Aby pomóc konsumentom w UE zmniejszyć rachunki za energię i ślad węglowy, od 1 września br. w sprzedaży stosowana będzie nowa, powszechnie rozpoznawalna unijna etykieta energetyczna dla żarówek i innych produktów oświetleniowych.
Najważniejszą zmianą jest powrót do prostszej skali A–G.
Unijna komisarz ds. energii Kadri Simson powiedziała: Nasze lampy i inne produkty oświetleniowe stały się w ostatnich latach tak wydajne, że ponad połowa diod LED należy obecnie do klasy A++. Aktualizacja etykiet ułatwi konsumentom rozpoznanie produktów najwyższej kategorii, co z kolei pomoże im zaoszczędzić energię i pieniądze na rachunkach. Wykorzystanie bardziej energooszczędnego oświetlenia będzie coraz bardziej ograniczało emisje gazów cieplarnianych w UE i przyczyni się do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r.
Konieczność zmiany etykiety wynika ze znacznej poprawy efektywności energetycznej w tym sektorze w ostatnich latach, co oznacza, że coraz więcej „źródeł światła” (takich jak żarówki i moduły LED) uzyskało oznaczenia A+ lub A++ zgodnie z obecną skalą.
Nowa skala jest bardziej rygorystyczna i skonstruowana tak, aby na początku tylko nieliczne produkty były w stanie otrzymać oznaczenia „A” i „B”, pozostawiając możliwość stopniowego wprowadzania na rynek coraz większej liczby energooszczędnych produktów. Najbardziej energooszczędne produkty znajdujące się obecnie na rynku będą teraz oznaczane zazwyczaj jako „C” lub „D”. Na etykietach znajdzie się szereg nowych elementów, w tym kod QR odsyłający do ogólnounijnej bazy danych, w której konsumenci będą mogli znaleźć bardziej szczegółowe informacje na temat produktu.
Aby umożliwić sprzedaż istniejących zapasów, przepisy przewidują 18-miesięczny okres, w którym produkty opatrzone starą etykietą mogą być nadal sprzedawane na rynku w fizycznych punktach sprzedaży detalicznej. W przypadku sprzedaży przez internet stare etykiety wyświetlane w internecie trzeba będzie zastąpić nowymi w ciągu 14 dni roboczych.
Dzisiejsze środki są następstwem zmiany skali etykiet energetycznych w dniu 1 marca 2021 r. w odniesieniu do czterech innych kategorii produktów – lodówek i zamrażarek, zmywarek do naczyń, pralek oraz odbiorników telewizyjnych (i innych monitorów zewnętrznych). Opierając się na unijnych przepisach dotyczących ekoprojektu, Komisja Europejska pracuje również nad aktualizacją oznakowania produktów, w tym suszarek bębnowych, miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń, klimatyzatorów, urządzeń do gotowania, systemów wentylacyjnych, szaf chłodniczych lub mroźniczych, ogrzewaczy pomieszczeń i podgrzewaczy wody oraz kotłów na paliwo stałe, a także nad wprowadzeniem nowych etykiet efektywności energetycznej dla paneli słonecznych.
Nowe oznaczenia
Coraz więcej produktów uzyskuje zgodnie z obecną skalą oznaczenia A+, A++ lub A+++, najważniejszą zmianą jest powrót do prostszej skali A–G. Ta skala jest bardziej rygorystyczna i skonstruowana tak, aby na początku tylko nieliczne produkty były w stanie otrzymać oznaczenie „A”, pozostawiając możliwość poszerzania tej klasy w przyszłości o kolejne energooszczędne rozwiązania. Najbardziej energooszczędne produkty znajdujące się obecnie na rynku będą teraz oznaczane zazwyczaj jako „B”, „C” lub „D”. Na etykietach znajdzie się szereg nowych elementów, w tym link QR do ogólnounijnej bazy danych, co umożliwi konsumentom znalezienie bardziej szczegółowych informacji na temat produktu. Od dnia 1 marca zacznie również obowiązywać szereg przepisów dotyczących ekoprojektu – w szczególności w zakresie możliwości naprawy i konieczności zachowywania przez producentów części zamiennych przez kilka lat po zniknięciu produktów z rynku.
Komisarz do spraw energii Kadri Simson powiedziała: Pierwsza etykieta energetyczna odniosła duży sukces, przynosząc przeciętnemu gospodarstwu domowemu w Europie oszczędności rzędu kilkuset euro rocznie i motywując przedsiębiorstwa do inwestowania w badania naukowe i rozwój. Do końca lutego ponad 90 proc. produktów posiadało oznaczenie A+, A++ lub A+++. Nowy system będzie bardziej przejrzysty dla konsumentów i sprawi, że przedsiębiorstwa będą nadal wprowadzać innowacje i oferować jeszcze bardziej energooszczędne produkty. Pomoże nam to również zmniejszać emisje gazów cieplarnianych.
