W UE zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny to najszybciej rosnący strumień odpadów, z których mniej niż 40% jest poddawanych recyklingowi.
Urządzenia elektroniczne i sprzęt elektryczny są kwintesencją współczesnego życia – począwszy od pralek i odkurzaczy po smartfony i komputery, trudno sobie bez nich wyobrazić naszą codzienność. Jednak generowane przez nie odpady stały się przeszkodą w wysiłkach UE na rzecz zmniejszenia jej śladu ekologicznego.
Dla zainteresowanych: dowiedz się tutaj, jak UE rozwiązuje problem zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego w dążeniu do gospodarki o obiegu zamkniętym.
Czym są e-odpady?
Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny – krócej „e-odpady” – obejmuje szeroką gamę produktów, które wyrzuca się po pewnym czasie użytkowania.
Najczęściej zbiórce podlegają wielkogabarytowe urządzenia gospodarstwa domowego, takie jak pralki i piece elektryczne, które stanowią ponad połowę wszystkich zbieranych e-odpadów.
Kolejne miejsca w tej klasyfikacji zajmują urządzenia informatyczne i telekomunikacyjne (laptopy, drukarki), urządzenia konsumenckie i panele fotowoltaiczne (kamery wideo, lampy fluorescencyjne) oraz małe urządzenia gospodarstwa domowego (odkurzacze, tostery).
Wszystkie pozostałe kategorie, takie jak narzędzia elektryczne i wyroby medyczne, stanowią łącznie zaledwie 8,4% zbieranych e-odpadów.
Współczynnik recyklingu zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego w UE
W UE mniej niż 40% wszystkich e-odpadów jest poddawanych recyklingowi, reszta pozostaje nieposortowana. Podejście do recyklingu różni się w poszczególnych państwach członkowskich: w 2017 r. Chorwacja poddała recyklingowi 81,3% wszystkich e-odpadów, a Malta – 20,8%.
Dlaczego zużyty sprzęt elektroniczny i elektryczny musimy poddawać recyklingowi?
Wyrzucany sprzęt elektroniczny i elektryczny zawiera potencjalnie szkodliwe materiały zanieczyszczające środowisko i zwiększające ryzyko dla zdrowia osób zajmujących się recyklingiem e-odpadów. Aby temu przeciwdziałać, UE przyjęła przepisy uniemożliwiające stosowanie niektórych substancji chemicznych, takich jak ołów.
Wiele rzadkich minerałów, nieodzownych w nowoczesnych technologiach, pochodzi z krajów, które nie przestrzegają praw człowieka. Aby uniknąć niezamierzonego wspierania konfliktów zbrojnych i naruszeń praw człowieka, posłowie do PE przyjęli przepisy zobowiązujące europejskich importerów minerałów ziem rzadkich do gruntownych kontroli u swoich dostawców.
Jakie działania podejmuje UE w celu zmniejszenia ilości e-odpadów?
W marcu 2020 r. Komisja Europejska przedstawiła nowy plan działania dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, w którym za jeden z kluczowych priorytetów uznano ograniczenie e-odpadów. We wniosku przedstawiono konkretne cele na teraz, takie jak „prawo do naprawy” i ogólna poprawa możliwości ponownego użycia, wprowadzenie uniwersalnej ładowarki i ustanowienie systemu nagradzania w celu zachęcenia do recyklingu elektroniki.
Stanowisko Parlamentu Europejskiego
Parlament ma głosować nad sprawozdaniem z własnej inicjatywy w sprawie planu działania dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym w lutym 2021 r.
Oto, co sprawozdawca Parlamentu Jan Huitema (Renew Europe, Holandia) powiedział o planie Komisji Europejskiej: „Ważne jest, byśmy podeszli do tego planu działania całościowo. Aby gospodarka o obiegu zamkniętym stała się faktem, trzeba wdrożyć zasady obiegu zamkniętego na wszystkich etapach łańcucha wartości”.
Stwierdził też, że szczególną uwagę należy poświęcić sektorowi zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, ponieważ recykling tego sprzętu pozostaje w tyle za produkcją: „W 2017 r. świat wygenerował 44,7 mln ton metrycznych (Mt) e-odpadów, z których jedynie 20% zostało poddanych odpowiedniemu recyklingowi”.
(PE)