Komisja zaproponowała, by całkowicie zawiesić umowę o ułatwieniach wizowych między UE a Rosją.
Państwo takie jak Rosja, prowadzące wojnę napastniczą, nie powinno korzystać z ułatwień wizowych tak długo, jak prowadzi destrukcyjną politykę zagraniczną i agresję wojskową wobec Ukrainy, całkowicie lekceważąc międzynarodowy ład oparty na zasadach. Zawieszenie stosowania umowy jest odpowiedzią na wzrost ryzyka i zagrożeń dla bezpieczeństwa Unii i bezpieczeństwa narodowego państw członkowskich w wyniku rosyjskiej agresji wojskowej na Ukrainę.
Oznacza ono, że obywatele Rosji nie będą już korzystać z uprzywilejowanego dostępu do UE i że będą ich obowiązywać dłuższe, droższe i trudniejsze procedury ubiegania się o wizę. Państwa członkowskie będą miały dużą swobodę w rozpatrywaniu wniosków o wydanie wiz krótkoterminowych składanych przez obywateli Rosji i będą w stanie zapewnić większą kontrolę w odniesieniu do obywateli tego kraju podróżujących do UE.
UE pozostanie otwarta dla niektórych kategorii podróżnych ubiegających się o wizę w istotnych celach, zwłaszcza dla członków rodzin obywateli UE, dziennikarzy, dysydentów i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego.
Komisja przedstawia również wniosek w sprawie nieuznawania paszportów rosyjskich wydanych na okupowanych terenach Ukrainy.
Oba wnioski przedłożono w następstwie porozumienia politycznego osiągniętego przez ministrów spraw zagranicznych na nieformalnym posiedzeniu 31 sierpnia, które dotyczyło wspólnego skoordynowanego podejścia do wydawania wiz obywatelom Rosji.
Wiceprzewodniczący do spraw promowania naszego europejskiego stylu życia Margaritis Schinas powiedział: Polityka wizowa UE jest wyrazem zaufania do jej partnerów, a Rosja całkowicie podważyła to zaufanie przez niczym niesprowokowaną i nieuzasadnioną agresję wojskową wobec Ukrainy. Dopóki Rosja będzie kontynuować działania wojskowe wobec kraju kandydującego do UE, dopóty obywatele Rosji nie będą mogli korzystać z ułatwień w podróżowaniu do Europy. UE po raz kolejny wykazuje niezachwianą jedność wobec rosyjskiej napaści zbrojnej.
Komisarz do spraw wewnętrznych Ylva Johansson stwierdziła: Rosja nadal narusza prawo międzynarodowe, prowadząc nielegalne działania wojskowe, dopuszczając się aktów okrucieństwa wobec Ukraińców oraz podważając bezpieczeństwo i stabilność w Europie i na świecie. Działania te naruszają podstawowe zasady, w oparciu o które zawarto umowę o ułatwieniach wizowych, i są sprzeczne z interesami UE i jej państw członkowskich. Przedstawiony dziś wniosek pokazuje silną i zjednoczoną reakcję UE. Wkrótce przyjmiemy też dodatkowe wytyczne, aby zapewnić bardziej rygorystyczną kontrolę wniosków wizowych i przekraczania granic przez obywateli Rosji. Nie odetniemy się jednak od rosyjskich dysydentów i społeczeństwa obywatelskiego.
Koniec uprzywilejowanego dostępu obywateli Rosji do Unii Europejskiej
Wniosek dotyczący zawieszenia umowy o ułatwieniach wizowych wyeliminuje wszelkie ułatwienia, z jakich korzystali dotychczas obywatele Rosji ubiegający się o wizę krótkoterminową do strefy Schengen. Zamiast tego zastosowanie będą miały ogólne przepisy kodeksu wizowego.
W praktyce oznacza to, że obywatele Rosji:
- będą ponosić wyższe opłaty wizowe: opłata wizowa pobierana od wszystkich osób ubiegających się o wizę wzrośnie z 35 do 80 euro;
- będą musieli dłużej czekać na rozpatrzenie wniosku: standardowy termin, w jakim konsulaty podejmują decyzje w sprawie wniosków wizowych, wydłuży się z 10 do 15 dni. W indywidualnych przypadkach, gdy konieczna jest dalsza analiza wniosku, okres ten może zostać wydłużony do maksymalnie 45 dni;
- będą podlegać bardziej restrykcyjnym przepisom dotyczącym wiz wielokrotnego wjazdu: osoby ubiegające się o wizę nie będą już miały łatwego dostępu do wiz wielokrotnego wjazdu do strefy Schengen;
- będą musieli przedstawić większą liczbę dokumentów uzupełniających: przy ubieganiu się o wizę wymagane będzie przedstawienie pełnego wykazu dokumentów. Nie będzie już można korzystać z uproszczonego wykazu zawartego w umowie o ułatwieniach wizowych.
