Karpaty, bezcenne centrum europejskiej bioróżnorodności, są poważnie zagrożone.
Mimo bezsprzecznej wartości przyrodniczej mniej niż 3% tych ekosystemów jest ściśle chronionych, a ogromna większość jest narażona na zniszczenie przez wycinki i budowę dróg. Greenpeace apeluje o wprowadzenie ogólnoeuropejskiego programu ochrony tych dzikich gór i rusza z Pogotowiem dla Karpat – kilkutygodniową wyprawą pokazującą piękno i zagrożenia czyhające na karpacką przyrodę.
10 maja zespół aktywistów Greenpeace wyruszył na pięciotygodniową wyprawę przez pięć krajów Karpat: Rumunię, Ukrainę, Węgry, Słowację i Polskę. Misja nazwana „Pogotowiem dla Karpat” ma na celu udokumentowanie i ujawnienie postępującej dewastacji tych bezcennych, starych lasów, które znikają w zastraszającym tempie.
– Ta wyprawa to wezwanie do działania dla wszystkich, którym zależy na naszej planecie i przyszłości naszych lasów. Zapraszamy aktywistów, biologów, decydentów i miłośników lasów, aby dołączyli do nas na miejscu i byli świadkami zniszczeń, jak również zapierającego dech w piersiach piękna Karpat. W ten sposób możemy przyczynić się do uratowania jednej z ostatnich w Europie ostoi dzikiej przyrody – mówi Aleksandra Wiktor, koordynatorka kampanii przyrodniczych w Greenpeace Polska.
Karpaty, drugi co do długości łańcuch górski w Europie, są porośnięte przez jedne z ostatnich na kontynencie dużych połaci starych lasów, które stanowią kluczowe zabezpieczenie przeciwko kryzysowi klimatycznemu i utracie różnorodności biologicznej. Lasy Karpat są domem m.in. dla drugiej co do wielkości – po rosyjskiej tajdze – populacji niedźwiedzi w Europie (7000 osobników) i jednej piątej populacji rysi w Europie. Analiza przeprowadzona przez Greenpeace wskazuje na pilną potrzebę wzmocnienia form ochrony przyrody i powołania międzynarodowych obszarów dzikości i bezdroży. Wycinki i szybkie zmiany klimatyczne niszczą karpackie lasy – co godzinę znika w Karpatach las wielkości pięciu boisk piłkarskich.
W ramach tej wyprawy zespół Greenpeace spotka się z osobami ze świata nauki, aktywizmu, a także z mieszkańcami, którzy zabiegają o ochronę przyrody. Wszystko po to, by wyrazić sprzeciw wobec niszczącej działalności, jaką jest przemysłowa eksploatacja drewna, polowania dla trofeów czy pogłębianie się chaosu przestrzennego, które dziesiątkują florę i faunę tego regionu. Ich podróż zostanie udokumentowana w podróżniczym wideo pamiętniku, mającym na celu podniesienie świadomości i zachęcenie społeczeństwa do wsparcia ochrony Karpat.
– Walka o dzikie Bieszczady, o Turnicki Park Narodowy czy o poszerzenie Babiogórskiego Parku Narodowego wpisuje się w szerszą walkę o przyszłość przyrody w Europie. Ta misja jest częścią naszych ciągłych starań, aby pociągnąć rządy i firmy do odpowiedzialności za ochronę naszego dziedzictwa przyrodniczego. Ponieważ kryzys przyrodniczy i klimatyczny wciąż się nasila, najwyższy czas działać już teraz i chronić nasze bezcenne ekosystemy przed dalszą dewastacją – dodaje Marek Józefiak, rzecznik prasowy Greenpeace Polska.
Co jest problemem?
- W całych Karpatach – od Czech i Słowacji, przez Polskę, Ukrainę, Rumunię, Serbię, po Węgry i Austrię – jedynie 3% lasów jest wolne od wycinek i niszczycielskiej działalności człowieka.
- Obecny system ochrony Karpat jest niespójny i nadmiernie pofragmentowany, różny w każdym z państw przez które się ciągną.
- Dla nieodpowiedzialnej gospodarki leśnej, wycinanie drzew na sprzedaż jest ważniejsze od ochrony przyrody i dobrostanu lokalnych społeczności.
- Siedliska dzikiej przyrody są niszczone i przecinane drogami budowanymi na potrzeby wycinek. Zbyt gęsta sieć leśnych dróg to zniszczona gleba i zwiększone ryzyko powodzi w dolinach.
Co jest rozwiązaniem?
