RPO Marcin Wiącek zwolnił Hannę Machińską, swoją zastępczynię.
Przyczyny tej decyzji nie są jasne.
Jak można kogoś zwolnić kto naocznie pomaga ludziom?
Czyżby Wiącek to kret PiS-u? Czy dlatego obecna władza zgodziła się na jego kandydaturę?
Agnieszka Holland: „Nie mogę mieć dobrych słów i myśli pod adresem obecnego RPO, pana prof. Wiącka. Pozbyć się najlepszej z najlepszych, najszlachetniejszej z najszlachetniejszych i najbardziej kompetentnej z kompetentnych pracownicy.
(c) @WolneSady1pic.twitter.com/0Bahs0SbUc— Obywatele RP #FBPE (@ObywateleRP) December 8, 2022
Podczas protestu pod siedzibą RPO w Warszawie Obywatele RP rozpoczęli zbieranie podpisów pod apelem do RPO Marcina Wiącka o przywrócenie Hanny Machińskiej na stanowisko Zastępcy Rzecznika Praw Obywatelskich.
Biuro RPO przy al. Solidarności 77.pic.twitter.com/MoAUm7BJkk
— Obywatele RP #FBPE (@ObywateleRP) December 8, 2022
„Z ogromnym zdziwieniem i niedowierzaniem przyjęliśmy informację o dymisji Hanny Machińskiej ze stanowiska zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich. Jest niestrudzoną obrończynią praw ludzi w najtrudniejszych sytuacjach: aresztach, więzieniach, komendach policji, czy posterunkach straży granicznej, nie oglądając się na obywatelstwo i status społeczny. Jej dymisja oznacza, że tracimy jeden z ostatnich instytucjonalnych bastionów praw człowieka.
Żądamy, by powody tej dymisji zostały podane opinii publicznej” – Obywatele RP.
List do Rzecznika Praw Obywatelskich ws. dr Hanny Machińskiej
„Szanowny Panie Rzeczniku,
jako przedstawicielki i przedstawiciele organizacji społecznych – inicjatywy “Nasz Rzecznik”, Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych, ruchów ulicznych, organizacji strażniczych i wielu innych, zwracamy się z prośbą o wyjaśnienie przyczyn odwołania dr Hanny Machińskiej ze stanowiska Zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich. Działania Pani Doktor stanowiły bowiem dowód wiarygodności i otwartości urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich, a jej troska o tych, którzy znaleźli się w najtrudniejszej sytuacji, budowała zaufanie do kierowanej przez Pana instytucji.
To ona dbała o to, by prawa osób uchodźczych na granicy polsko-białoruskiej były respektowane. Wielokrotnie odwiedzała Podlasie i wraz z aktywistkami i aktywistami ratowała uchodźców i uchodźczynie przed wywózką do Białorusi, a następnie towarzyszyła im (wraz z innymi osobami pracującymi w Biurze RPO) w placówkach Straży Granicznej. Jeździła do lasu, przywoziła pomoc humanitarną i była zawsze tam, gdzie prawa człowieka były łamane. Dzięki działalności Hanny Machińskiej osoby uchodźcze mogły korzystać z przewidzianych prawem procedur. Była zawsze dostępna i pozostawała do dyspozycji niezależnie od dnia tygodnia czy pory dnia. To ona potem odwiedzała te osoby w ośrodkach strzeżonych, gdzie zostały zatrzymane, i pokazywała warunki, w jakich osoby poszukujące ochrony są przetrzymywane.
To ona odwiedzała komisariaty, gdy zatrzymywano aktywistów i aktywistki LGBT+, protestujące kobiety czy osoby manifestujące przeciw faszyzmowi. Przyjeżdżała, często w godzinach nocnych, do oddalonych od centrum Warszawy miejsc, gdzie dokonywano zatrzymań pokojowo protestujących w obronie praw człowieka i przeciwko decyzji TK w sprawie zakazu aborcji. To ona weryfikowała wtedy warunki, w których przetrzymywano protestujących i była wsparciem dla pełnomocników i pełnomocniczek, dowodząc, że nie muszą walczyć z całym aparatem państwowym. Jako Zastępczyni RPO była dowodem niezłomności i nadziei na siłę praw człowieka i praworządności w najtrudniejszych momentach.