UE zawarła umowy o ułatwieniach wizowych jedynie z ograniczoną liczbą państw. Umowy te opierają się na wzajemnym zaufaniu między UE i danym krajem oraz na poszanowaniu wspólnych wartości. Napaści Rosji na Ukrainę nie można pogodzić z opartymi na zaufaniu stosunkami. Jest ona też sprzeczna z duchem partnerstwa, na którym opierają się umowy o ułatwieniach wizowych, i uzasadnia przyjęcie środków mających na celu ochronę podstawowych interesów bezpieczeństwa Unii i jej państw członkowskich.
Od początku rosyjskiej agresji na Ukrainę sytuacja uległa pogorszeniu, co pociąga za sobą tragiczne skutki humanitarne dla ludności cywilnej i powoduje zniszczenie istotnej części kluczowej infrastruktury.
Nieuznawanie paszportów rosyjskich wydanych na okupowanych terenach Ukrainy
Komisja zaproponowała również wspólne podejście, zgodnie z którym państwa UE nie będą uznawać rosyjskich paszportów wydawanych na okupowanych terenach leżących poza granicami Federacji Rosyjskiej, jako że Rosja rozszerza obecnie praktykę wydawania paszportów rosyjskich na inne niekontrolowane przez rząd obszary Ukrainy, w szczególności na regiony Chersonia i Zaporoża. Państwa członkowskie nie powinny uznawać rosyjskich paszportów wydanych na okupowanych terenach Ukrainy za ważne dokumenty podróży do celów wydawania wiz i przekraczania granic zewnętrznych UE. Proponowany wniosek ustawodawczy zapewni spójne wiążące podejście, które będzie miało zastosowanie we wszystkich państwach członkowskich i zastąpi dobrowolne działania podejmowane przez poszczególne państwa od czasu nielegalnej aneksji Krymu. Jest to kolejne działanie podjęte w ramach wspólnej reakcji UE na rosyjską agresję na Ukrainę oraz praktykę wydawania przez Rosję paszportów w okupowanych regionach leżących poza granicami Federacji Rosyjskiej.
Dalsze działania
Wniosek dotyczący zawieszenia umowy o ułatwieniach wizowych musi teraz zostać przeanalizowany i przyjęty przez Radę. Zawieszenie stosowania umowy wejdzie w życie drugiego dnia po opublikowaniu przyjętej decyzji w Dzienniku Urzędowym UE. Rosja zostanie powiadomiona o decyzji o zawieszeniu umowy nie później niż 48 godzin od jej wejścia w życie.
Decyzja w sprawie wniosku dotyczącego nieuznawania rosyjskich dokumentów podróży wydawanych w okupowanych regionach leżących poza granicami Federacji Rosyjskiej należy do Parlamentu Europejskiego i Rady. Proponowane środki wejdą w życie następnego dnia po ich opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym UE.
Komisja przedstawi też wkrótce dodatkowe wytyczne w celu wsparcia konsulatów państw członkowskich w odniesieniu do ogólnych kwestii wizowych w stosunkach z Rosją oraz w celu wdrożenia zawieszenia umowy o ułatwieniach wizowych.
Kontekst
Umowa o ułatwieniach wizowych zawarta między UE a Rosją weszła w życie w czerwcu 2007 r. Ułatwia ona wydawanie wiz obywatelom Unii Europejskiej i Federacji Rosyjskiej planującym pobyt nie dłuższy niż 90 dni w okresie 180 dni.
Na 1 września 2022 r. około 963 tys. Rosjan posiadało ważne wizy uprawniające do wjazdu do strefy Schengen.
Na nieformalnym posiedzeniu 31 sierpnia ministrowie spraw zagranicznych uzgodnili wspólne i skoordynowane działania w zakresie wydawania wiz obywatelom Rosji, w tym w zakresie całkowitego zawieszenia stosowania umowy o ułatwieniach wizowych z Rosją. Ministrowie uzgodnili również, że paszporty wydawane przez władze rosyjskie na okupowanych terenach Ukrainy nie będą uznawane. Wnioski wizowe będą w dalszym ciągu rozpatrywane indywidualnie, na podstawie szczegółowej oceny każdego przypadku.
25 lutego 2022 r. UE zawiesiła już częściowo stosowanie umowy o ułatwieniach wizowych z Rosją w odniesieniu do rosyjskich urzędników i przedsiębiorców. Dzisiejszy wniosek będzie skutkował całkowitym zawieszeniem tej umowy, tzn. zawieszeniem wszystkich ułatwień w stosunku do wszystkich obywateli Rosji ubiegających się o wizę.
Wniosek w sprawie nieuznawania paszportów zaproponowano po wydaniu przez Komisję w latach 2014, 2016 i 2019 szeregu wytycznych dla państw członkowskich dotyczących sposobu rozpatrywania wniosków wizowych składanych przez mieszkańców Krymu oraz obwodów donieckiego i ługańskiego oraz wytycznych dotyczących nieuznawania niektórych rosyjskich paszportów.
Unia ponownie wyraża zdecydowane poparcie dla niezależności, suwerenności i integralności terytorialnej Ukrainy w jej granicach uznanych przez społeczność międzynarodową.