- Ponadnarodowy, finansowany przez UE, plan ochrony Karpat, służący realizacji unijnych celów ochrony różnorodności biologicznej do 2030 roku.
- Natychmiastowy zakaz nieodpowiedzialnych wycinek
- 10-letni zakaz budowania nowych dróg leśnych i ustanowienie obszarów wolnych od ingerencji człowieka.
- Szczegółowy plan rozwoju lokalnych społeczności i wsparcia finansowego dla społeczności zamieszkujących Karpaty.
- Zakończenie eksploatacji karpackich lasów przez światowe korporacje.
Do Ursuli von der Leyen, przewodniczącej Komisji Europejskiej, Fransa Timmermansa, wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej, Virginijusa Sinkevičiusa, komisarza ds. środowiska i przywódców państw, na terenie których znajdują się Karpaty
„Przyroda znowu jest w niebezpieczeństwie, a my razem z nią. Niszczenie karpackich lasów stale postępuje, nawet na terenach chronionych. W obliczu pogłębiających się kryzysów globalnych, absolutnie konieczna jest ochrona kruchych ekosystemów i wyjątkowej dzikości. Możemy tego dokonać, ale czas ucieka. To od Państwa zależy, czy uda się powstrzymać destrukcję najcenniejszych naturalnych siedlisk Europy, nim będzie za późno. Dotychczasowe cele ochrony okazały się być niewystarczające, aby ocalić niezwykle ważne siedliska dzikiej przyrody i odbudować to, co zostało zniszczone. Ścisłe i wiążące prawnie cele ochrony w ramach unijnej strategii bioróżnorodności mają kluczowe znaczenie.
Przez wieki Karpaty były jedną z największych ostoi dzikości w Europie. Niestety w ostatnich dekadach dotychczasowe mechanizmy ochrony przestały działać. Tylko w przeciągu 20 lat straciliśmy aż 7,4% powierzchni karpackich lasów, czyli dwa razy więcej niż zajmują łącznie Paryż, Berlin, Rzym, Budapeszt, Bruksela i Warszawa. Działalność człowieka sprawiła również, że Karpaty są o wiele bardziej narażone na wpływ czynników naturalnych, takich jak wichury czy gradacje kornika.
Sędziwe lasy to kluczowy element sieci życia. Mają ogromny potencjał do odbudowy kluczowych, dobrze funkcjonujących ekosystemów i magazynowania ogromnej ilości węgla pochłoniętego z atmosfery. Niestety nieodpowiedzialne wycinki i budowa nowych dróg fragmentujących lasy, czego jesteśmy obecnie świadkami, nie ma nic wspólnego z ochroną lasów. W destrukcyjny sposób wpływa na dziką przyrodę, glebę i retencję wody. Jeśli ten sposób obchodzenia się z lasami będzie kontynuowany, stracimy szansę na ochronę tego, co chroni nas, a unijna strategia różnorodności biologicznej 2030 nie zostanie wprowadzona w życie.
Zwracamy się do Państwa, jako do osób, które mają szansę zmienić obecną sytuację. Mogą Państwo powstrzymać trwającą destrukcję poprzez nadanie ochronie Karpat najwyższego priorytetu, uznanie ich unikatowości oraz wypracowanie silnego i efektywnego planu ich ochrony.
Lasy Karpackie nie powinny być towarem, tylko dobrem dla lokalnych społeczności. Ochrona dzikiej przyrody i dobrostan lokalnej ludności powinny być ważniejsze niż zysk chciwych firm, pozyskujących drewno w Karpatach. Aby tego dokonać, powinien powstać finansowany przez UE plan, który będzie zakładał ochronę dzikiej karpackiej przyrody i zapewnienie godnego życia lokalnym społecznościom. Plan ten musi uwzględniać jak najszybsze zmapowanie wiekowych lasów, ich ochronę i odtwarzanie. Powinien również służyć ustanowieniu sieci połączonych ze sobą obszarów wolnych od interwencji człowieka. Konieczna jest także ochrona dużych obszarów bezdrożnych, aby chronić siedliska wielu rzadkich gatunków, takich jak niedźwiedzie brunatne czy rysie.
Zanim plan będzie gotowy, konieczne jest wprowadzenie rozwiązań, które już teraz pomogą chronić Karpaty. Destrukcja musi być wstrzymana jak najszybciej. W tym celu należy natychmiast zakazać wszelkiej nieodpowiedzialnej gospodarki leśnej w karpackich lasach i ustanowić 10-letnie moratorium na tworzenie nowych dróg leśnych.”
