Stężenie gazów cieplarnianych, poziom morza, temperatura i zakwaszenie oceanów.
Według WMO te cztery wskaźniki klimatyczne osiągnęły w ubiegłym roku historyczne wartości. Opublikowany pełen raport State of the Global Climate 2021 dobitnie potwierdza, że działalność człowieka powoduje zmiany w skali planety na lądzie, w oceanie i w atmosferze, ze szkodliwymi i długotrwałymi konsekwencjami dla zrównoważonego rozwoju ekosystemów.
„To pewne, że w najbliższym czasie padną kolejne rekordy” – powiedział sekretarz generalny WMO prof. Petteri Taalas. – „Klimat zmienia się na naszych oczach. Ciepło uwięzione w pokładach paliw kopalnych, uwolnione w ostatnich dwóch stuleciach przez człowieka, będzie ogrzewać Ziemię przez wiele przyszłych pokoleń. Podnoszenie się poziomu mórz, ogrzewanie się oceanów i wzrost ich zakwaszenia będą widoczne przez setki lat, o ile nie zostaną wynalezione sposoby usuwania węgla z atmosfery. Niektóre lodowce osiągnęły stan krytyczny, z którego nie ma już powrotu, co będzie miało długoterminowe reperkusje w świecie, w którym ponad 2 miliardy ludzi doświadcza już stresu wodnego”.
State of the Global Climate 2021 stanowi uzupełnienie raportu IPCC z szóstej oceny, który zawiera dane do 2019 roku. Dokument WMO zawiera informacje i przykłady, w jaki sposób wskaźniki zmiany klimatu nakreślone w raportach IPCC kształtowały się w ostatnich latach i jakie były tego konsekwencje na poziomie krajowym i regionalnym. Raport ukazał się tuż przed spotkaniem Światowego Forum Ekonomicznego w Davos 2022, organizowanym pod hasłem „Historia w punkcie zwrotnym: polityki rządowe i strategie biznesowe”, na którym ponad 2000 liderów i ekspertów z całego świata będzie dyskutować o przeciwdziałaniu zmianom klimatycznym. State of the Global Climate 2021 będzie również wykorzystany jako oficjalny dokument podczas szczytu COP27, który w tym roku odbędzie się w Egipcie.
„Ekstremalne warunki pogodowe mają bezpośredni wpływ na nasze codzienne życie. Dzięki wieloletnim inwestycjom w systemy wczesnego ostrzegania, niebezpieczna pogoda powoduje coraz mniej ofiar śmiertelnych. Nadal jednak rośnie wielkość strat gospodarczych wywołanych powodziami, falami upałów czy pożarami. Susza w Rogu Afryki, powódź w Afryce Południowej i ekstremalne upały w Indiach i Pakistanie pokazują, że wiele jest jeszcze do zrobienia. Jako WMO dążymy do tego, aby w ciągu najbliższych pięciu lat wczesne ostrzeżenia docierały do wszystkich osób potencjalne zagrożonych niebezpieczną pogodą” – podsumowuje prof. Taalas.
Najważniejsze wnioski raportu
GAZY CIEPLARNIANE
W 2020 roku ilość gazów cieplarnianych w atmosferze była rekordowa. Poziom dwutlenku węgla, metanu i podtlenku azotu wzrósł w stosunku do wartości sprzed 1750 roku odpowiednio o 149%, 262% i 123%. Trend ten utrzymał się w 2021 roku. Średni poziom CO2 w atmosferze zmierzony na stacji monitorującej Mona Loa na Hawajach wyniósł: 416,45 ppm w kwietniu 2020 roku, 419,05 ppm w kwietniu 2021 roku i 420,23 ppm w kwietniu 2022 roku (17 maja br. WMO podała informację o nowym rekordzie 421,13 ppm).
TEMPERATURA
Średnia globalna temperatura w 2021 roku była o ok. 1,11 st. Celsjusza wyższa od średniej z lat 1850-1900. Okres od 2015 do 2021 roku to 7 najcieplejszych lat w historii obserwacji.
OCEANY
W 2021 roku zanotowano rekordową temperaturę wód warstwy powierzchniowej (do 2000 m głębokości) i oczekuje się, że oceany będą się w przyszłości nadal ogrzewać. Ta zmiana jest nieodwracalna w skali stu- lub tysiącletniej. Wszystkie zestawy danych pokazują szczególnie silny wzrost w ciągu ostatnich dwóch dekad. Co gorsza rosną również temperatury na głębszych poziomach mórz, a duża część oceanu światowego doświadczyła w 2021 roku co najmniej jednej „silnej” morskiej fali upałów.
Oceany pochłaniają około 23 proc. rocznej emisji antropogenicznego dwutlenku węgla, który w wyniku reakcji z wodą morską prowadzi do zakwaszenia środowiska wodnego, co zagraża organizmom i usługom ekosystemowym. Wraz ze spadkiem pH oceanu zmniejsza się również jego zdolność do pochłaniania CO2 z atmosfery. IPCC wskazuje, że „istnieje bardzo duża pewność, że pH powierzchni otwartego oceanu jest obecnie najniższe od co najmniej 26 tys. lat, a tempo zmian jest bezprecedensowe”.
POZIOM MORZA
W latach 2013-2021 poziom morza podnosił się średnio o 4,5 mm rocznie – dwukrotnie szybkiej niż w okresie 1993-2002, co ma związek z utratą masy lodu z lądolodów. W efekcie w 2021 roku zanotowano rekordowy poziom morza.
LÓD MORSKI I LODOWCE
Średnio od 1950 roku światowe lodowce utraciły 33,5 m ekwiwalentu wodnego, przy czym 76 proc. tej wielkości przypada na okres od 1980 roku. W roku 2021 szczególnie niekorzystane zjawiska dotknęły Kanadę i USA. W wyniku fali upałów i pożarów w czerwcu i lipcu tamtejsze lodowe straciły rekordową masę lodu. Z kolei na Grenlandii odnotowano pierwsze w historii opady deszczu na całorocznej stacji badawczej Summit Station, zlokalizowanej w najwyższym punkcie lądolodu. Doprowadziło to do bezprecedensowego topnienia i ubytku pokrywy lodowej – badania rdzeni lodowych wskazują, że w XX wieku miało miejsce tylko jedno takie topnienie.
EKSTREMALNA POGODA
W ubiegłym roku wyjątkowe fale upałów dotknęły zachodnią Amerykę Północną i basen Morza Śródziemnego. 9 lipca w Dolinie Śmierci w Kalifornii zarejestrowano 54,4 st. Celsjusza, a Syrakuzach na Sycylii 48,8 st. Celsjusza. Rekordy temperatury padły również m.in. w Kanadzie, Tunezji, Hiszpanii i Turcji. Fale upałów przyczyniły się do ekstremalnych pożarów i ogromnych strat w infrastrukturze.
Wiele części świata, w tym Róg Afryki, Kanadę, zachodnie Stany Zjednoczone, Iran, Afganistan, Pakistan i Turcję, dotknęły susze. W subtropikalnej Ameryce Południowej susza spowodowała duże straty w rolnictwie oraz zakłóciła produkcję energii i transport rzeczny. W Etiopii, Kenii i Somalii deszcze nie padały już czwarty sezon z rzędu – to najdłuższy od 40 lat okres suszy w tym rejonie. Tymczasem pogłębiające się kryzysy humanitarne doprowadziły do wzrostu liczby krajów zagrożonych głodem. Ponad połowa niedożywionych ludzi mieszkała w 2020 roku w Azji (418 mln), a jedna trzecia w Afryce (282 mln).
