Polska jest od lat celem ataków informacyjnych i propagandowych ze strony Federacji Rosyjskiej.
Obecnie, przy okazji kryzysu związanego z pandemią koronawirusa, mamy do czynienia z mocnym zintensyfikowaniem tego typu działań. Coraz większa jest liczba ataków informacyjnych na Polskę, ale także fake newsów, które w czasie walki z epidemią mogą mieć szczególnie groźne skutki. Polskie służby specjalne na bieżąco monitorują podejrzane aktywności w sieci Internet, w tym w mediach społecznościowych, identyfikując najgroźniejsze przejawy dezinformacji, propagandy i ataków informacyjnych wymierzone w nasze państwo. Analiza identyfikowanych przez służby przykładów pokazuje główne wątki eksplorowane w wojnie informacyjnej przeciwko Polsce.
Polska stała się celem złożonej operacji dezinformacyjnej, korespondującej z działaniami Rosji. Atak przeprowadzono w obszarze polityki militarnej Polski i relacji US-PL.
Atak hakerski na stronę ASzWoj
Autorzy ataku podmienili jeden z artykułów, umieszczając na stronie ASzWoj fałszywy list komendanta, uderzający w relacje militarne PL-US. List wzywał żołnierzy do buntu wobec „sił okupacyjnych” z USA. Treść kopiowała gł. wątki podnoszone stale przez rosyjską propagandę przeciwko PL i USA.
Zaatakowany serwis uczelni (jako podmiotu niezależnego) był hostowany poza infrastrukturą resortu obrony narodowej, a sam incydent nie miał wpływu na funkcjonowanie resortowych systemów teleinformatycznych oraz przetwarzanych w nich danych.
Mailing
Autorzy rozesłali maile do instytucji międzynarodowych, tj. agend NATO, i krajowych z prośbą o odniesienie się do tez rektora uczelni wojskowej w Polsce. Do tych działań wykorzystano służbowy adres mailowy byłego posła PO, a także jednego z dziennikarzy amerykańskich – prawdopodobnie przejęty.
CELE działań:
– tworzenie chaosu informacyjnego
– destabilizacja relacji PL-USA i PL-NATO
– osłabianie morale żołnierzy Wojska Polskiego oraz żołnierzy USA w PL
– uderzenie w wiarygodność kadry dowódczej WP
– destabilizacja polskiej polityki obronnej
– podsycanie antyamerykańskich nastrojów w PL
– testowanie reakcji społ. na antyamerykańskie tezy
Identyfikowana operacja dezinformacyjna jest zbieżna z realizowanymi przez Federację Rosyjską działaniami dezinformacyjnymi wymierzonymi w RP. Służby specjalne analizują opisane działania.
WĄTEK #1 – Gra na emocjach, podsycanie strachu, szerzenie chaosu informacyjnego
– W ramach prowadzonej w polskiej przestrzeni kampanii informacyjnej wykorzystano fake newsa dotyczącego rzekomego skażenia, jakie znajdzie się nad Polską. Działania informacyjne były prowadzone w wielu kanałach, zaś cała kampania miała cechy zorganizowanej operacji informacyjnej. Przekaz bazował na informacjach o faktycznych pożarach na Ukrainie, korzystał z historycznych skojarzeń związanych z elektrownią w Czarnobylu, wykorzystywał oficjalne i nieoficjalne, w tym prywatne, kanały informacyjne, korzystał z autorytetów i ich „wiedzy ukrytej”, np. znajomych/naukowców/pracowników instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo RP.
Celem operacji było sianie paniki i tworzenie chaosu informacyjnego w PL, podsycanie animozji w relacjach PL i UA, budowanie negatywnych emocji wokół energetyki atomowej, budowanie podłoża do dalszych manipulacji Polakami, podważanie zaufania do instytucji państwowych w PL, osłabianie wiarygodności informacji.
– Znane z szerzenia dezinformacji rosyjskie portale internetowe publikują fake newsy, z których treści wynika, że Polska z powodu COVID-19 zrezygnowała z rozwoju energetyki jądrowej. Scenariusz jednego z takich ataków informacyjnych przedstawia się następująco: Portal zajmujący się energetyką publikuje opinię dotyczącą polskiego programu atomowego. Choć jest to tekst typowo publicystyczny, rosyjskie portale internetowe, powołując się na ten artykuł, ogłaszają rezygnację Polski z programu jako fakt. Polska energetyka, w szczególności programy uniezależniające nas od Rosji, od dawna znajdują się na celowniku kremlowskiej propagandy.
– Jedną z najczęstszych teorii spiskowych promowanych obecnie w mediach są fake newsy łączące rozprzestrzenianie się koronawirusa z technologią 5G. Z doniesień medialnych wynika, że wirus jest rozsiewany za pomocą masztów 5G, albo że epidemia została wymyślona w celu przykrycia szkodliwego działania nowej technologii.
