.
Do udziału w posiedzeniu zostali zaproszeni: Prezes Rady Ministrów Mateusz Morawiecki, Wiceprezes Rady Ministrów, minister aktywów państwowych Jacek Sasin, prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Tomasz Chróstny oraz eksperci. Nikt nie pojawił się ze strony rządowej na posiedzeniu. Stawili się jedynie prawnicy ze spółki Orlen.
Prof. Tomasz Siemiątkowski wskazywał, ze istnieje duża wątpliwość czy umowa sprzedaży 30 proc. akcji Lotosu jest ważna. Transakcja powinna podlegać ustawie o kontroli niektórych inwestycji. Ta ustawa była przyjęta z uwagi na bezpieczeństwo publiczne – przypomniał. Zastosowano w tym przypadku skróconą formułę możliwą z uwagi na covid. Transakcja przeprowadzona została w trybie covidowym, który jakoby nie pozwala na konsultacje z komitetem konsultacyjnym. Dlaczego zastosowano ten tryb, skoro nie ma pandemii. Zatem tej transakcji nie skonsultowano z 23 osobami członkami Rady Ministrów, służbami specjalnymi.
Prof. Artur Nowak-Far wskazał, że jeśli naruszono przepisy ustawy to rodzi konsekwencje także międzynarodowe, a umowa może być wadliwa. Saudi Aramko ma prawo oczekiwać, że prawo będzie przestrzegane i umowa ważna. A jeśli złamano ustawę to umowę można uznać za nieważną ex lege, co otwiera drogę prywatnemu inwestorowi, żeby domagać się odszkodowań.
Były prezes zarządu Lotosu Paweł Olechnowicz przypomniał, ze Skarb Państwa zainwestował w Lotos 10 mld zł. Teraz przynosi to efekty – 4 mld zysku w tym roku, a sprzedano 30 proc. udziałów Aramco za 1 mld 150 mln zł. Czyli sprzedano za mniej niż zysk z półrocza. Żeby budować championa – wprowadza się na rynek 3 firmy – jedna Polska Unimot – wzbogacona na handlu z Rosją i Białorusią, Mol węgierski i Saudi Aramko 30 proc. To rozparcelowanie firmy. Jak państwo może się godzić na taką transakcję. Jego zdaniem ta transakcja to osłabienie bezpieczeństwa energetycznego Polski. Sektor energetyczny staje w kryzysie zarządczym na skutek tej transakcji. Oznacza uzależnienie od wielkich graczy zewnętrznych na rynku. Możemy przegrać polską gospodarkę.
Wiceszef Rady Nadzorczej PKN Orlen prof. Andrzej Szumański odpierał zarzut niezgodności z ustawą. Jak podkreślał, w ustawie po nowelizacjach są dwa autonomiczne tryby: zwyczajny i COVID-owy, zastosowano ten drugi, który nie przewiduje obowiązku konsultacji z Komitetem Konsultacyjnym.
„Podstawowy błąd polega na tym, że nie można mówić o sprzeczności z ustawą i nieważności. W obu trybach są przypadki określone sankcji nieważności. Żadne nie miały miejsca. Skoro ustawodawca określa sankcje nieważności twierdzenie, że ustawa została naruszona jest błędne” – dowodził prof. Szumański.
Z kolei prof. Maciej Mataczyński, kierujący zespołem odpowiedzialnym za fuzję PKN Orlen z Grupą Lotos, podkreślał, że nowelizacja przewiduje dwa podmioty, do których można wystąpić o zgodę: minister aktywów, albo w procedurze COVID-owej – prezes UOKiK. „Wszelkie obowiązki zostały wypełnione” – mówił Mataczyński, argumentując, że transakcja nabycia akcji rafinerii Lotosu w Gdański podlegało zastosowaniu drugiego trybu, czyli rozstrzygnięciu przez Prezesa UOKiK i w tej procedurze Komitet Konsultacyjny nie występuje.
Senator Marcin Bosacki wskazywał, że ta transakcja Orlenu została zawarta po 24 lutego, czyli po wybuchu wojny. Jego zdaniem warto przyjrzeć się beneficjentom tej transakcji – Węgrom i Arabii Saudyjskiej. Węgry m.in. blokowały rozszerzenie NATO i blokują przyznanie pomocy unijnej Ukrainie, natomiast Arabia Saudyjska, w interesie Rosji sztucznie utrzymuje wysokie ceny ropy. Senator Sławomir Rybicki przypomniał, ze Senat wystąpił z inicjatywą legislacyjną dotyczącą zasad zbywania akcji spółek Skarbu Państwa o strategicznym znaczeniu na czas wojny i w czasie po jej zakończeniu, ale projekt trafił do sejmowej „zamrażarki”. Z kolei wicemarszałek Senatu Marek Pęk mówił o tym, że senacka większość chce zablokować wszystkie strategiczne decyzje rządu, zmierzające do rozwoju państwa.
