Dowiedz się więcej o nierównościach ekonomicznych w UE między kobietami a mężczyznami.
W tym roku mija 25 lat od przyjęcia Deklaracji Pekińskiej ONZ mającej na celu wsparcie pozycji kobiet na całym świecie, 10 lat od utworzenia ONZ w Kwestii Kobiet, jednostki ONZ poświęconej równouprawnieniu kobiet i mężczyzn, oraz pięć lat od przyjęcia Celów Zrównoważonego Rozwoju, wśród których znajduje się równość płci.
Jaka jest zatem obecna sytuacja w tej kwestii? Dużo już osiągnięto, ale nierówności pomiędzy mężczyznami a kobietami utrzymują się, również na rynku pracy. Średnio, kobiety w UE otrzymują niższe wynagrodzenie od mężczyzn.
Zrozumieć lukę płacową
- Luka płacowa między kobietami a mężczyznami to różnica w średnich zarobkach kobiet i mężczyzn.
- Nieskorygowana luka płacowa to różnica między średnimi zarobkami na godz. brutto mężczyzn i kobiet wyrażona jako odsetek zarobków mężczyzn. Nie bierze pod uwagę czynników takich jak wykształcenie, wiek, ilość przepracowanych godzin ani rodzaj pracy.
- Dane dotyczą tylko firm z co najmniej 10 pracowników.
Jak duża jest różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn w UE?
Kobiety w UE zarabiają średnio prawie 15% mniej na godzinę od mężczyzn. Sytuacja w państwach członkowskich bardzo się różni: największą lukę płacową między kobietami a mężczyznami odnotowano w Estonii (23%), a krajem UE o najniższej różnicy w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn jest Rumunia (3%). Polska ma jedną z najniższych luk płacowych w UE – 8,8%.
Jednak niższa luka płacowa ze względu na płeć niekoniecznie oznacza, że w danym kraju panuje większa równość między płciami. Często jest w krajach, w którym kobiety są mniej aktywne na runku pracy. Z kolei wyższa luka płacowa może oznaczać, że wiele kobiet wykonuje niskopłatne zawody lub pracuje w niepełnym wymiarze godzin.
Kobiety i mężczyźni na rynku pracy
Przyczyny różnicy w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn są złożone – to nie tylko kwestia równości wynagrodzeń za taką samą pracę, należy wziąć pod uwagę wiele czynników.
Mimo że więcej kobiet niż mężczyzn w UE zdobywa wyższe wykształcenie, są one mniej obecne na rynku pracy. Prawie 30% kobiet w UE pracuje w niepełnym wymiarze godzin i znacznie częściej niż mężczyźni przerywają pracę, aby opiekować się dziećmi lub innymi członkami rodziny – spośród kobiet nieaktywnych zawodowo, 31% nie pracuje z powodu obowiązków rodzinnych lub opiekuńczych, podczas gdy ten powód podaje tylko 4,2% nieaktywnych zawodowo mężczyzn w UE.
Różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn zmienia się wraz z wiekiem pracowników – zazwyczaj jest niższa dla osób wchodzących na rynek pracy, a potem rośnie, chociaż i tutaj występują różnice między krajami członkowskimi. Wysokość luki płacowej różni się również w zależności od branży, a w 2017 r. w większości krajów UE była wyższa w sektorze prywatnym niż w sektorze publicznym – np. w Polsce luka płacowa w sektorze publicznym wynosiła 2,8%, w porównaniu do 16,1% w sektorze prywatnym.
Kolejną ważną przyczyną luki płacowej jest fakt, że więcej kobiet niż mężczyzn wykonuje gorzej płatne zawody, a mniej pracuje w sektorach o wyższych wynagrodzeniach. Na przykład w UE w 2018 r. było średnio więcej mężczyzn niż kobiet naukowców i inżynierów – 59% w porównaniu do 41%. Polska wypada na tym tle znacznie lepiej – prawie 49% naukowców i inżynierów w naszym kraju to kobiety. Średnio w UE, kobiety zajmują tylko 33% stanowisk managerskich.
Różnica w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn powoduje również, że kobiety są bardziej narażone na ubóstwo w starszym wieku. W 2018 r., kobiety w UE w wieku powyżej 65 lat otrzymywały o średnio 30% niższe emerytury niż mężczyźni. W przypadku luki emerytalnej między płciami również są duże różnice między państwami członkowskimi – od 43% w Luksemburgu do 1% w Estonii, w porównaniu do 18,7% w Polsce.
Jak zlikwidować lukę płacową ze względu na płeć w UE
Chociaż równość płci jest jedną z podstawowych zasad UE, a zasada równości wynagrodzeń za taką samą pracę została wprowadzona ponad 60 lat temu, kobiety w UE nadal zarabiają średnio o 15% mniej na godzinę niż mężczyźni.
Parlament Europejski chce to zmienić – w rezolucji przyjętej 30 stycznia 2020 r., posłowie do PE wezwali Komisję Europejską do przygotowania ambitnej europejskiej strategii na rzecz równouprawnienia płci, która będzie zawierać również środki do walki z różnicą w wynagrodzeniach między kobietami a mężczyznami.
KE ogłosiła swoją Strategię na rzecz równouprawnienia płci 5 marca, a zasada równości wynagrodzeń za taką samą pracę jest jedną z jej filarów.
Osiągnięcie równości wynagrodzeń: wiążące cele i przejrzystość
Parlament chce wprowadzenia wiążących środków dla przeciwdziałania zróżnicowaniu wynagrodzenia ze względu na płeć oraz środków na rzecz przejrzystości wynagrodzeń, zarówno dla sektora prywatnego, jak i publicznego; zdecydowanych środków egzekwowania w stosunku do osób nieprzestrzegających postanowień; a także jasnych celów i procedur monitorowania do mierzenia postępów na drodze do osiągnięcia tego celu.
Posłowie wzywają też do natychmiastowego przeglądu i ambitnej aktualizacji planu działania w sprawie zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć do końca 2020 r.; chcą, żeby plan zawierał jasne cele na rzecz zmniejszenia luki płacowej ze względu na płeć w ciągu najbliższych pięciu lat.
Walka z pierwotnymi przyczynami luki płacowej
Aby zaradzić mniejszej aktywności zawodowej kobiet, która jest jedną z przyczyn różnic w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn, posłowie wzywają do większych inwestycji w dostępne i przystępne cenowo usługi wczesnej edukacji i opieki nad dziećmi oraz bardziej przyjazne dla rodzin warunki pracy.
Proponują też szereg środków aby zachęcać kobiety do wybierania lepiej płatnych zawodów, takie jak promowanie przedsiębiorczości i przedmiotów ścisłych i technicznych wśród dziewczynek już od najmłodszych lat aby walczyć ze stereotypami w edukacji oraz oferowanie kobietom możliwości uczenia się przez całe życie oraz szkoleń zawodowych.
Zmniejszanie różnic w emeryturach
Posłowie zasugerowali również środki dla rozwiązania problemu luki emerytalnej ze względu na płeć, która jest średnio dwa razy większa niż średnia luka płacowa w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn w UE – należą do nich kredyty na czas sprawowania opieki oraz adekwatne emerytury minimalne.
Chociaż zasada „równości wynagrodzeń za taką samą pracę” została wprowadzona już w traktacie rzymskim z 1957 r., zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć nadal się utrzymuje, a w ciągu ostatnich dziesięciu lat sytuacja poprawiła się tylko nieznacznie.
(PE)