Rozpowszechnianie tego typu teorii spiskowych w Wielkiej Brytanii doprowadziło do podpalenia kilku masztów 5G. Takie działania informacyjne identyfikowane są również w Polsce. Reakcje, jakie wywołują, są bardzo niebezpieczne – ataki na sieci telekomunikacyjne mogą zakłócić łączność między instytucjami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo i zdrowie obywateli.
PODSUMOWANIE: W działaniach informacyjnych wymierzonych w Polskę widać próbę wykorzystania mediów do destabilizowania sytuacji społecznej. Pojawiają się fake newsy, często opatrzone sensacyjnymi tytułami, których celem jest sianie niepokoju i promowanie fałszywych informacji. Takie działania są obliczone na wywarcie konkretnych reakcji społecznych, a także na podważanie wiarygodności instytucji państwowych oraz informacji podawanych w mediach.
WĄTEK #2 – szukanie sojuszników na arenie międzynarodowej, próba wyjścia z izolacji i zniesienia sankcji
– W czasie epidemii koronawirusa kremlowska propaganda używa narzędzi informacyjnych do próby osiągania swoich strategicznych celów. Działania Kremla są obliczone m.in. na ukazanie Rosji jako państwa pomagającego innym w walce z COVID-19. Wykorzystywane również manipulacje i kłamstwa.
Rosyjska propaganda wiele miejsca poświęciła „pomocy humanitarnej” przesłanej do USA. Tymczasem Departament Stanu informował, że Amerykanie sprzęt z Rosji… kupili.
– Propagandę dotyczącą niesienia pomocy innym Rosja uzupełnia presją na Zachód, by zniósł sankcje nałożone na Kreml po ataku na Ukrainę. Kolejni przedstawiciele Moskwy sugerują, że kryzys związany z epidemią powinien skłonić Zachód do wycofania się z sankcji i do nowego resetu z Rosją.
PODSUMOWANIE: Promowanie Rosji jako kraju mogącego pomagać innym staje się dla propagandy Kremla bazą do prób wywarcia presji na Zachód, by zniesione zostały sankcje nałożone na Rosję po agresji na Ukrainę. Próby wyjścia z izolacji i zniesienie sankcji są obecnie dla Rosji sprawą priorytetową.
WĄTEK #3 – osłabianie pozycji międzynarodowej Polski
Bazując na własnym fake newsie, kremlowska propaganda publikowała opinie wzywające do zorganizowania na Suwalszczyźnie referendum w sprawie przyłączenia tego regionu do Rosji. Towarzyszyły temu agresywne tezy propagandowe, według których Suwalszczyzna ma związki historyczne z Rosją i Białorusią, a jej mieszkańcy są „zmęczeni polskim totalitaryzmem”. Tego typu artykuły pokazują, że Rosja, wykorzystując epidemię, prowokuje i podważa integralność terytorialną RP.
Wskazane działania, będące de facto próbą oskarżenia Polski o chęć wywołania wojny z Rosją, zostały wykorzystane do próby podważenia statusu państwowego regionu kluczowego dla bezpieczeństwa NATO i wschodniej flanki Sojuszu, jakim jest tzw. przesmyk suwalski. To tędy przebiega bowiem połączenie lądowe między Republikami Bałtyckimi a Europą Środkową i Zachodnią. Opisana powyżej prowokacja o charakterze informacyjnym – fake news dotyczący Polski i Obwodu Kaliningradzkiego, a potem podważanie integralności RP – była próbą ukazania Polski jako nieobliczalnego kraju, który może zagrozić całemu NATO.
– Jaskrawym przykładem działań kremlowskiej propagandy przeciwko Polsce był fake news mówiący o rzekomym zablokowaniu przez Polskę rosyjskiej pomocy dla Włoch. Rosyjski senator wskazał, że Polska zablokowała przelot samolotów ze sprzętem medycznym. Kłamstwo wywołało falę agresji i bezpodstawnych oskarżeń wobec Polski. Rosja próbując pokazać, że rusofobiczna Polska utrudnia jej działania humanitarne, nie tylko kreuje się na lidera w zwalczaniu epidemii, ale również stara się nastawić Europę wrogo wobec Polski. Rosyjskie tezy, choć wiele razy dementowane zarówno przez przedstawicieli Polski, Włoch, a nawet Rosji, były bardzo szeroko kolportowane w mediach społecznościowych. Kampania bazująca na kłamstwie osiągnęła swoje cele – w mediach pojawiło się wiele negatywnych wobec Polski ocen.
PODSUMOWANIE: Polska od lat jest na celowniku rosyjskiej propagandy. Ostatnio takie działania się nasiliły. Cele pozostają niezmienne: podważanie wiarygodności Polski w oczach Zachodu, ukazywanie Polski jako kraju rusofobicznego, który nie kieruje się racjonalnymi przesłankami. Działania propagandowe wymierzone w Polskę są obliczone m.in. na osłabienie wpływu Polski na UE i NATO w zakresie polityki tych podmiotów wobec Rosji.
