15 lipca 2025 r. o godz. 11:31 CEST kapsuła SpaceX Dragon „Grace” z załogą misji Ax-4 wodowała na Ocenie Spokojnym u wybrzeży Kalifornii / Stany Zjednoczone.
Tym samym misja Ax-4 – z udziałem polskiego astronauty Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego – dobiegła końca.
Powrót z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) na Ziemię trwał ok. 22 godziny, a cały proces był
w pełni zautomatyzowany i nie wymagał ręcznego sterowania przez załogę. Operacja powrotu Ax-4 rozpoczęła się 14 lipca ok. godz. 10.30 od zamknięcia włazu łączącego kapsułę Dragon z ISS, co oznaczało fizyczne i hermetyczne oddzielenie od stacji. Po wykonaniu serii manewrów oddokowania, tuż po godz. 13:00 CEST kapsuła stopniowo oddaliła się od ISS, przechodząc na samodzielną trajektorię orbitalną. Po kilku godzinach lotu wokół Ziemi, odłączyła się tylna część kapsuły – tzw. „trunk” – zawierająca m.in. panele słoneczne i systemy termiczne. Właściwy manewr deorbitacyjny polegał na uruchomieniu silników, które sprowadziły kapsułę na niższą orbitę, umożliwiającą wejście w atmosferę. W tym czasie kapsuła obracała się osłoną termiczną w stronę Ziemi, by zabezpieczyć załogę przed ekstremalnymi temperaturami – nawet do 1600°C – generowanymi podczas tarcia o warstwy atmosfery.
Ax-4 Mission | Return https://t.co/7OR2AJF2FM
— Axiom Space (@Axiom_Space) July 15, 2025
W końcowej fazie lotu, na wysokości około 5,7 km nad powierzchnią oceanu, w kapsule rozłożyły się dwa spadochrony stabilizujące, a następnie cztery główne (około 2 km nad powierzchnią oceanu), które spowolniły jej opadanie do prędkości umożliwiającej bezpieczne wodowanie. Po zetknięciu z powierzchnią Oceanu Spokojnego, specjalistyczna jednostka ratownicza przechwyciła kapsułę i podęła załogę, kończąc tym samym misję powrotną.
Dragonem wrócił na Ziemię Sławosz Uznański-Wiśniewski, a także Amerykanka Peggy Whitson, Węgier Tibor Kapu i Hindus Shubhanshu Shukla.
🇵🇱 Chwila, która zostanie w moim sercu na zawsze. Dziękuję.
🇬🇧 A moment that will stay in my heart forever. Thank you.#Ax4 #IGNIS #astro_slawosz@Axiom_Space @SpaceX @esa @MRiTGOVPL @POLSA_GOV_PL pic.twitter.com/zaZQoST35p— Sławosz Uznański-Wiśniewski (@astro_slawosz) July 15, 2025
Załogę misji Axiom 4 do centrum kosmicznego w Houston przetransportował helikopter.
Potem specjalnym samolotem odlecą do Niemiec, do Kolonii, do Europejskiego Centrum Astronautów. Tam będą przebywać w tygodniowej kwarantannie. To czas na ich rehabilitację.
Inwestycja Polski w misję Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego to ok. 65 mln euro.
Misja IGNIS
Przez ponad dwóch tygodni na ISS (19 dni, z czego 17 to dni „pełne”) dr Sławosz Uznański-Wiśniewski realizował misję IGNIS.
W tym czasie przeprowadził 13 specjalistycznych eksperymentów opracowanych przez polskich naukowców, które obejmowały następujące obszary:
- neurofizjologia i interfejsy mózg–komputer — testy pozwalające na lepsze zrozumienie funkcjonowania układu nerwowego w warunkach mikrograwitacji i potencjalnych zastosowań interfejsów neuronowych.
- biotechnologia — badania nad adaptacją mikroorganizmów (m.in. mikroglonów wulkanicznych i drożdży) do ekstremalnych warunków, istotne z punktu widzenia przyszłych misji długoterminowych i biotechnologii kosmicznej.
- inżynieria materiałowa — analiza stabilności nanomateriałów i polimerów w środowisku orbitalnym, mająca znaczenie dla rozwoju nowych technologii materiałowych.
- fizjologia człowieka — badania wpływu mikrograwitacji na układ odpornościowy i trawienny astronautów, z możliwymi konsekwencjami dla medycyny kosmicznej i ekstremalnej.
- sztuczna inteligencja i systemy autonomiczne — testowanie algorytmów AI w rzeczywistych warunkach misji załogowej na orbicie.
To pierwsza w historii tak szeroko zakrojona prezentacja i weryfikacja polskich rozwiązań badawczych w przestrzeni kosmicznej.