Dr Hanna Machińska była tam, gdzie Rzecznik Praw Obywatelskich powinien być obecny. Działała na rzecz ochrony praw człowieka, w realnie dziejących się sytuacjach, na bieżąco. Nie odkładała działania na później. Nie badała post factum, jak naruszane są prawa człowieka, by przedstawić rekomendacje na przyszłość. Używała całej swojej wiedzy i możliwości działania tego najbardziej obywatelskiego z urzędów, by ratować ludzi przed śmiercią, cierpieniem i poniżeniem.
Tak właśnie rozumiemy art. 208 ust. 1 Konstytucji RP: “Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych.”
Rzecznik Praw Obywatelskich jest nie tylko niezależny od polityków, ale też odpowiada przed wszystkimi, których praw ma chronić. Decyzje, które Pan podejmuje, podlegają osądowi publicznemu. Obywatelki i obywatele zadają pytania – o motywy zwolnienia, o moment zwolnienia, ale przede wszystkim o Pańskie plany dotyczące zapewnienia odpowiedniego standardu ochrony praw człowieka w obszarach, za które odpowiadała do tej pory dr Hanna Machińska.
Rozumiejąc i szanując Pana prawo do samodzielnego dobierania najbliższych współpracowników i współpracowniczek oraz budowania zespołu, jesteśmy jednocześnie przekonani i przekonane, że decyzje te nie mogą wpływać na obniżenie standardu ochrony obywateli i cudzoziemców w tak kluczowych obszarach, jak przeciwdziałanie torturom oraz innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu. Z tych powodów, kierując się troską o standard ochrony praw człowieka w Polsce, prosimy Pana o przedstawienie priorytetów RPO oraz planu działania Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur.
Po pierwsze – który z Pańskich zastępców zajmie się zapewnieniem funkcjonowania tego Mechanizmu na poziomie nie niższym niż do tej pory? To, czy nadzór i koordynację KMPT powierzy się bezpośrednio Wicerzecznikowi, jest kluczowe ze względu na większą samodzielność i kompetencje, które powinny wiązać się ze sprawowaniem tej funkcji.
Po drugie – jak będzie wyglądała praca KMPT w przypadku demonstracji, które w ostatnich latach wiązały się często z nieuzasadnionymi i nielegalnymi zatrzymaniami protestujących? Czy przedstawicielki i przedstawiciele KMPT będą – tak jak do tej pory – obecni na komisariatach, by monitorować sytuację zatrzymanych i zapewnić ochronę ich praw?
Po trzecie – jak będzie wyglądała ochrona życia ludzkiego na granicy, w sytuacji bezprawnych działań Straży Granicznej, co potwierdzają m.in. niedawne wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z września br. czy Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim, wydział zamiejscowy w Hajnówce z marca br.
Wierzymy, że łączy nas wspólna troska o właściwy poziom ochrony praw człowieka w Polsce. Z tych powodów zwracamy się z prośbą o udzielenie odpowiedzi na postawione wyżej pytania. Siła urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich opiera się na autorytecie społecznym, którego podstawą jest zaufanie. Natomiast zaufanie budowane jest przez transparentność działań, jasną komunikację oraz czytelne motywy podejmowanych decyzji, także w sprawach kadrowych. W czasie konfliktów, niepokojów, łamania praw człowieka, wyzwań społecznych potrzebujemy liderów i liderek, którzy będą stanowić gwarancję obrony najsłabszych, dyskryminowanych, wykluczanych.
Zapraszamy też do bezpośredniej rozmowy na powyższe tematy. Jesteśmy pewni, że obecna sytuacja warta jest rozmowy RPO ze społeczeństwem obywatelskim na temat palących wyzwań dotyczących ochrony w Polsce praw człowieka.”
Adam Bodnar (były RPO). Oświadczenie w związku z odwołaniem dr Hanny Machińskiej ze stanowiska Zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich
„7 grudnia 2022 r. Rzecznik Praw Obywatelskich prof. Marcin Wiącek podjął decyzję o odwołaniu dr Hanny Machińskiej ze stanowiska Zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich.
