Z okazji 30-lecia działalności V4 w Krakowie odbył się szczyt premierów państw Grupy Wyszehradzkiej z udziałem przewodniczącego Rady Europejskiej Charlesa Michela.
Siła V4 opiera się na wspólnym działaniu, mocnej pozycji negocjacyjnej w Unii Europejskiej oraz reprezentacji strategicznych interesów naszego regionu na arenie międzynarodowej. Podczas szczytu podsumowano trzy dekady współpracy wyszehradzkiej, określono zadania na przyszłość oraz podpisano wspólne deklaracje – rocznicową oraz cyfrową. Rozmowy przywódców poświęcone były także m.in. zwalczaniu COVID-19 oraz unijnej polityce klimatycznej i migracyjnej. Koniec jubileuszowego szczytu zwieńczyło uroczyste przekazanie Polsce zbroi Zygmunta II Augusta przez Węgry.
Geograficzne sąsiedztwo, tożsamość wynikająca z doświadczeń historycznych oraz wyzwania społeczno-gospodarcze sprawiają, że Polska, Czechy, Węgry i Słowacja mają wiele wspólnych interesów. Świadczy o tym regularna i aktywna współpraca w wielu obszarach, takich jak bezpieczeństwo, migracje, polityka spójności, rozwój jednolitego rynku, czy gospodarka cyfrowa.
– Grupa Wyszehradzka jest dziś znacznie silniejsza niż wcześniej. Eksperci nazywają nasze kraje lokomotywą rozwoju gospodarczego UE – powiedział premier Mateusz Morawiecki.
– Mamy odwagę, inspiracje, talenty oraz wizję, która jest szansą szybkiego dogonienia krajów Zachodniej Europy – dodał.
Premier Czech Andrej Babisz zaznaczył, że V4 walczy nie tylko o interesy swoich obywateli, ale też o interesy Europy. Natomiast przewodniczący Rady Europejskiej Charles Michel zwrócił uwagę, że UE jest w wyjątkowym momencie, gdy mierzy się z pandemią COVID-19, która jest trudnym wyzwaniem.
Szczyt V4 w Krakowie: ważne deklaracje i zwiększenie funduszu dla młodzieży
Przywódcy Grupy Wyszehradzkiej wraz z przewodniczącym Rady Europejskiej omówili kwestie związane z walką z COVID-19 oraz unijną polityką klimatyczną i migracyjną. Poruszony został także temat polityki wschodniej, obejmującej relacje z Białorusią i Rosją oraz rozwój Partnerstwa Wschodniego.
Premierzy podpisali również deklarację rocznicową oraz dokument o współpracy przy wspólnych projektach cyfrowych. Deklaracja rocznicowa, podsumowująca sukcesy 30 lat współpracy wyszehradzkiej oraz wytyczająca zadania na przyszłość, jest jedną z najbardziej rozbudowanych deklaracji przyjętych na poziomie premierów w trzydziestoletniej historii V4.
Przywódcy Grupy Wyszehradzkiej uzgodnili ponadto zwiększenie funduszu dla młodzieży z państw V4 – do 10 mln euro.
Kraje grupy z silnym mandatem i głosem w dyskusji w UE
30 lat temu, przed krajami środkowoeuropejskimi otworzyły się nowe perspektywy i wyzwania. 15 lutego 1991 r. podpisana została „Deklaracja o współpracy Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej, Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Węgierskiej w dążeniu do integracji europejskiej” przez prezydentów Polski i Czechosłowacji oraz premiera Węgier w Wyszehradzie.
