Prezydenci Polski Andrzej Duda, Izraela Isaac Herzog oraz Niemiec Frank–Walter Steinmeier z małżonkami wspólnie wzięli udział w obchodach upamiętniających 80. rocznicę wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim.
– Powstanie w Getcie Warszawskim jest dla mnie, prezydenta Rzeczypospolitej i dla nas dzisiaj potomnych przede wszystkim symbolem męstwa, determinacji i odwagi. Woli walki o wolność, woli samodecydowania o sobie. Niezwykłej szaleńczej odwagi, absolutnej determinacji – podkreślał Andrzej Duda podczas uroczystości na pl. Bohaterów Getta Warszawskiego.
– Nigdy nie wolno nam zapomnieć o męstwie i postawie polskich Żydów z Warszawskiego Getta – przekonywał.
– Pochylamy dzisiaj nisko głowę przed Bohaterami Powstania w Getcie. Pochylamy nisko głowę przed wszystkimi, którzy przeciwko nienawiści, nazizmowi walczyli o swoją wolność i godność. Polskimi Żydami, polskimi obywatelami, którzy nigdy nie poddali się, nie stracili ducha, którzy do dzisiaj są wielkim przykładem dla nas wszystkich – akcentował prezydent RP, wskazując, że powstańcy z Getta Warszawskiego są niegasnącym przykładem męstwa i bohaterstwa.
– Niech każdy i tutaj w Polsce, i w każdym najmniejszym zakątku pamięta: Każdy, kto sieje nienawiść, każdy, kto depcze drugiego człowieka, depcze po grobach Bohaterów Powstania w Getcie Warszawskim, depcze groby pomordowanych Żydów, depcze także groby wszystkich tych, którzy pomagali wtedy prześladowanym, mordowanym, depcze także groby Sprawiedliwych wśród Narodów Świata z Polski i wszystkich innych krajów, tych, którzy nieśli pomoc Żydom, wszystkich tych, którzy nieśli i niosą pomoc innym prześladowanym i za to giną i są mordowani – zaznaczył Andrzej Duda.
Prezydent odnosząc się do historii Warszawskiego Getta, przypomniał, że zamknięto w nim, w straszliwych warunkach, 450 tys. Żydów z Warszawy i podwarszawskich okolic. – Nie traktowali ich po ludzku. Od samego początku mieli zamiar po prostu ich zamordować. Najpierw wykorzystać ich pracę, a potem zabić, unicestwić, zetrzeć z powierzchni świata, z jego pamięci – powiedział Andrzej Duda.
Przywołując wspomnienia ocalałych, którzy mówili, że Powstanie w getcie nie było walką o życie, a walką o godność, o godną śmierć i wolność decyzji. Andrzej Duda mówił też o wspólnych dla Izraela i Polski bohaterach. Dodał, że wielu z tych, którzy przeżyli Powstanie w Getcie Warszawskim, było później powstańcami w Powstaniu Warszawskim, walcząc razem z kolegami z polskiej szkolnej ławy przeciw niemieckim nazistom o wolność, oddając za nią oraz za wolną Polskę życie.
Jak dodał, te same osoby budowały później państwo Izrael, a ich bracia czy kuzyni byli w armii gen. Władysława Andersa, stanowili trzon armii Izraela i zasiadali w Knesecie, ale to także oni budowali później Polskę. – To oni, tak, jak Marek Edelman później przez dziesięciolecia walczyli o to, aby Polska znowu była wolna – wspominał Prezydent RP.
– To jest historia naszej wspólnej Rzeczypospolitej – podkreślił Andrzej Duda.
Wystąpienia wygłosili też prezydenci Izraela Isaac Herzog oraz Niemiec Frank–Walter Steinmeier.
„Straszliwe zbrodnie, które Niemcy tutaj popełnili, napawają mnie głębokim wstydem. Jednocześnie wdzięcznością i pokorą napawa mnie fakt, że mogę uczestniczyć w tych obchodach jako pierwsza głowa państwa niemieckiego w ogóle.
Jako prezydent Niemiec stoję dzisiaj przed państwem i chylę czoła przed odważnymi bojownikami getta warszawskiego. Pogrążony w głębokim smutku chylę czoła przed zabitymi.
Stoję dzisiaj przed państwem i proszę o przebaczenie za zbrodnie, które Niemcy tu popełnili” – powiedział Steinmeier.