Dr Machińska została powołana do pełnienia tej funkcji przeze mnie 26 września 2017 r. Już wcześniej była znana ze swoich licznych działań na rzecz praw człowieka jako nauczycielka akademicka oraz wieloletnia szefowa Biura Rady Europy w Warszawie. Kiedy zaczynałem moją kadencję, jedno z pierwszych odznaczeń honorowych RPO trafiło właśnie w ręce dr Machińskiej.
Wraz z objęciem funkcji Zastępczyni RPO dr H. Machińska nadzorowała i koordynowała pracę dwóch zespołów: Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur oraz Zespołu ds. Wykonywania Kar. Od samego początku z niezwykłym poświęceniem i zaangażowaniem rzuciła się w wir pracy. Była wszędzie tam, gdzie było to potrzebne. Prezentowała najwyższy poziom kultury osobistej, taktu i jednoczesnej determinacji w obronie najważniejszych wartości. Przełomowym doświadczeniem dla Biura RPO był monitoring posterunków policji dokonany przez dr Machińską oraz pracowników KMPT po zatrzymaniu 48 osób podczas demonstracji solidarnościowej z osobami LGBT+ w dniu 7 sierpnia 2019 r. Sporo energii dr Machińska włożyła też w nagłośnienie sytuacji osób pozbawionych wolności w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie.
Dr Machińska wspierała mnie także w działalności międzynarodowej. Było to szczególnie ważne, ponieważ urząd RPO pozostawał w stanie ciągłego zagrożenia co do jego niezależności, a partnerzy międzynarodowi byli szczególne zainteresowani stabilnością mechanizmów ochrony praw człowieka w Polsce. Dr Machińska inspirowała także organizację symbolicznych wydarzeń, jak np. konferencja z okazji 50. rocznicy wydarzeń Marca 1968 r. zatytułowana: „Obywatelstwo: łaska władzy czy prawo?”.
15 lipca 2021 r. ze względu na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego (K 20/20) musiałem opuścić urząd RPO. Jednakże moi zastępcy: Stanisław Trociuk, dr Hanna Machińska oraz prof. Maciej Taborowski kontynuowali służbę na rzecz obywateli. Marcin Wiącek po objęciu urzędu zadeklarował, że będzie dalej współpracował z zespołem RPO. Odpowiadając na pytania senatorów powiedział, że „Jeśli zostanę RPO, to stanę się członkiem zespołu. Mam nadzieję, że zespół mnie zaakceptuje. Chciałbym współpracować z tymi ludźmi. Również uwzględniając zastępców RPO.”
Kadencja prof. Marcina Wiącka przypadła na szczególny okres dla obrońców praw człowieka oraz organizacji społecznych. Od sierpnia 2021 r. na granicy polsko-białoruskiej trwa kryzys migracyjny, a władze państwowe wielokrotnie naruszały prawa człowieka poprzez stosowanie praktyki push-back. Dr Hanna Machińska wraz z zespołem wielokrotnie interweniowała na granicy i upominała się o prawo do życia i ludzką godność. Pokazywała najpiękniejszą twarz swojej wrażliwości i człowieczeństwa. Organizacje społeczne działające na granicy mogły liczyć na jej wsparcie, działania urzędowe, inicjatywy oraz dobre słowo. Podobnie było na granicy polsko-ukraińskiej, kiedy do Polski przyjechały ponad 2 miliony uchodźców z zagranicy. Również w tym przypadku dr Hanna Machińska wraz z zespołem monitorowała sytuację, a także angażowała się w różne akcje pomocowe.
Dr Machińska kontynuowała swoją działalność na wielu polach, dotyczących zwłaszcza osób zatrzymanych, znajdujących się w opresji, pozbawionych wolności, również w czasie różnych demonstracji.
Można odnieść wrażenie, że dr H. Machińska miała pełne wsparcie w działaniach ze strony RPO, czego dowodem była obecność prof. Marcina Wiącka na jednej i drugiej granicy, a także publiczne wystąpienia, interwencje i wypowiedzi RPO na tematy podejmowane przez dr H. Machińską. Jest to obficie udokumentowane na stronie internetowej RPO oraz w raporcie rocznym. Dlatego też nagła decyzja o odwołaniu dr Machińskiej jest co najmniej niezrozumiała.
W maju 2022 r. dr Hanna Machińska otrzymała doktorat honoris causa Uniwersytetu w Zurychu. Społeczność międzynarodowa doceniła jej „dzieło życia i wyjątkowy wkład w integrację europejską i obronę europejskich wartości.”