WĄTEK #4 – osłabianie poziomu bezpieczeństwa Polski
Rosyjska propaganda wymierzona w Polskę stale eksploruje wątki dotyczące bezpieczeństwa RP, podważając gwarancje sojusznicze NATO, osłabiając morale polskich żołnierzy, uderzając w zdolności operacyjne Wojska Polskiego. Niezmiennie na celowniku są m.in. ćwiczenia sojusznicze organizowane w Polsce. Przez wiele miesięcy Rosja prowadziła propagandową grę wymierzoną w ćwiczenia DEFENDER-20. Portale trwale zaangażowane w rosyjską dezinformację najpierw straszyły ćwiczeniami, a po zmianie ich scenariusza – ogłosiły porażkę i wieściły upadek Stanów Zjednoczonych.
– Przy okazji zamieszczane na portalach prorosyjskich teksty zawierały kłamstwa oraz anty-NATO-wską i antyamerykańską propagandę. Relacje Polska-USA są na celowniku rosyjskiej propagandy. Doprowadzenie do wycofania z Europy interesów USA jest celem strategicznym Kremla.
– Epidemia koronawirusa stała się pretekstem do wzmożenia działań wymierzonych bezpośrednio w NATO. Jeden z zagranicznych portali, trwale zaangażowanych w sianie prokremlowskich treści, zamieścił tekst wprost zapowiadający upadek Sojuszu Północnoatlantyckiego.
Przekaz miał na celu podważenie wiarygodności NATO i zdolności Sojuszu do obrony wschodniej flanki, próbę skłócenia członków NATO, uderzenie w Unię Europejską, ośmieszenie Stanów Zjednoczonych, wzniecenie sporów między najważniejszymi państwami UE a USA, a także ukazywanie Rosji jako państwa, które „może realnie pomóc” w walce z COVID-19. Treść wskazanego materiału można uznać za modelowe działanie anty-NATO-wskie.
PODSUMOWANIE: Osłabianie NATO i UE jest dla Rosji celem strategicznym. Okres walki z koronawirusem nie zmienia celów Kremla. Uderzenia informacyjne w Polskę, NATO i UE mają na celu osłabienie poziomu bezpieczeństwa RP oraz zdolności do obrony.
WĄTEK #5 – wojna o pamięć
W dobie walki z koronawirusem rosyjska propaganda nie zapomina o wątkach historycznych. Szerzenie dezinformacji bazującej na zmanipulowanej wersji historii jest stałym elementem działań Rosji. Wątki historyczne są również wplatane w bieżącą agendę polityczną.
– Portal szerzący rosyjską dezinformację wplata wątki dotyczące drugiej wojny światowej, w tym ocenę paktu Hitler-Stalin, w informacje na temat walki z epidemią COVID-19. Manipulowanie historią to dla Kremla sprawa strategiczna, nawet w czasie pandemii i wynikającego z niej kryzysu w wielu państwach świata.
– Rosja konsekwentnie promuje swój mit „wojny ojczyźnianej”, przekonując, że Kreml w czasie WWII działał w sposób chwalebny. Kreml wykorzystuje historię do uzasadniania swojej neoimperialnej polityki, więc do kwestii historycznych przykłada dużą wagę.
W identyfikowanej obecnie rosyjskiej propagandzie uwidaczniane są wątki dot. zakończenia WWII, jak również fałszowana jest przeszłość, m.in. przez ukazywanie fałszywej tezy o „braterstwie broni” między sowiecką Rosją oraz narodami Europy Środkowej. Jednym z celów rosyjskiej propagandy dot. wątków historycznych jest także zwiększenie wrogości do Polski w społeczeństwie rosyjskim, które ma być przekonane, że Polacy są niewdzięczni, nie doceniają „ofiary krwi” rosyjskiej, a dodatkowo z racji uprzedzeń i rusofobii prowadzą wojnę z pomnikami i pamięcią o sowieckich „wyzwolicielach”.
– Okres epidemii COVID-19 nie zahamował działań kremlowskiej propagandy fałszujących historię. W przededniu rocznicy sowieckiej Zbrodni Katyńskiej rosyjski portal opublikował tekst, promujący znaną z czasów ZSRS wersję wydarzeń. Z treści wynikało, że to nie sowiecka Rosja, ale Niemcy dokonali w Katyniu zbrodni na Polakach. Wersja prezentowana w tekście jest sprzeczna nie tylko z faktami, ale również z oficjalnym stanowiskiem Kremla wyrażonym przez władze Rosji.
Powyższa lista tematów i ataków informacyjnych ma charakter poglądowy i nie ma charakteru zamkniętego. W dobie koronawirusa Polska jest celem brutalnej i szeroko zakrojonej kampanii informacyjnej i dezinformacyjnej. Działania te mają na celu szerzenie niepewności i strachu, wytworzenie chaosu informacyjnego, podważanie zaufania do władz i służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo oraz zdrowie Polaków, krótko mówiąc – destabilizację sytuacji w kraju. Szanse na osiągnięcie swoich politycznych celów widzi obecnie Rosja, której operacje dezinformacyjne znacząco się nasiliły.
(Rzecznik Ministra Koordynatora Służb Specjalnych)
