Zawieszenie programu „Laptop dla ucznia”. Brak zabezpieczonego finansowania

Zawieszenie programu „Laptop dla ucznia” i prace nad nowymi rozwiązaniami.

Minister Edukacji Barbara Nowacka oraz wicepremier, Minister Cyfryzacji Krzysztof Gawkowski poinformowali o zawieszeniu programu „Laptop dla ucznia” i złożeniu w tej sprawie zawiadomienia do prokuratury. Zapowiedzieli też prace nad nowymi rozwiązaniami – programem „Cyfrowy uczeń”.

W 2024 roku program „Laptop dla ucznia” nie będzie kontynuowany w dotychczasowej formule. Ministerstwo Edukacji Narodowej wspólnie z Ministerstwem Cyfryzacji wypracuje nowe założenia programu tak, aby realnie podnosił potencjał i kompetencje cyfrowe uczniów i wspierał nauczycieli. W przyszłym roku uczniowie otrzymają urządzenia mobilne. Rodzaj sprzętu, niezbędne oprogramowanie i zabezpieczenia będą przedmiotem analizy oraz dyskusji z partnerami społecznymi i rodzicami.

– Żaden rocznik nie będzie poszkodowany – powiedziała minister edukacji Barbara Nowacka – Program „Cyfrowy uczeń” to jest program, który żadnego dziecka, które liczyło na sprzęt od państwa, nie pozostawi z tyłu. My będziemy pracowali nad wyrównaniem tego, żeby dzieci nie tylko z tego rocznika, który rozpocznie naukę w 2024 ale i z kolejnych mogły z programu korzystać – dodała Barbara Nowacka.

Wprowadzony zostanie program naprawczy. Instytut Badań Edukacyjnych, na zlecenie Ministerstwa Edukacji Narodowej przygotuje analizy dot. wykorzystywania nowych technologii w edukacji i potrzeb sprzętowych na różnych etapach edukacji oraz wykorzystania różnych urządzeń, w tym mobilnych. Do końca czerwca MEN przygotuje nową kompleksową Politykę Cyfryzacji Edukacji – wspólnie z IBE i ekspertami. Zrealizowane zostaną oba kamienie milowe. Niewydane laptopy z poprzedniej edycji trafią do szkół ponadpodstawowych, ze szczególnym uwzględnieniem szkolnictwa zawodowego i szkół w małych ośrodkach.

– Zdajemy sobie sprawę z tego, że wiele dzieci oraz ich rodziców czekało na to, aby w tym roku odebrać obiecane im laptopy. Zaczynając naszą pracę w rządzie wierzyliśmy w to, że cały program był przygotowany profesjonalnie. To co zastaliśmy oraz to co ustaliliśmy, pokazało nam jednak, że tak nie było. Niestety wiele informacji było ukrywanych przed opinią publiczną przez naszych poprzedników. To nie był program cyfryzacji, a program wyborczy – powiedział wicepremier i minister cyfryzacji, Krzysztof Gawkowski. – Przez błędy i zaniedbania poprzedniego rządu jesteśmy zmuszeni do zawieszenia programu „Laptop dla ucznia”. Po uzdrowieniu wróci w nowej kompleksowej formule „Cyfrowy uczeń” – dodał.

Problemy formalne programu „Laptop dla ucznia”

1. Brak zabezpieczenia finansowego (zarówno ze środków Budżetu Państwa jak i KPO) do realizacji przetargu w roku 2024; 
2. Brak zgody Komisji Europejskiej na realizację KPO w zakresie zakupu komputerów dla klas IV. 
3. Brak przygotowanej w poprzedniej kadencji dokumentacji przez MEiN wskazanych jako kamienie milowe KPO – strategia cyfryzacji edukacji oraz ram dystrybucji sprzętu do szkół. 
4. Brak jasności co do podstawy prawnej ogłoszenia przetargu, ze względu na brak źródeł finansowania.
5. Konieczność zmiany ustawy w zakresie przetwarzania danych osobowych  i terminu realizacji zadań z ustawy

Problemy merytoryczne programu „Laptop dla ucznia”:

1. Brak przygotowania systemowego do wykorzystywania urządzeń przez dzieci w szkole oraz w domu – brak strategii cyfryzacji edukacji przygotowanej przez poprzednie kierownictwo MEiN. Brak wytycznych dla nauczycieli i szkół jak wykorzystywać komputery przez dzieci. 
2. Brak przygotowania szkół do włączenia komputerów w działania edukacyjne – brak infrastruktury LAN, infrastruktury przłączy elektrycznych, brak bezpiecznego systemu przechowywania laptopów, które stanowią własność rodziców.
3. Brak wsparcia uczniów w zakresie higieny cyfrowej. 

Finansowanie laptopów dla uczniów z KPO było zagrożone już na początku 2023 roku

1. Od lutego do sierpnia 2023 trwała wymiana korespondencji pomiędzy MFIPR i MC z KE dotycząca próby wpisania finansowania  zakupu laptopów dla klas IV do zapisów KPO oraz braku możliwości zakwalifikowania tego wydatku do finansowania z KPO.
2. 29 sierpnia 2023 MC ostatecznie nie uwzględniło kluczowych zastrzeżeń KE, argumentując, że na mocy strategicznego długoletniego planu cyfryzacji edukacji i wejścia w życie ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o wsparciu rozwoju kompetencji cyfrowych uczniów i nauczycieli, kwestia procedury przydziału sprzętu została jasno określona.
3. Dopiero w listopadzie 2023 – Minister Edukacji i Nauki Przemysław Czarnek przedstawił strategię cyfryzacji edukacji do konsultacji – co jest kamieniem milowym KPO i miało zostać zrealizowane w 2022 roku.
4. 27 listopada2023 – MFIPR poinformował ówczesnego Ministra Cyfryzacji oraz ówczesnego Ministra Edukacji i Nauki o ostatecznym braku zgody KE na zmiany w inwestycji oraz że wydatki mogą zostać przez KE uznane za niekwalifikujące się do refundacji z KPO.