Chciałbym podziękować dr Hannie Machińskiej za jej służbę, a zwłaszcza za to, że mogłem się od niej nauczyć szczególnej wrażliwości na los drugiego człowieka. Dziękuję – już jako obywatel, za to, że po zakończeniu mojej kadencji tak ofiarnie walczyła o każdego pokrzywdzonego człowieka, a swoją aktywnością, nieustępliwością i ciągłym dialogiem z organami władzy pokazywała, jak rozumie misję stania na straży praw i wolności człowieka i obywatela.
Urząd RPO stracił jedną z najważniejszych obrończyń praw człowieka w Europie. Jestem przekonany, że misja dr Hanny Machińskiej się nie skończyła, a społeczeństwo obywatelskie i akademickie będzie mogło liczyć na jej wsparcie w codziennej walce o prawa człowieka.”
Informacja Biura RPO dotycząca zmian kadrowych
- „Zmiana na stanowisku Zastępcy RPO związana jest z przygotowaniem urzędu do nowych wyzwań w zakresie ochrony praw człowieka
- Rzecznik niezwykle wysoko ocenia dorobek i dotychczasowe współpracę z dr Hanną Machińską. Liczy też na dalsze współdziałanie na poziomie eksperckim
Decyzja RPO Marcina Wiącka o odwołaniu 31 grudnia 2022 r. dr Hanny Machińskiej ze stanowiska Zastępcy RPO wzbudziła zainteresowanie opinii publicznej.
Rzecznik pragnie podkreślić, że wysoko ocenia dorobek i dotychczasową współpracę z dr Hanną Machińską. Wniosła ona niezwykle ważny wkład w działalność urzędu, przyczyniła się do umacniania jego autorytetu i społecznego zaufania. Miedzy innymi poprzez bezpośrednie interwencje w miejscach zdarzeń, wszędzie tam gdzie mogło dojść do łamania praw człowieka i praw obywatela. Zawsze wykazywała się przy tym wielką wrażliwością i wysokimi kompetencjami, potrafiła też współpracować z organizacjami społecznymi.
Jednocześnie Rzecznik wyjaśnia, że decyzja o odwołaniu dr Hanny Machińskiej z dotychczasowego stanowiska związana jest tylko i wyłącznie z nowymi wyzwaniami, które stoją przed Biurem RPO. Dlatego stara się dostosować skład osobowy i strukturę organizacyjną współpracujących z nim ekspertów do zmieniających się potrzeb i zadań. Tak postępowali dotychczas wszyscy Rzecznicy w trakcie swoich kadencji. Należy dodać, że zgodnie z ustawą o Rzeczniku Praw Obywatelskich RPO może posiadać tylko trzech zastępców.
Dr Hanna Machińska nie będzie już od stycznia zastępczynią RPO. Wspaniała prawniczka, wybitna znawczyni prawa międzynarodowego, niezłomna obrończyni ludzi, wszystkich ludzi, bez wyjątków. Odwołanie dr Machińskiej to hańba polskiego prawa i polskiej sprawiedliwości.
— Posłanka Kretkowska ???? StandingWithUkraine (@KretkowskaK) December 8, 2022
Rzecznik, wraz z całym Biurem RPO, wyraża głęboką wdzięczność dr Hannie Machińskiej za wielkie zaangażowanie i atmosferę, którą tworzyła w relacjach ze współpracownikami. Dziękuje organizacjom społecznym i ruchom ulicznym za to, że wspierały i wspierają naszą wspólną walkę o wyższe standardy dotyczące praw człowieka i poszanowania dla ludzkiej godności. Zapewnia, że wszystkie dotychczasowe kierunki działań, formy pomocy obywatelom czy interwencji w sytuacjach kryzysowych będą kontynuowane. W tym zakresie, bardzo liczymy też na możliwość dalszego korzystania z doświadczenia i ogromnej, eksperckiej wiedzy dr Hanny Machińskiej.”
