25 września w Warszawie ogłoszono wyniki konkursu o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2029.
Ten zaszczytny tytuł wywalczył Lublin. Natomiast Katowice wraz z Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią otrzymały tytuł Polskiej Stolicy Kultury 2027!
– Dostanie się do finału jest ogromnym wyróżnieniem dla Katowic i Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Gratuluję Lublinowi zwycięstwa w tej rywalizacji. Szczególnie dziękuję zespołowi, który przygotował naszą aplikację pod hasłem „Play!”, bo wiem, że włożył w to dużo wysiłku – mówi Marcin Krupa, prezydent Katowic. – Nasz program ma ogromny potencjał, by na dłuższą metę przynieść wiele korzyści mieszkańcom regionu. Każdy z projektów, które powstały w ramach tego konkursu, jest szansą na integrację społeczności, promocję lokalnych twórców i kulturę dostępną dla wszystkich – niezależnie od wieku, pochodzenia czy zainteresowań. Program ten będzie dla nas kluczowym narzędziem do wprowadzania pozytywnych zmian, a jego realizacja pozwoli nam wzmacniać tożsamość kulturalną miasta i regionu – dodaje prezydent.
Starania o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2029 rozpoczęły się oficjalnie w 2022 roku, kiedy Katowice oficjalnie ogłosiły, że wystartują w konkursie reprezentując całą Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią. W październiku 2023 roku, po ocenie pierwszego wniosku konkursowego i prezentacji w Warszawie, komisja konkursowa uznała, że Katowice i GZM, wraz z Bielskiem-Białą, Kołobrzegiem i Lublinem, przechodzą do II etapu konkursu. Tutaj także oceniany był obszerniejszy wniosek oraz jakość prezentacji przed jurorami.
Katowice kandydowały pod hasłem „Play!”, które podkreśla, że kultura to angażująca i dająca radość wspólna gra, a nie coś elitarnego „dla wybranych”. Akcje artystyczne, teatralne czy projekty muzyczne zostały zaplanowane tak, aby być na wyciągnięcie ręki i angażować także tych, którzy na co dzień nie korzystają z oferty instytucji takich jak teatry czy filharmonie. Program zawiera też zjawiska powszechnie nie uznawane za kulturę, np. gry wideo. Idea Play! podkreśla także, że do gry mogą być włączeni bez wyjątku wszyscy, w tym przede wszystkim osoby o szczególnych potrzebach.
Dwa lata starań zaktywizowały mieszkanki i mieszkańców całej GZM na niespotykaną dotąd skalę. Oba wnioski konkursowe powstawały bowiem z nimi i dzięki nim. Zespół Biura ESK Katowice GZM 2029 zorganizował kilkadziesiąt spotkań i konsultacji we wszystkich subregionach GZM. Wzięło w nich udział kilkuset ludzi kultury, organizacji pozarządowych i miejskich aktywistów. Mieszkańcy Katowic i Metropolii dzielili się też swoimi historiami i spojrzeniami na kulturę podczas specjalnych spacerów konsultacyjnych w niemal wszystkich dzielnicach Katowic i wielu miastach GZM.
Artyści i ludzie kultury z całej Metropolii w odpowiedzi na zaproszenie do włączenia się w tworzenie programu artystycznego kandydatury nadesłali ponad 200 oryginalnych i wartościowych projektów, z których kilkadziesiąt trafiło do wniosku.
Dzięki programowi Spójnik – mikrograntom pomagającym zrealizować oddolne inicjatywy – w całym GZM odbyło się niemal 60 unikatowych i różnorodnych wydarzeń. Od warsztatów szydełkowania seniorów z młodzieżą, przez spektakle dla osób niedowidzących i niewidomych, warsztaty botaniczno-ogrodnicze po program warsztatów teatralnych dla młodzieży zagrożonej wykluczeniem.
Bezcenną wiedzę na temat tego, jak mieszkanki i mieszkańcy Katowic i GZM rozumieją, korzystają i współtworzą kulturę w swoich miastach dały nie mające precedensu w Polsce badania na reprezentatywnej grupie 5 000 mieszkańców. Ich wyniki były podstawą do stworzenia Strategii Rozwoju Kultury Katowic 2035, a w innych miastach będą bezcenną bazą wiedzy przy formułowaniu polityk kulturalnych.
Ponad 400 osób zgromadził Kongres „Metropolia Kultury”, na którym po raz pierwszy od ponad dekady spotkali się ludzie kultury z całego regionu. Ponad 1000 „kulturalników” skorzystało też z programu szkoleń poszerzających umiejętności i wiedzę.
Projekt udziału w konkursie o tytuł ESK dla Katowic i GZM współfinansowała Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia.
– Przede wszystkim, serdeczne gratulacje dla zwycięzców. Lata przygotowań pokazały, że GZM i Katowice mają ogromny potencjał kulturalny, setki wspaniałych artystów i pracowników sektora kultury oraz prężnie działające instytucje. Warto było to środowisko zintegrować i wesprzeć. To ogrom pracy i wsparcia, które bez wątpienia będzie procentować w kolejnych latach, a najciekawsze projekty i tak zostaną zrealizowane – podkreśla Kazimierz Karolczak, przewodniczący zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii
W trakcie ceremonii Katowice otrzymały tytuł Polskiej Stolicy Kultury 2027. Dodatkowo minister kultury Hanna Wróblewska ogłosiła, że każde z trzech miast, które nie otrzymały tytułu, może liczyć na 1 mln zł na realizację najciekawszych projektów, jakie przygotowali na potrzeby konkursu.