W momencie, gdy Europa Środkowa rozwijała szlaki dostaw od Wschodu na Zachód, Grupa Wyszehradzka przyjęła strategię integrującą region w wymiarze Północ-Południe. Obecnie kraje V4 stanowią realną siłę na gospodarczej mapie świata i z powodzeniem rywalizują z rynkami zachodnimi. W ostatnich latach wzrost gospodarczy krajów Grupy Wyszehradzkiej znacząco przewyższał średnią w UE, która wynosiła 2,1 proc. wobec 3,8 proc. w V4. Na tle UE, kraje Grupie Wyszehradzkiej mogą pochwalić się niższymi stopami bezrobocia, które w grudniu 2020 r. nie przekraczały średniej unijnej, a w Czechach i Polsce były najniższe w całej UE. Kraje V4 – odpowiadając za blisko 15 proc. obrotów w handlu zagranicznym UE – mają także silny mandat i głos w dyskusji wewnątrz UE.
Centrum Informacyjne V4 ds. COVID-19
Współpraca Polski, Czech, Węgier i Słowacji to istotny element integracji europejskiej, pozytywnie wpływający na rozwój UE i jej konkurencyjność gospodarczą, a także zwiększający możliwość oddziaływania Europy Środkowej na kierunek projektu europejskiego. Przykładem jest współpraca w walce z COVID-19 i powołanie Centrum Informacyjnego V4 ds. COVID-19. Istotnym elementem współpracy V4 są także działania na rzecz rozwoju innowacyjności czy sektora cyfrowego. W ramach współpracy Grupy Wyszehradzkiej od 2000 r. działa także Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki, który ufundował dotychczas niemal 2400 stypendiów. Wsparł także realizację blisko 6 tys. projektów organizacji pozarządowych, samorządów, naukowców i artystów.
Szczyt w Krakowie stanowi kulminacyjny punkt obchodów 30. rocznicy współpracy wyszehradzkiej. Wcześniej, w ramach uroczystości jubileuszowych zorganizowana została m.in. wideokonferencja przewodniczących parlamentów oraz szczyt prezydentów V4 na Mierzei Helskiej. Spotkania podczas krakowskiego szczytu odbyły się na Zamku Królewskim na Wawelu – symbolicznym miejscu nawiązującym do zamku w Wyszehradzie i historycznych początków współpracy wyszehradzkiej, oraz w Centrum Konferencyjnym ICE, które stanowi symbol nowego, nowoczesnego oblicza Krakowa.
Polskie przewodnictwo w V4
Polska objęła rotacyjną prezydencję w Grupie Wyszehradzkiej 1 lipca 2020 r. Stało się to w bardzo trudnych okolicznościach związanych z pandemią COVID-19. Koronawirus ograniczył możliwość fizycznych spotkań i realizację części zaplanowanych wcześniej regionalnych inicjatyw i projektów. Jedną z wartości współpracy wyszehradzkiej, która przyczyniła się do jej sukcesu na przestrzeni ostatnich 30 lat, jest jej elastyczność i zdolność do przystosowywania się do nowych warunków i wyzwań.
Hasłem polskiej prezydencji w Grupie Wyszehradzkiej jest „Powrót na właściwe tory”. Nawiązuje ono do bezprecedensowej sytuacji związanej z pandemią. Ograniczenia w funkcjonowaniu społeczeństwa, oświaty i gospodarki stawiają ogromne wyzwanie. Celem polskiej prezydencji jest nie tylko odtworzenie sytuacji sprzed wybuchu pandemii, ale również wypracowanie nowej jakości kontaktów międzyludzkich, biznesowych i instytucjonalnych.
Uroczyste przekazanie Polsce zbroi Zygmunta II Augusta
Po zakończeniu szczytu odbyło się spotkanie premiera Mateusza Morawieckiego z szefem węgierskiego rządu Viktorem Orbánem, podczas którego nastąpiło uroczyste przekazanie Polsce zbroi Zygmunta II Augusta.
– To absolutnie wyjątkowy dar narodu węgierskiego dla narodu polskiego – powiedział premier Mateusz Morawiecki.
– Niech ta wielka przeszłość, którą uosabiał król Zygmunt August, będzie dobrym znakiem na przyszłość. Znakiem coraz silniejszej V4, coraz silniejszych Węgier i coraz silniejszej Polski – dodał.