Zmiany kadrowe w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich
- Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek podjął decyzję o odwołaniu z dniem 31 grudnia 2022 r. dr Hanny Machińskiej z funkcji Zastępcy Rzecznika Praw Obywatelskich
- RPO podjął jednocześnie decyzję o powołaniu z dniem 1 stycznia 2023 r. dr hab. Wojciecha Brzozowskiego, prof. UW, na stanowisko Zastępcy Rzecznika Praw Obywatelskich
- 7 grudnia 2022 r. Rzecznik Praw Obywatelskich powołał Monikę Wiszyńską-Rakowską na stanowisko Pełnomocnika do spraw wdrażania postanowień Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami
- Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek podjął decyzję o odwołaniu z dniem 31 grudnia 2022 r. dr Hanny Machińskiej z funkcji Zastępcy Rzecznika Praw Obywatelskich. Funkcję tę dr H. Machińska pełni od 26 września 2017 r.
- Marcin Wiącek podjął jednocześnie decyzję o powołaniu z dniem 1 stycznia 2023 r. dr hab. Wojciecha Brzozowskiego, prof. UW, na stanowisko Zastępcy Rzecznika Praw Obywatelskich.
- Wojciech Brzozowski – doktor habilitowany nauk prawnych (2017), profesor Uniwersytetu Warszawskiego (od 2020), kierownik Zakładu Prawa Wyznaniowego na Wydziale Prawa i Administracji UW (od 2017). Na Uniwersytecie Warszawskim prowadzi wykłady z praw człowieka. Członek Komitetu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk w kadencji 2020–2023.
- Specjalizuje się w prawach człowieka, prawie konstytucyjnym i wyznaniowym. Jest autorem ponad stu publikacji w renomowanych wydawnictwach krajowych i zagranicznych, w tym monografii poświęconych bezstronności światopoglądowej władz publicznych oraz niezależności konstytucyjnego organu państwa. Jest także współautorem cieszącego się powodzeniem podręcznika do praw człowieka (trzy wydania, ostatnie w 2021 r.).
Wygłosił wiele wystąpień na konferencjach w krajowych i zagranicznych ośrodkach naukowych, m.in. na uniwersytetach we Włoszech, Francji, Niemczech, Bułgarii i Chile. Prowadził ponadto zajęcia na uniwersytetach w Hiszpanii, Ukrainie, Słowenii i Meksyku. Odbył staże badawcze na Università degli Studi Milano-Bicocca (Włochy) oraz w Centre for Advanced Study Sofia (Bułgaria). Był też jedną z dwóch osób kierujących polską częścią międzynarodowego projektu badawczego EXCEPTIUS: Exceptional Powers in Times of SARS-CoV-2, dotyczącego odpowiedzi władz publicznych krajów europejskich na pandemię COVID-19.
Jest wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Prawa Wyznaniowego oraz członkiem zarządu międzynarodowej grupy badawczej Observatory on Religious Freedom in the Jurisprudence of the European Court of Human Rights. Należy też do International Consortium for Law and Religion Studies oraz International Society of Public Law.
W latach 2013–2017 był zatrudniony na stanowisku eksperta ds. legislacji w Biurze Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu.
W 2022 został powołany przez Rzecznika Praw Obywatelskich do składu Komitetu Ekspertów Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur.
7 grudnia 2022 r. Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek powołał Monikę Wiszyńską-Rakowską na stanowisko Pełnomocnika do spraw wdrażania postanowień Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami.
Monika Wiszyńska-Rakowska będzie zajmowała się koordynowaniem w Biurze RPO działań dotyczących praw osób z niepełnosprawnościami. Do jej obowiązków należało będzie m.in.
- podejmowanie działań mających na celu wdrażanie Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. a także upowszechnianie wiedzy o zawartych niej zobowiązaniach i wytycznych;
- koordynowanie i opracowywania projektów stanowiska Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawach dotyczących praw osób z niepełnosprawnościami, w szczególności wystąpień do organów, organizacji lub instytucji, w których działalności RPO stwierdził naruszenie wolności i praw człowieka i obywatela, a także opiniowanie obowiązujących lub projektowanych regulacji w tym zakresie;
- koordynacja współdziałania Rzecznika Praw Obywatelskich z organami władzy publicznej, instytucjami i organizacjami działającymi na rzecz osób z niepełnosprawnościami;
- propozycje dotyczące inicjowania strategicznie ważnych postępowań sądowych i administracyjnych lub przystępowania do już toczących się postępowań z zakresu praw osób z niepełnosprawnościami.
