Niemal 120 kontroli i audytów – to bilans weryfikacji nieprawidłowości w funkcjonowaniu Grupy ORLEN w okresie od stycznia 2016 do lutego 2024 roku.
Ujawniono przy tym miliardowe straty wynikające z błędów zarządczych. W efekcie złożono kolejne zawiadomienia do prokuratury. Usunięcie negatywnych skutków tych decyzji, odpracowanie spowodowanych nimi strat oraz wdrożenie nowej strategii, która zapewni rozwój koncernu i pozwoli na budowę niezależności i bezpieczeństwa energetycznego jest priorytetem obecnego Zarządu.
Audyty i kontrole. Kluczowe liczby
Prowadzone od kwietnia 2024 r. działania kontrolne obejmują:
- Audyty śledcze realizowane przez wyspecjalizowanych partnerów zewnętrznych,
- Audyty i kontrole wewnętrzne.
Łączna liczba działań kontrolnych, których przedmiotem były decyzje podejmowane w latach 2016-2024, sięgnęła dotychczas 118. Na liczbę tę składa się 15 audytów śledczych realizowanych przez firmy audytorskie i kancelarie prawne oraz 103 audyty i kontrole realizowane przez pracowników ORLEN.
Dotychczas zakończonych zostało 64 procesów kontrolnych, a w toku jest kolejnych kilkadziesiąt kontroli i audytów. Ze względu na wciąż ujawniane nieprawidłowości planowane są kolejne czynności sprawdzające, które mogą zakończyć się wnioskami do prokuratury.
Efektem podejmowanych działań jest szereg zawiadomień do prokuratury, które obejmują działania byłego zarządu lub kadry menadżerskiej wyższego szczebla.
Spółki z Grupy ORLEN złożyły dotychczas 16 zawiadomień o możliwości popełnienia przestępstwa, w tym przez byłego prezesa spółki, członków zarządu i menedżerów wyższego szczebla. ORLEN uczestniczy również w szeregu innych postępowań, przekazując ustalenia audytów i kontroli śledczym. Dzieje się tak m.in. w sprawach, które zostały w przeszłości zakończone, a obecnie prokuratura wznowiła ich badanie. Jedną z takich spraw jest kwestia zagranicznej darowizny środków ochrony osobistej w trakcie pandemii COVID-19.
Audyty i kontrole. Kluczowe ustalenia
Zakończone dotychczas działania kontrolne potwierdziły liczne nieprawidłowości.
Brak uzasadnienia biznesowego transakcji i narażanie ORLEN na stratę niemal miliarda złotych
Kontrolerzy potwierdzili nieprawidłowości w procesie przejęcia udziałów w spółce Ruch. Audytorzy wskazują, że najpierw zapadła decyzja o zakupie firmy, a dopiero później zamawiano analizy i opinie, które miały uzasadnić taką decyzję. Ujawniono też, że przyjęty Program Restrukturyzacji od początku był nierealny, o czym już wtedy alarmowali ORLEN zewnętrzni doradcy. Skutkiem tego była konieczność rosnącego zaangażowania kapitałowego koncernu w nierentowną spółkę. Łączna kwota sięgnęła niemal 950 mln zł i zdaniem audytorów jest trudna do odzyskania.
Zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa przez dwoje byłych członków zarządu ORLEN, w tym Daniela Obajtka, zostało skierowane do prokuratury pod koniec marca 2025 r.
Miliony złotych dla firmy z rodzinnego miasta Daniela Obajtka i powoływanie się na wpływy
Audytorzy potwierdzili, że dochodziło do częstego naruszania wewnętrznych procedur w celu wspierania firm i instytucji związanych z rodzinną miejscowością ówczesnego prezesa ORLEN i nim samym lub jego znajomymi.
Jednym z przykładów jest podpisanie umowy na dostawę parówek do hot dogów z firmą W. W toku weryfikacji ujawniono, że została ona dopisana do listy przedsiębiorstw biorących udział w postępowaniu zakupowym, mimo że nie przeszła wymaganej dla takich postępowań procedury badania rynku. Równie nieuzasadniony był wybór tej firmy w niestandardowej procedurze zamkniętej. Ponadto kontrola wykazała pośrednie związki spółki W. z Danielem Obajtkiem. Sam prezes spółki W. w rozmowach z pracownikami ORLEN miał regularnie powoływać się na rozmowy z ówczesnym szefem koncernu oraz członkiem zarządu Michałem Rogiem.
Zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa w tej sprawie trafiło do prokuratury pod koniec marca 2025 r.
Sponsoring a mieszkania prezesa
Dwie inne kontrole potwierdziły nieprawidłowości w finansowaniu akademii piłkarskiej i klubu sportowego związanego z właścicielem firmy Profbud, od której Daniel Obajtek kupił mieszkanie na warszawskim osiedlu Awangarda za cenę zauważalnie niższą od notowanych wówczas cen rynkowych.
ORLEN w czasie prezesury Daniela Obajtka przekazała obu instytucjom ponad 2,25 mln zł.
Koncern przekazał ustalenia audytów śledczym pod koniec marca 2025 r.
Cenzura w mediach (w Polsce nie ma mediów, oprócz nas – red.) kupionych przez ORLEN
Kontrola wykazała także, że przejęcie wydawcy prasy – spółki Polska Press – mogło mieć cel polityczny. Dowodzi tego ujawniona praktyka z okresu kampanii wyborczej 2023 r. Wówczas to zarząd Polska Press stworzył mechanizm blokowania ogłoszeń wyborczych celem promowania przedstawicieli tylko jednej ze stron sceny politycznej.
Doniesienie o możliwości popełnienia przestępstwa w tej sprawie trafi wkrótce do prokuratury.
Audyty i kontrole. Kolejne zawiadomienia w przygotowaniu
W przygotowaniu są kolejne zawiadomienia do prokuratury, które będą składane w najbliższych tygodniach.
Wnioski z audytów i kontroli wskazują na:
- Łamanie standardów korporacyjnych,
- Nadużywanie uprawnień,
- Podejmowanie decyzji biznesowych wbrew realiom rynkowym z naruszeniem standardów, co narażało spółkę na straty,
- Przekazywanie pieniędzy – zarówno wprost ze spółek tworzących GK ORLEN, jak i funkcjonujących fundacji – osobom i instytucjom powiązanym z członkami zarządu koncernu lub politykami ówczesnej większości rządzącej,
- Konflikty interesów,
- Istnienie „czarnej listy” mediów,
- Nieuzasadnione wydatki członków zarządu,
- Nieuzasadnione zakupy usług, w tym m.in. usług detektywistycznych.
Błędne posunięcia biznesowe poprzedniego zarządu oraz decyzje podejmowane w okolicznościach budzących poważne wątpliwości obciążają do dziś wyniki spółki. Straty wynikające z nietrafionych inwestycji i podejrzanych transakcji liczone są już w dziesiątkach miliardów złotych.
Audyty i kontrole nie wstrzymują prac nad zapewnieniem Polakom bezpieczeństwa energetycznego
Równocześnie obecny zarząd, pracując nad usunięciem negatywnych skutków decyzji poprzedników, realizuje działania zmierzające do zapewnienia Polsce niezależności i bezpieczeństwa energetycznych. Podstawą dla tych działań było wypracowanie, przyjęcie i wdrożenie nowej strategii Grupy ORLEN. Stała się ona najlepiej przyjętym przez rynek tego rodzaju dokumentem w historii firmy.
Ponadto w ciągu roku:
- Zwiększono o połowę zainstalowane moce OZE w Grupie,
- Rozpoczęto budowę pierwszej polskiej farmy wiatrowej na Bałtyku, z której energia elektryczna popłynie już w 2026 r.,
- Pozyskano ponad 10 mld zł finansowania na modernizację oraz budowę sieci dystrybucyjnej energii elektrycznej.
Nie ustają także prace na placach budów dwóch bloków CCGT w Ostrołęce i Grudziądzu. W przygotowaniu są inwestycje w bloki Siekierki, Gdańsk oraz Grudziądz II. Ich budowa zapewni Polakom bezpieczeństwo dostaw energii elektrycznej w okresie przejściowym, zanim technologie jądrowe lub wodorowe osiągną w Polsce pełną skalę.
