Sejm przyjął ustawę w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów ma na celu wykorzystanie polityki fiskalnej jako narzędzia do walki z nadwagą i otyłością.
Napoje z dodatkiem m.in. cukrów, substancji słodzących, kofeiny i tauryny, a także napoje alkoholowe sprzedawane w opakowaniach o objętości do 300 ml zostaną objęte specjalną opłatą, która w większości zasili budżet Narodowego Funduszu Zdrowia, pozostała zaś jej część trafi do gmin oraz wzmocni finansowo Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej. Przepisy mają wejść w życie od 1 lipca 2020 r.
Będą wprowadzone opłaty od napojów słodzonych, tj. z opłaty stałej: 50 gr za litr napoju z dodatkiem cukru lub substancji słodzącej oraz 10 gr za litr napoju z dodatkiem substancji aktywnej (kofeina lub tauryna) oraz opłaty zmiennej: w wysokości 5 gr za każdy gram cukru powyżej 5 gram/100 ml – w przeliczeniu na litr napoju.
Z opłaty stałej zwolnione będą m.in. wyroby medyczne, wyroby akcyzowe, napoje zawierające co najmniej 20% soku owocowego, warzywnego lub owocowo-warzywnego oraz napoje izotoniczne.
Opłaty te zaplanowano także od alkoholu sprzedawanego w opakowaniach o objętości do 300 ml – tzw. małpek. Opłaty te będą wynosić: 1 zł od 100 ml małpki wódki 40 proc., 2 zł od 200 ml małpki wódki 40 proc. i 88 gr od 250 ml małpki wina 14 proc.
WHO za podatkiem od słodkich napojów w Polsce
Europejskie przedstawicielstwo Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w Polsce w liście do Ministra Zdrowia popiera wprowadzenie opłaty od napojów słodzonych jako elementu polityki zdrowotnej i walki z otyłością oraz chorobami niezakaźnymi.
„WHO w Europie wyraża zadowolenie w związku z doniesieniami, że polski rząd rozważa rekomendacje WHO jako część kompleksowego podejścia w walce z otyłością dzieci i z chorobami niezakaźnymi” – podkreśla dr Paloma Cuchi, europejski przedstawiciel WHO w Polsce.
WHO podkreśla, że niezakaźne choroby to jedna z najważniejszych przyczyn zachorowalności i przedwczesnej umieralności w Europie i na całym świecie. Największymi czynnikami ryzyka związanymi z zachowaniem są dieta i złe odżywianie, a w szczególności otyłość.
„Zatem nie jest to zaskakujące, że decydenci poszukują nowych sposobów na to, by poprawić sposób odżywienia ludności przez zdrowszą dietę. Narzędzia fiskalne, włączając w to podatki (dotyczące żywności oraz napojów bezalkoholowych), są przedmiotem powszechnego zainteresowania w ostatnich latach” – pisze Paloma Cuchi.
WHO podkreśla, że podatki nakładane na napoje słodzone cukrem są elementem polityki rekomendowanym przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) i jest już dużo dowodów na to, że wprowadzenie takich rozwiązań daje pozytywne wyniki.
W liście czytamy, że ostatnie dowody wskazują na skuteczność podatków od żywności (w szczególności dla słodzonych cukrem napojów) i wytyczają drogę dla instrumentów fiskalnych w celu obniżenia ryzyka chorób niezakaźnych wśród dzieci zagrożonych otyłością.
Podatki nakładane na mniej zdrowe jedzenie takie jak np. napoje słodzone cukrem mogą zachęcić przemysł do zmiany składu produktów i zmienić jego zasoby w kierunku produkcji zdrowszej żywności, na co wskazują doświadczenia na Węgrzech, w Portugali i w Wielkiej Brytanii.
Dane pochodzące z Finlandii, Francji, Węgier i Meksyku pokazują, że podsienie ceny z powodu opodatkowania średnio o 3 do 10 proc. powodują zmniejszenie spożycia napojów bezalkoholowych od 4 do 10 proc.
WHO podkreśla, że wpływ podatków na zdrowie jest uwarunkowany ich wpływem ceny i tym, jak konsumenci reagują na podwyżkę cen opodatkowanych produktów. Jeśli konsumenci będą kupować zdrowsze produkty jako alternatywę dla opodatkowanej mniej zdrowej żywności, to efekt będzie pozytywny. Według Światowej Organizacji Zdrowia opodatkowanie niesie też istotne dla zdrowia publicznego przesłanie, że niektóre rodzaje żywności powinny być spożywane w umiarem.
Dr Paloma Cuchi podkreśla, że podatki i opłaty za napoje słodzone cukrem powinny być wprowadzane jako część polityki związanej z niezdrową dietą i powinny być porównywane z innymi miernikami efektywności kosztowej. Wpływ na zdrowie, jakiego należy się spodziewać, to zmiany w zachorowalności na próchnicę, na otyłość, szczególnie wśród dzieci, cukrzycę i inne choroby niezakaźne.
(własne, MZ)
