1 maja 2004 r. Polska stała się pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej.
Tego dnia unijne członkostwo uzyskały także: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Słowacja, Słowenia i Węgry. Było to największe w historii rozszerzenie UE. Tego dnia w Dublinie (Irlandia pełniła wówczas półroczne przewodnictwo w Radzie UE) przy dźwiękach „Ody do radości” na maszty wciągnięto 25 flag państw unijnych. W Polsce państwowe uroczystości odbyły się na placu Piłsudskiego w Warszawie.
W ten sposób spełniły się marzenia Polaków o powrocie do wolnego świata i ostatecznego przełamania podziału kontynentu na konkurujące ze sobą wrogie obozy ideologiczne i polityczne. Polska droga do wolności zaczęła się jednak znacznie wcześniej. Polacy zawsze pamiętali, że z racji swojej historii miejsce ich kraju jest w Europie. Dlatego nigdy nie pogodzili się z życiem za „żelazną kurtyną”. Narodziny „Solidarności”, która dała impuls przemianom w Europie Środkowo-Wschodniej, były nie tylko protestem przeciwko ograniczeniom wolności politycznej i gospodarczej, ale też sprzeciwem wobec podziału Europy.
Podjęcie rozmów na temat stowarzyszenia Polski z ówczesnymi Wspólnotami Europejskimi umożliwiły przemiany ustrojowe po 1989 r. Oficjalne rokowania zakończyły się podpisaniem 16 grudnia 1991 r. Układu europejskiego ustanawiającego stowarzyszenie między Rzeczpospolitą Polską a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi, który zaczął obowiązywać 1 lutego 1994 r., 3 miesiące po wejściu w życie Traktatu o Unii Europejskiej. Wejście do struktur europejskich poprzedził 10-letni proces akcesyjny, rozpoczęty złożeniem przez nasz kraj 8 kwietnia 1994 r. w Atenach wniosku o członkostwo i potwierdzeniem go przez wszystkie państwa członkowskie podczas konferencji w Essen 9–10 grudnia 1994 r. Do końca 2000 r. Polska zdążyła zakończyć rozmowy w 25 spośród 30 obszarów negocjacyjnych; w wypadku 9 z nich uzgodniono okresy przejściowe. Pozostałe 5 obszarów rozpatrywano w latach 2001–02. Szczególnie wiele czasu poświęcono dostępowi Polaków do europejskich rynków pracy i dopłatom do produkcji rolnej. Negocjacje zakończono 13 grudnia 2002 r., podczas unijnego szczytu w Kopenhadze, ustalono tam ostatnie elementy umowy akcesyjnej.
Polska została członkiem Unii Europejskiej na mocy Traktatu akcesyjnego podpisanego 16 kwietnia 2003 r. w Atenach, który stanowił prawną podstawę naszej akcesji. Wimieniu naszego kraju pod traktatem podpisali się ówczesny premier Leszek Miller, minister spraw zagranicznych Włodzimierz Cimoszewicz i minister ds. europejskich Danuta Hübner. 23 lipca 2003 r. traktat akcesyjny został ratyfikowany przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. Jak podkreślił, spełniają się marzenia wielu pokoleń Polaków, „którzy miejsce naszej Ojczyzny widzieli zawsze wśród państw demokratycznych i otwartych, szanujących prawa człowieka, budujących swoją pomyślność na przedsiębiorczości i aktywności obywateli”
Ważnym elementem prac legislacyjnych są ustawy wykonujące prawo unijne. Za sprawy związane z funkcjonowaniem UE i polskim członkostwem w niej w Senacie odpowiada Komisja Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej, m.in. opiniuje dokumenty unijne, projekty umów międzynarodowych, których stroną mają być Unia Europejska, Europejska Wspólnota Energii Atomowej lub ich państwa członkowskie. Duże znaczenie ma współpraca parlamentarna zarówno między państwami członkowskimi, jak i Parlamentem Europejskim, prowadzona na wielu poziomach i w różnych wymiarach.
Podczas 31. posiedzenia, 8 października 2021 r., Senat X kadencji przyjął rezolucję o miejscu Polski w Unii Europejskiej. Senatorowie wyrazili w niej przekonanie, że Konstytucja RP i prawo UE nie stoją w sprzeczności, a odnosząc się do tych samych wartości – wolności, godności jednostki, solidarności społecznej i rządów prawa – uzupełniają się. „Tak długo, jak Rzeczpospolita Polska (…) jest członkiem Unii Europejskiej, prawo europejskie winno być w naszym kraju przestrzegane” – czytamy w dokumencie. Senatorowie podkreślili też, że członkostwo w Unii Europejskiej zwiększa dobrobyt i bezpieczeństwo Polski, a w interesie naszych obywateli jest korzystanie z praw i wolności zapisanych w traktatach europejskich. „Tych praw trzeba wspólnie bronić” – napisali w rezolucji. Zadeklarowali, że Senat będzie stać na straży interesu narodowego, którym jest dalsza obecność Polski w Unii Europejskiej
Święto Pracy
1 maja przypada również Święto Pracy.
Obchodzone jest ono od 1890 r. dla upamiętnienia wydarzeń związanych z protestami robotniczymi w Stanach Zjednoczonych w obronie godnych warunków zatrudnienia. Miały one miejsce w końcu XIX w. Z kolei w Polsce Święto Pracy zostało ustanowione świętem państwowym w 1950 r. i stanowiło dla ówczesnych władz komunistycznych ważny element propagandowy. Wraz z zachodzącymi zmianami społeczno-politycznymi zmieniły się również sposób postrzegania, formy świętowania i znaczenie 1 maja.
Zmianom uległa również preambuła ustawy ustanawiającej święto, dokonana przez Sejm w 2007 r. „W hołdzie wszystkim tym, którzy swoją pracą tworzyli wielkość Naszej Ojczyzny, wspierali jej rozwój i budowali przyszłość dla następnych pokoleń, dla podkreślenia wartości pracy ludzkiej – rozumianej jako moralny obowiązek człowieka, ale też jako doskonalenie świata nas otaczającego – dokonującej się poprzez wszechstronny rozwój osoby ludzkiej, w trosce o zachowanie godności pracy ludzkiej i wiążącej się z tym wolności i mądrości”.
