Nagrodę Sveriges Riksbank w dziedzinie nauk ekonomicznych ku pamięci Alfreda Nobla za rok 2023 przyznano Claudii Goldin „za pogłębienie naszej wiedzy na temat wyników kobiet na rynku pracy”.
Odkryła kluczowe czynniki wpływające na różnice między płciami na rynku pracy
Tegoroczna laureatka nauk ekonomicznych, Claudia Goldin, przedstawiła pierwszy na przestrzeni wieków kompleksowy opis zarobków kobiet i ich udziału w rynku pracy. Jej badania ujawniają przyczyny zmian, a także główne źródła utrzymującej się dysproporcji między płciami.
Kobiety są zdecydowanie niedostatecznie reprezentowane na światowym rynku pracy, a pracując, zarabiają mniej niż mężczyźni. Claudia Goldin przeszukała archiwa i zebrała dane z USA z ponad 200 lat, co pozwoliło jej wykazać, w jaki sposób i dlaczego różnice między płciami w zarobkach i wskaźnikach zatrudnienia zmieniały się na przestrzeni czasu.
Goldin wykazała, że udział kobiet w rynku pracy nie wykazywał w całym tym okresie tendencji wzrostowej, lecz tworzył krzywą w kształcie litery U. Udział zamężnych kobiet zmniejszył się wraz z przejściem od społeczeństwa rolniczego do przemysłowego na początku XIX wieku, ale następnie zaczął wzrastać wraz z rozwojem sektora usług na początku XX wieku. Goldin wyjaśniła ten wzorzec jako wynik zmian strukturalnych i ewoluujących norm społecznych dotyczących odpowiedzialności kobiet za dom i rodzinę.
W XX wieku poziom wykształcenia kobiet stale się podnosił i w większości krajów o wysokich dochodach jest on obecnie znacznie wyższy niż w przypadku mężczyzn. Goldin wykazała, że dostęp do pigułek antykoncepcyjnych odegrał ważną rolę w przyspieszeniu tej rewolucyjnej zmiany, oferując nowe możliwości planowania kariery.
Pomimo modernizacji, wzrostu gospodarczego i rosnącego odsetka pracujących kobiet w XX wieku, przez długi czas różnica w zarobkach kobiet i mężczyzn prawie się nie zmniejszyła. Według Goldina jednym z wyjaśnień jest to, że decyzje edukacyjne, które mają wpływ na możliwości kariery zawodowej w ciągu całego życia, podejmowane są w stosunkowo młodym wieku. Jeśli oczekiwania młodych kobiet kształtują się na podstawie doświadczeń poprzednich pokoleń – na przykład ich matek, które wróciły do pracy dopiero, gdy dzieci podrosły – to rozwój będzie powolny.
Historycznie rzecz biorąc, znaczną część różnic w zarobkach kobiet i mężczyzn można wytłumaczyć różnicami w wyborze wykształcenia i zawodu. Goldin wykazała jednak, że większość tej różnicy w zarobkach dotyczy obecnie kobiet wykonujących ten sam zawód i że w dużej mierze powstaje wraz z urodzeniem pierwszego dziecka.
„Zrozumienie roli kobiet na rynku pracy jest ważne dla społeczeństwa. Dzięki przełomowym badaniom Claudii Goldin wiemy teraz znacznie więcej o czynnikach leżących u podstaw tego zjawiska oraz o barierach, które być może trzeba będzie wyeliminować w przyszłości” – mówi Jakob Svensson, przewodniczący Komitetu ds. Nagrody w dziedzinie Nauk Ekonomicznych.
Claudia Goldin, urodziła się w 1946 roku w Nowym Jorku, NY, USA. Doktorat 1972 na Uniwersytecie w Chicago, IL, USA. Profesor na Uniwersytecie Harvarda, Cambridge, MA, USA.
Wysokość nagrody: 11 milionów koron szwedzkich.
Liczba Nagród Nobla z ekonomii
W latach 1969-2022 nagrodzono 92 osoby.
Czy wiedziałeś/aś?
- Do tej pory nagrodą w dziedzinie nauk ekonomicznych zostały uhonorowane tylko 2 kobiety: Elinor Ostrom w 2009 r. i Esther Duflo w 2019 r.
- Laureaci rodzinnych nauk ekonomicznych
– Bracia:
Jan Tinbergen (nagroda w naukach ekonomicznych 1969) i Nikolaas Tinbergen (nagroda w dziedzinie medycyny 1973)
– Małżonkowie:
Gunnar Myrdal (nagroda w dziedzinie nauk ekonomicznych 1974) i Alva Myrdal (nagroda pokojowa 1982)
- Esther Duflo, najmłodsza w historii laureatka nauk ekonomicznych, miała 46 lat.
- Leonid Hurwicz miał 90 lat, gdy odbierał nagrodę – najstarszy w historii laureat nauk ekonomicznych.
Kto wybiera laureatów Nagrody Nobla?
W swoim testamencie Alfred Nobel wyraźnie wskazał instytucje odpowiedzialne za nagrody, które pragnął ustanowić: Królewską Szwedzką Akademię Nauk w przypadku Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki i chemii, Karoliński Instytut w przypadku Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny, Szwedzka Akademia ds. Literackiej Nagrody Nobla oraz pięcioosobowy komitet wybierany przez norweski parlament (Storting) do Pokojowej Nagrody Nobla.
W 1968 roku Sveriges Riksbank ustanowił Nagrodę Sveriges Riksbank w dziedzinie nauk ekonomicznych ku pamięci Alfreda Nobla. Od 1969 roku Królewska Szwedzka Akademia Nauk otrzymała zadanie wyłaniania Laureatów w dziedzinie nauk ekonomicznych.
