Światowy Dzień Oceanów, obchodzony 8 czerwca, to wyjątkowa okazja, aby zwrócić uwagę na znaczenie oraz potrzebę ochrony mórz i oceanów.
W tym roku Fundacja WWF Polska zachęca do poznania bliżej naszego rodzimego skarbu – Morza Bałtyckiego. Bałtyk to nie tylko unikalny ekosystem, ale również część naszego dziedzictwa kulturowego i źródło niezapomnianych wspomnień. To miejsce, które większość z nas miała okazję zobaczyć na własne oczy, a jednak wciąż wiemy o nim tak niewiele!
Morze Bałtyckie jest jednym z największych mórz śródlądowych na świecie. Ponieważ ze wszystkich stron otoczone jest lądem, bywa nazywane „Morzem Śródziemnym” północnej Europy. Bałtyk jest także największym zbiornikiem wody słonawej na świecie. W litrze wody bałtyckiej znajduje się średnio tylko 7 g soli, czyli 5 razy mniej w porównaniu do średniej wartości w innych morzach na świecie. Gdyby nie połączenie z Oceanem Atlantyckim przez Cieśniny Duńskie, które zapewnia wlewy słonej wody, Bałtyk szybko stałby się słodkim jeziorem, ponieważ wpływa do niego około 250 rzek!
Jak zmiana klimatu wpływa na Bałtyk i jego mieszkańców?
Morze Bałtyckie jest nie tylko mało słone w porównaniu do innych mórz, ale również bardzo płytkie. Jego średnia głębokość wynosi tylko 60 m, przy czym na 1/3 powierzchni wynosi ona mniej niż 30 m (dla porównania średnia gł. Morza Śródziemnego to aż 1438 m). Morze Bałtyckie przez to silniej się nagrzewa i jest bardziej podatne na konsekwencje zmiany klimatu. Wzrost temperatury wody, powietrza oraz poziomu morza oznacza realne problemy dla zwierząt. Ocieplanie klimatu skutkuje z jednej strony spadkiem liczebności gatunków zimnolubnych w Bałtyku i zmianą ich rozmieszczenia, a z drugiej – zanikaniem plaż, stanowiących miejsca lęgowe i miejsca odpoczynku zwierząt. Spośród chronionych przez Fundację WWF Polska gatunków w najgorszej sytuacji wydaje się być foka obrączkowana, która do rozrodu potrzebuje kry lodowej. Jeśli wskutek ocieplenia klimatu nie będzie jej wystarczająco dużo, przetrwanie bałtyckiej populacji tego gatunku będzie silnie zagrożone.
Największy obszar deficytu tlenu w wodach Europy
To, co wyróżnia Morze Bałtyckie spośród innych mórz, to silnie zaludnione i uprzemysłowione zlewisko, które w 9 krajach zamieszkuje ponad 85 mln ludzi. W wyniku intensywnego rozwoju przemysłu i rolnictwa oraz stale postępującej urbanizacji, do wód gruntowych i rzek przedostaje się coraz więcej substancji bogatych w azotany i fosforany. A to z kolei prowadzi do jednego z największych problemów Morza Bałtyckiego – przeżyźnienia wody, zwanego eutrofizacją. Obecnie niemal cały Bałtyk (aż 97%) wykazuje efekty eutrofizacji. Eutrofizacja powoduje powstawanie martwych stref, zwanych inaczej pustyniami tlenowymi. Są to przydenne obszary całkowicie pozbawione tlenu, w których zamarło niemal wszelkie życie. Powierzchnia martwych stref w naszym morzu wzrosła ponad 10-krotnie w ciągu ostatnich 115 lat i zajmuje prawie 1/5 powierzchni dna morza!
Co jeszcze zagraża Bałtykowi?
Bałtyk jest jednym z najbardziej zatłoczonych mórz na świecie. Gdy czytasz ten tekst pływa w nim ok. 2000 dużych jednostek pływających, które zanieczyszczają spalinami i ściekami nasze morze i powietrze. Transport morski jest również najczęstszym źródłem hałasu podwodnego, który zakłóca codzienne funkcjonowanie zwierząt mieszkających w Bałtyku, a także stanowi bezpośrednie zagrożenie dla ich zdrowia i życia.
Śmiertelne zagrożenie dla morskich zwierząt stanowią również śmieci, których nad wodą i w samym Bałtyku nie brakuje. 70% wszystkich śmieci w Morzu Bałtyckim stanowi plastik. Wśród plastikowych odpadów szczególną uwagę należy zwrócić na sieci widmo, czyli zagubione lub w inny sposób utracone narzędzia połowowe, które gromadzą się na dnie, dryfują na powierzchni lub tworzą zasłonę w kolumnie wody. Po zagubieniu dalej łowią, stanowiąc niewidoczną pułapkę dla fok, morświnów i ryb. Rozpadają się do mikrocząstek plastiku, w ten sposób trafiając bezpośrednio do łańcucha pokarmowego, a finalnie również na nasze talerze!
Jak każdy z nas może chronić Bałtyk?
W związku ze zbliżającymi się wakacjami Fundacja WWF Polska zachęca do przestrzegania kilku ważnych zasad podczas urlopu nad Bałtykiem:
- Nie hałasuj i nie płosz fok ani ptaków morskich! Zachowaj odpowiednią odległość od dzikich zwierząt i nie zbliżaj się do miejsc lęgowych ptaków. Gdy zobaczysz fokę lub znajdziesz lęgi ptaków, zadzwoń do Błękitnego Patrolu WWF: tel. 795 536 009.
- Nie wchodź na wydmy! To delikatne i ważne środowisko życia dla wielu gatunków roślin i zwierząt, w tym dla składającej tam jaja sieweczki obrożnej.
- W rezerwatach przyrody poruszaj się wyłącznie po wyznaczonych ścieżkach i nie zabieraj do nich psów!
- Nie zostawiaj śmieci na plaży! Pozostawione śmieci mogą stanowić śmiertelne zagrożenie dla ssaków i ptaków morskich.
- Unikaj inwazyjnych form rozrywki morskiej, które generują hałas podwodny i zakłócają spokój zwierząt.
- Reaguj, gdy widzisz, że ktoś nie przestrzega powyższych zasad i edukuj innych.