Około 20% czasu polskiego astronauty na ISS zajęła realizacja programu edukacyjnego. Sławosz aż czterokrotnie łączył się na żywo z Łodzią, Wrocławiem, Rzeszowem i Warszawą gdzie przeprowadził eksperymenty (zaproponowane wcześniej przez dzieci i młodzież) oraz odpowiadał na ich pytania. Dzięki „Lekcjom z orbity”, tysiące uczniów w całej Polsce miało szansę uczestniczyć w transmisjach, warsztatach i zajęciach z udziałem astronauty. Projekt pokazał, jak ważną rolę odgrywa nauka i technologia w kształtowaniu przyszłości. Jesienią, już na Ziemi, planowany jest m.in. cykl spotkań edukacyjnych z dziećmi, młodzieżą i studentami w całym kraju. To kontynuacja misji i inwestycja w rozwój kompetencji młodych ludzi.
Wszystkie założenia misji IGNIS zostały zrealizowane w 100%, co zajęło polskiemu astronaucie 105 godzin. Jego czas w podziale na zadania rozłożył się następująco:
– 62,4% – realizacja programu technologiczno-naukowego
– 18,8% – działania edukacyjne
– 17,6% – działania komunikacyjne (promocyjne misji IGNIS)
– 1,2% – działania medyczne (badania, telekonferencje z zespołem medycznym itp.).
Powrót załogi misji Ax-4 to zarazem końcowy etap historycznego przedsięwzięcia – pierwszej polskiej misji technologiczno-naukowej na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Misja była unikalną okazją do weryfikacji hipotez badawczych, testowania nowych technologii i zdobycia danych niezbędnych do rozwoju kluczowych dziedzin nauki. To także szansa na rozwój polskich technologii, transfer wiedzy i budowanie przewagi konkurencyjnej na rynkach międzynarodowych. Równocześnie to była wspaniała okazja do inspirowania młodych Polaków tematem kosmosu, pobudzania ich zainteresowań i nauką, a zwłaszcza przedmiotami ścisłymi. Był to także symboliczny moment podsumowujący wielotygodniowe przygotowania, badania naukowe oraz międzynarodową współpracę w ramach lotów załogowych nowej generacji.
17. dzień misji IGNIS (Docked Day 17)
Zgodnie z wczorajszymi zapowiedziami, przez większość niedzieli załoga Ax-4 przygotowywała się do powrotu na Ziemię. Demontaż eksperymentu Space Volcanic Algae z ICE Cubes Facility w module Columbus, przeprowadzony przez astronautę Jonny’ego Kima z Ekspedycji 73 dopełnił listę zrealizowanych priorytetowych celów misji IGNIS, które zostały wykonane w 100%. Cele dodatkowe w ramach 17 dni zostały wykonane w 27,5%.
W ciągu ostatnich dwóch tygodni, około 132 godzin załogi Ax-4 poświęcono na realizację celów ESA, w dużej mierze w ramach polskiej misji IGNIS. Biorąc pod uwagę również czas załogi Ekspedycji 73, było to łącznie około 145 godzin, podzielonych w następujący sposób:
- Sławosz Uznański-Wiśniewski: 95 godzin, w tym na 12 polskich eksperymentów (1 eksperyment polski – z puli 13 – jest realizowany głównie na Ziemi, czyli jego przeprowadzenie nie wymagało angażowania czasu polskiego astronauty na ISS) i 4 eksperymenty ESA, plus działania edukacyjne i komunikacyjne
- Tibor Kapu, specjalista misji Ax-4: 8 godzin, wliczając to realizację 4 polskich i jednego eksperymentu ESA
- Shubhanshu Shukla, pilot misji Ax-4: łącznie 19 godzin podzielone na 3 polskie eksperymenty plus 3 eksperymenty ISRO, które zostały opracowane i zarządzane przez ESA
- Peggy Whitson, dowódca misji Ax-4: 10 godzin poświęconych na realizację 1 eksperymentu ESA, plus zadania „operatorskie” dla wielu eksperymentów polskich i ESA
- Załoga Ekspedycji 73: łącznie 13 godzin, w tym wsparcie w przygotowaniu i demontażu wielu eksperymentów polskich i ESA.
Sławosz poświęcił również około 5,5 godzin na realizację eksperymentów węgierskich oraz 4,5 godzin na zadania Axiom Communications. Łącznie, w ciągu dwóch tygodni, polski astronauta realizował wszystkie zaplanowane działania przez 105 godzin, a jego czas w podziale na zadania rozłożył się następująco:
– 62,4% – realizacja programu technologiczno-naukowego
– 18,8% – działania edukacyjne
– 17,6% – działania komunikacyjne (promocyjne misji IGNIS)
– 1,2% – działania medyczne (badania, telekonferencje z zespołem medycznym itp.).
14 lipca również po raz ostatni usłyszeliśmy język polski płynący z pokładu Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Zgodnie z zapowiedziami, o godzinie 15:55 CEST rozpoczęła się ceremonia pożegnalna załogi Ax-4 na pokładzie ISS. Sławosz Uznański-Wiśniewski wyraził nadzieję, że polska technologia testowana na ISS zyskała na rozpoznawalności i będzie wykorzystywana w przyszłości. Polski astronauta podkreślił również, że misja IGNIS jest dopiero początkiem, a dużą jej częścią była praca wykonana przez osoby na Ziemi. Transmisja jest dostępna na kanale YT Axiom Space:
Ceremonia pożegnania była zarazem oficjalnym zakończeniem misji Ax-4 na ISS.