Oprócz skali klas efektywności energetycznej danego produktu zmienia się również układ nowej etykiety, na której umieszczone zostaną jaśniejsze i bardziej nowoczesne ikony. Etykiety ze zmienioną skalą, podobnie jak poprzednie etykiety, pokazują więcej niż tylko klasę efektywności energetycznej. Na przykład w przypadku pralek pozwalają one szybko sprawdzić liczbę litrów wody na cykl, czas trwania danego cyklu oraz zużycie energii mierzone dla znormalizowanego programu.
Kolejną istotną zmianą jest wprowadzenie kodu QR w prawym górnym rogu nowych etykiet. Skanując kod QR, konsumenci mogą znaleźć dodatkowe informacje na temat modelu produktu, takie jak dane dotyczące jego wymiarów, cech szczególnych lub wyników badań, w zależności od urządzenia. Wszystkie urządzenia przeznaczone na rynek UE muszą zostać zarejestrowane w nowej ogólnounijnej bazie danych – europejskim rejestrze produktów do celów etykietowania energetycznego (EPREL). Ułatwi to dodatkowo porównywanie podobnych produktów w przyszłości.
Kontekst
Technologie wykorzystujące źródła światła stale się rozwijają, co zwiększa efektywność energetyczną. Moduły LED, które w przypadku prawie wszystkich zastosowań są najbardziej energooszczędną istniejącą technologią oświetleniową, szybko zyskały popularność na rynku UE: od 0 proc. lamp sprzedanych w 2008 r. do 22 proc. w 2015 r. Średnia efektywność energetyczna diod LED wzrosła czterokrotnie w latach 2009–2015, a ceny znacznie spadły: w 2017 r. typowa lampa LED do użytku domowego była o 75 proc. tańsza, a typowa lampa LED do biur o 60 proc. tańsza w porównaniu z 2010 r.
Szacuje się, że w 2020 r. w UE sprzedano około 1,5 mld źródeł światła, ale liczba ta prawdopodobnie spadnie do 600 mln w 2030 r. (tj. spadek o 60 proc.), mimo że liczba wykorzystywanych źródeł światła wzrośnie o ponad 17 proc. Wynika to z większej efektywności energetycznej, a w szczególności z dłuższego cyklu życia źródeł światła LED. Średnie gospodarstwo domowe w UE kupowało siedem źródeł światła rocznie w 2010 r., cztery rocznie w 2020 r., a liczba ta ma spaść do mniej niż jednego rocznie do 2030 r.
Przeprowadzona przez Komisję ocena skutków nowych przepisów wskazuje, że zmiany pozwolą zaoszczędzić 7 mln ton ekwiwalentu dwutlenku węgla rocznie do 2030 r. w porównaniu ze scenariuszem zakładającym utrzymanie dotychczasowej sytuacji bez żadnych unijnych środków w zakresie ekoprojektu. Jest to dodatkowa oszczędność powyżej 12 mln ton ekwiwalentu dwutlenku węgla, które zostały zredukowane dzięki poprzednim rozporządzeniom przyjętym w 2009 r. i 2012 r.
Nowe kategorie na potrzeby etykiety ze zmienioną skalą zostały uzgodnione po przeprowadzeniu rygorystycznego i w pełni przejrzystego procesu konsultacji, przy ścisłym zaangażowaniu zainteresowanych stron i państw członkowskich na wszystkich etapach, z uwzględnieniem kontroli ze strony Rady i Parlamentu Europejskiego, a producenci zostali poinformowani o nowych zasadach uzgodnionych w 2019 r. z odpowiednim wyprzedzeniem. Zgodnie z wymogami rozporządzenia ramowego zmianą skali zostaną objęte w nadchodzących latach inne grupy produktów, w tym suszarki bębnowe, miejscowe ogrzewacze pomieszczeń, klimatyzatory, urządzenia do gotowania, systemy wentylacyjne, szafy chłodnicze lub mroźnicze, ogrzewacze pomieszczeń i podgrzewacze wody oraz kotły na paliwo stałe.
Unijna etykieta energetyczna jest powszechnie rozpoznawalnym oznaczeniem produktów gospodarstwa domowego, takich jak żarówki, telewizory czy pralki, i od ponad 25 lat pomaga konsumentom dokonywać świadomych wyborów. W ogólnounijnym badaniu (Eurobarometr), przeprowadzonym w 2019 r., 93 proc. konsumentów potwierdziło, że rozpoznaje etykietę, a 79 proc. przyznało, że wpłynęła ona na ich decyzję o zakupie produktu. Szacuje się, że wraz ze zharmonizowanymi minimalnymi wymogami w zakresie efektywności energetycznej („ekoprojekt”) unijne przepisy dotyczące etykietowania energetycznego zmniejszą wydatki konsumentów o dziesiątki miliardów euro rocznie, przynosząc jednocześnie wiele innych korzyści dla środowiska oraz dla producentów i sprzedawców detalicznych.