Dotychczas zbroja należała do w zbiorów muzeum w Budapeszcie. Przekazanie cennego zabytku Polsce stało się możliwe dzięki bliskim, ponadstandardowym relacjom władz Polski i Węgier w ostatnich latach.
Renesansowa zbroja została wykonana na początku XVI wieku jako dar Ferdynanda I dla Zygmunta Augusta – „młodego króla Polski” z okazji jego zaślubin z córką cesarza, Elżbietą. Z zachowanej korespondencji między Komorą tyrolską a cesarzem, wynika, że wykonał ją płatnerz innsbrucki Jörg Seusenhorfer. Zbroja zachowała się w zbiorach wiedeńskich i w ramach umowy o podziale zbiorów po I wojnie światowej przekazano ją w 1933 r. do Budapesztu. Uchodziła bowiem wówczas za zbroję Ludwika II, syna króla węgierskiego, gdyż monogram „E S” tłumaczono jako „Sancta Elisabetha”, albo „Sanctus Emericus”, zamiast „Elisabetha i Sigismund”. W 1939 r. badacz austriacki Bruno Thomas ustalił ponad wszelką wątpliwość, że zbroja należała jednak do Zygmunta II Augusta.
Przedstawiciele Grupy podpisali Deklarację Cyfrową
Szefowie rządów V4 podpisali także podczas uroczystości na Wawelu deklarację o wzajemnej współpracy przy projektach cyfrowych. Główne założenia dokumentu to m.in.:
- zbudowanie wspólnych ram współpracy na rzecz projektów cyfrowych,
- prowadzenie działań na rzecz zabezpieczenia funduszy UE na transformację cyfrową,
- nawiązanie trwałej współpracy pomiędzy ośrodkami naukowo-badawczymi w zakresie cyfryzacji,
- koordynowanie działań mających na celu poprawę konkurencyjności i potencjału innowacyjnego krajów V4 w kwestiach cyfrowych, wymiana praktyk, budowanie zasobów wiedzy.
- współpraca przy przygotowywaniu odpowiednich aktów prawnych na poziomie UE,
- identyfikacja globalnych wyzwań, które wymagają pilnych działań.
30-lecie Grupy Wyszehradzkiej
Grupa Wyszehradzka V4 to zrzeszenie Polski, Czech, Słowacji i Węgier, którego głównym założeniem jest szeroka współpraca. Zrzeszenie powstało 30 lat temu. 15 lutego 1991 r. podpisano „Deklarację o współpracy Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej, Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Węgierskiej w dążeniu do integracji europejskiej” przez prezydentów Polski i Czechosłowacji oraz premiera Węgier w Wyszehradzie.
Deklaracja stworzyła ramy polityczne dla szerokiej współpracy polsko-czechosłowacko-węgierskiej i zbliżania społeczeństw naszych trzech, a następnie czterech, państw. Pierwotnym celem współpracy było dążenie do pełnego przywrócenia niezależności państwowej, demokracji i wolności, likwidacji przejawów systemu totalitarnego, budowy demokracji parlamentarnej, poszanowania praw człowieka i jego podstawowych wolności, stworzenia gospodarki rynkowej, włączenia się w pełnym zakresie w europejski system polityczny, gospodarczy oraz system bezpieczeństwa i prawodawstwa. Symbolicznym zwieńczeniem tego pierwszego etapu, otwierającym również nowe możliwości współpracy wyszehradzkiej, było wejście naszych państw do Sojuszu Północnoatlantyckiego, a następnie do Unii Europejskiej.
Szczyt w Krakowie stanowi kulminacyjny punkt obchodów 30. rocznicy współpracy wyszehradzkiej. Wcześniej, w ramach obchodów trzydziestolecia V4 miały już miejsce wideokonferencja przewodniczących parlamentów V4 (12.01) oraz szczyt prezydentów V4 na Mierzei Helskiej (9-10.02).