Koszty programu „Laptop dla ucznia” w roku 2023 i szacunek kosztów na rok 2024

• 1,15 mld zł – wydano na zakup laptopów dla uczniów w 2023 – z KPO (prefinansowanie)
• 1,3 mld – potrzebne jest na realizację programu w 2024 – z Budżetu Państwa (poprzedni rząd nie wpisał tych środków do projektu ustawy budżetowej). 

Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o wsparciu rozwoju kompetencji cyfrowych uczniów i nauczycieli – Dz.U. 2023 poz. 1369

• Rozpoczęcie prac nad ustawą w Ministerstwie Cyfryzacji 
  25 stycznia 2023 r. – pierwszy roboczy projekt ustawy 
• Zgłoszenie ustawy jako projektu poselskiego do Sejmu 
  Projekt ustawy z dnia 8 maja 2023 r. został przekazany do Sejmu RP 9 maja 2023 r.

Głosowanie nad ustawą

• 16 maja 2023 r. skierowano do opiniowania organizacji samorządowych
• 24 maja 2023 r. I czytanie na posiedzeniu Sejmu
• 26 maja 2023 r. II czytanie na posiedzeniu Sejmu 
• 26 maja 2023 r. III czytanie na posiedzeniu Sejmu
• 1 czerwca 2023 r. ustawę przekazano Prezydentowi i Marszałkowi Senatu
• 22 czerwca 2023 r. stanowisko Senatu
• 7 lipca 2023 r. rozpatrywanie na forum Sejmu stanowiska Senatu
• 11 lipca 2023 r. przekazanie ustawy do podpisu Prezydenta
• 13 lipca 2023 r. podpisanie ustawy przez Prezydenta

Opublikowanie ustawy 

• Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o wsparciu rozwoju kompetencji cyfrowych uczniów i nauczycieli – Dz.U. 2023 poz. 1369
  data wydania: 7 lipca 2023 r.
• ogłoszenie ustawy: 18 lipca 2023 r.
• wejście w życie: 2 sierpnia 2023 r.

Rozpoczęcie prac nad rozporządzeniami do ustawy w sprawie wzorów umów przekazania na własność lub użyczenie 

• 1 sierpnia 2023 r. – projekt rozporządzenia Ministra Cyfryzacji w sprawie określenia wzoru umowy użyczenia komputera przenośnego typu laptop rodzicowi ucznia klasy objętej wsparciem
• 1 sierpnia 2023 – projekt rozporządzenia Ministra Cyfryzacji w sprawie określenia wzoru umowy przekazania na własność komputera przenośnego typu laptop rodzicowi ucznia klasy objętej wsparciem

Konsultacje ww. rozporządzeń

• 22 sierpnia 2023 r. – skierowanie do uzgodnień międzyresortowych, konsultacji i opiniowania projektów obu projektów rozporządzeń (z terminem zgłaszania uwag do 24 sierpnia 2023 r. do godz. 16)
• 21 i 22 sierpnia 2023 r. – spotkania robocze z Zespołem Edukacji Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego
• 29 sierpnia 2023 r. – posiedzenie Zespołu Edukacji, Kultury i Sportu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego

Podpisanie Rozporządzeń

• 8 września 2023 r. (wejście w życie 9 września 2023 r.) – rozporządzenie Ministra Cyfryzacji z dnia 8 września 2023 r. w sprawie określenia wzoru umowy użyczenia komputera przenośnego typu laptop rodzicowi ucznia klasy objętej wsparciem
• 8 września 2023 r. (wejście w życie 9 września 2023 r.) – rozporządzenie Ministra Cyfryzacji z dnia 8 września 2023 r. w sprawie określenia wzoru umowy przekazania na własność komputera przenośnego typu laptop rodzicowi ucznia klasy objętej wsparciem.

Program „Laptop dla ucznia” nie miał zabezpieczonego finansowania

W 2023 roku uczniowie IV klas otrzymali od Rządu laptopy na podstawie ustawy o wsparciu rozwoju kompetencji cyfrowych uczniów i nauczycieli. Wedle założeń program „Laptop dla ucznia” miał być kontynuowany w kolejnych latach. Rząd Premiera Mateusza Morawieckiego nie zabezpieczył jednak finansowania na realizację programu i nie wpisał tego wydatku do projektu ustawy budżetowej, mimo, że Komisja Europejska kwestionowała sfinansowanie zakupu laptopów w ramach KPO. Ostatecznie pod koniec listopada 2023 roku Komisja Europejska wskazała, że wydatek nie będzie kwalifikowany do refinansowania. Cały program został przygotowany na szybko, bez kompleksowej strategii, bez konsultacji, nie przygotowano także żadnej edukacyjnej aplikacji, która miałaby realnie wspierać rozwój kompetencji cyfrowych dzieci, bądź wspierać rodziców. Nowy rząd zamierza uzdrowić ten program, tak, aby dawał on realne wsparcie dla uczniów. Jego założenia będą konsultowane – zarówno w zakresie doboru sprzętu, jak i narzędzi edukacyjnych dostarczonych uczniom. Założeniem jest, aby uczniowie otrzymali urządzenia mobilne w 2025 roku.