Ostatnie dwa miesiące rządów PiS były kompulsywnym wydawaniem publicznych pieniędzy – wyłącznie w celach politycznych – to pierwsze wyniki audytu nowego kierownictwa w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
„Ujawniamy nadużycia w zhakowanych instytucjach kultury i chcemy wypracować plan naprawczy” – powiedział minister kultury i dziedzictwa narodowego Bartłomiej Sienkiewicz.
Pod bardzo szczytnymi szyldami i historycznymi nazwiskami poprzednie władze stworzyły system gwałtownego wypychania budżetu do swoich ludzi. To była próba zabetonowania jednego punktu widzenia. Ale obywatele wybrali nową politykę. Wprowadzamy pluralizm. Bo różne punkty widzenia wzmacniają kulturę. To nie będzie odwrotność systemu – teraz każdy może się starać na działalność kulturalną. Nie będzie nikt z góry wykluczony ani cenzurowany – mówił minister Bartłomiej Sienkiewicz
Olbrzymie kwoty wydane w przyspieszonym tempie
Od 15 października do 13 grudnia 2023 r., czyli w ciągu zaledwie dwóch miesięcy, poprzednie kierownictwo resortu kultury wydało 126 decyzji dotyczących wydatkowania ponad 175 mln zł, co stanowi kwotę o ponad 98 mln zł większą niż w analogicznym okresie poprzedniego roku. Wśród beneficjentów przekazanych środków były m.in.
- Biuro „Niepodległa”
Jednego dnia minister kultury Piotr Gliński podjął trzy decyzje finansowe, które zwiększyły budżet Biura „Niepodległa” o ponad 4,5 mln zł. - Centrum Rozwoju Przemysłów Kreatywnych
Przekazano ponad 24,4 mln zł. - Muzeum Historii Polski (bez wystawy stałej)
W ciągu tygodnia zadecydowano o przyznaniu dla instytucji ponad 18,5 mln zł. - Muzeum „Pamięć i Tożsamość” im. Jana Pawła II
Fundacji Lux Veritatis związanej z ojcem Rydzykiem przekazano 15 mln zł. 20 grudnia 2023 r. do MKiDN wpłynęło kolejne pismo z prośbą o przyznanie dodatkowych środków dla Muzeum, które zostało odrzucone ze względu na ograniczone środki inwestycyjne w ustawie budżetowej na rok 2024. „Obecnie w MKiDN analizujemy umowę zawartą z fundacją Lux Veritatis na ponad 200 mln zł. Mamy podejrzenia co do jej wadliwości.”
Hurtowe decyzje personalne i nieprawidłowości
Od 15 października do 13 grudnia 2023 r. poprzedni minister kultury podjął 29 decyzji personalnych dotyczących podwyżek dla dyrektorów i powołań dyrektorów.
Dotyczy to takich instytucji jak Centrum Solidarności „Stocznia” w Szczecinie, Biuro „Niepodległa”, Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny, Muzeum – Dom Rodziny Pileckich, Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku, Muzeum Narodowe w Kielcach oraz Dom Pracy Twórczej w Radziejowicach.
W wyniku kontroli MKiDN ujawniono szereg nieprawidłowości w kluczowych instytucjach. „Naszym zadaniem jest przywrócenie standardów w instytucjach kultury i zachowanie pluralizmu. Zależy nam na kulturze, która się liczy, a nie tylko rozlicza.”
Kontrole i audyty w instytucjach kultury
Obecnie prowadzone są kontrole i audyty są przeprowadzane w takich instytucjach jak:
- Spółka Pałac Saski
- Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
- Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny
- Muzeum Narodowe w Warszawie
- Instytut Adama Mickiewicza
- Biuro „Niepodległa”
- Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego
- Instytut Literatury
- Instytut Książki
- Narodowy Instytut Dziedzictwa
- Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków
Planowane są zmiany, które pomogą lepiej działać instytucjom i artystom. Połączone zostaną w jedną instytucję
- Biuro Niepodległa i Instytut Adama Mickiewicza
- Instytut Literatury i Instytut Książki
„W wyniku kontroli wycofaliśmy już 40 mln zł dotacji dla Instytutu Adama Mickiewicza. Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego nie będzie dalej współprowadzony z samorządem w Otwocku. W ciągu kilku dni opublikujemy szczegółowy raport z audytu.”
Stypendia artystyczne i ochrona zabytków
Po raz pierwszy od ośmiu lat minister kultury i dziedzictwa narodowego przyznał stypendia przed końcem grudnia 2023 r, czyli przed upływem terminu.
Kwestie zabytków będą w jednym ręku. Chcemy budżet mądrze wydatkować. Trwają zmiany odpowiedzialności konserwatorskich.
Ustawa o statusie artysty zawodowego
Ustawa o statusie artysty zawodowego została złożona przez poprzednią władzę bez wskazania realnego źródła finansowania. Przypisów oczekuje całe środowisko artystyczne – około 67 tysięcy osób działających w obszarze kultury i sztuki. Chcemy możliwie szybko zakończyć prace nad regulacjami – zaprezentować zapisy w ciągu kilkunastu tygodni. „Weryfikujemy możliwości finansowania z różnych źródeł, w zgodnie z prawem unijnym.”
Wolność artystyczna, a nie cenzura
„Działania opieramy na wolności artystycznej – jednego z fundamentów państwa demokratycznego. W takich instytucjach, jak teatry, muzea, filharmonie czy opery potrzebna jest transparentność i autonomia. Dlatego ministerialne środki muszą być wydawane zgodnie z przepisami i bez żadnej ingerencji w repertuar. Nikt nie będzie wykluczony z powodu poglądów.
To bardzo ważne, aby działalność artystyczna była dotowana transparentnie i bez zbędnych opóźnień.”