„Władimir Putin, dokonując niezgodnej z prawem międzynarodowym agresji na pokojowy, demokratyczny kraj sąsiedzki, wyszydził te wartości i zburzył podstawy naszego europejskiego ładu i bezpieczeństwa. Prezydent Rosji złamał prawo międzynarodowe, zakwestionował granicę, zagrabił ziemię. Wojna ta sprowadza na ludzi na Ukrainie niezmierne cierpienie, przemoc, zniszczenie i śmierć” – dodał.
Na początku uroczystości wystąpienie wygłosił ocalały z Zagłady, świadek Holokaustu Marian Turski, przewodniczący Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego. Następnie chóralne zespoły dziecięco–młodzieżowe z Polski i Izraela wykonały Pieśń partyzantów żydowskich – Zog nit kej mol.
Podczas obchodów odmówiono również modlitwę międzyreligijną, odczytano Apel Pamięci, a po Salwie Honorowej przed Pomnikiem Bohaterów Getta zostały złożone wieńce.
W południe dla uczczenia pamięci bohaterów zrywu w Warszawie zawyły syreny i rozdzwoniły się dzwony kościelne.
Powstanie w Getcie Warszawskim wybuchło 19 kwietnia 1943 r. i trwało do 16 maja 1943 r. Było pierwszym miejskim powstaniem w okupowanej Europie.
80 lat temu doszło do wybuchu powstania w getcie warszawskim. W najbardziej przeludnionym momencie w żydowskiej dzielnicy było około 450 tysięcy osób. Ludzie głodowali, chorowali, byli mordowani i wywożeni do obozów koncentracyjnych czy obozów zagłady. W momencie wybuchu powstania w getcie przebywało około 60 tysięcy osób. Był to największy żydowski zryw zbrojny podczas II wojny światowej.
Upamiętnienie poległych
Hitlerowscy żołnierze dopuszczali się egzekucji i masowo wywozili z getta warszawskiego ludzi do obozów zagłady. Powstanie wybuchło 19 kwietnia 1943 r. O żydowską wolność walczyły organizacje bojowe, które powstały w getcie warszawskim. Walki z nazistami trwały niespełna miesiąc i zakończyły się tragicznym upadkiem powstania. Teren getta warszawskiego został spalony i zrównany z ziemią. Śmierć poniosło wiele tysięcy Żydów, przeżyła tylko garstka.
Premier Mateusz Morawiecki upamiętnił osoby, które poświęciły życie w powstaniu w getcie warszawskim.
„Oddajmy hołd heroicznej walce żydowskich powstańców, żydowskich chłopców i dziewcząt, którzy w beznadziejnej sytuacji chwycili za broń, aby tak naprawdę w istocie wybrać sposób śmierci” – powiedział premier Mateusz Morawiecki.
Polacy pomagający Żydom
Na pamięć zasługuje bohaterska postawa mieszkańców Polski, którzy pomagali Żydom z getta warszawskiego. Premier Mateusz Morawiecki ku ich pamięci złożył kwiaty przed tablicą Pamięci Żołnierzy Okręgu Armii Krajowej Warszawa-Miasto. Podczas powstania w getcie warszawskim udzielili zbrojnej pomocy bohaterskim żydowskim bojownikom – organizowali antyniemieckie akcje dywersyjne.
„Rozpaczliwy krzyk, zlikwidowanego już getta – getta, które miało być zniszczone do końca i zostało zniszczone do końca – ten krzyk z otchłani usłyszeli żołnierze Armii Krajowej. To właśnie chłopcy i dziewczęta, kobiety i mężczyźni Armii Krajowej dali świadectwo najwyższej próby bohaterstwa i walki o wolność, o prawdę i o dobro” – powiedział szef rządu.
Polacy, którzy pomagali Żydom z warszawskiego getta, to również m.in.
- Irena Sendlerowa wraz z grupą współpracowniczek, organizowała akcję ratowania dzieci żydowskich z getta warszawskiego.
- Matka Matylda Getter wykorzystywała sieć sierocińców do ukrywania w nich m.in. żydowskich dzieci z warszawskiego getta.
- Aleksander Ładoś nieformalny lider grupy, która wystawiała nielegalne latynoamerykańskie paszporty Żydom z gett w okupowanej Polsce.
- Jan Karski jako naoczny świadek likwidacji getta warszawskiego, informował władze polskie i polityków alianckich m.in. o przebiegu zagłady Żydów.
- Franciszek Raszeja udzielał pomocy medycznej Żydom w getcie warszawskim. Został postrzelony podczas wizyty u pacjenta w dzielnicy żydowskiej, pomimo posiadania przepustki.
- Mieczysław Fogg ukrywał Żydów ze środowiska artystycznego w swoim mieszkaniu w Warszawie.
