W pierwszych tygodniach po agresji Rosji przeciwko Ukrainie, w obliczu wielkiej liczby uchodźców wojennych, polskie społeczeństwo zareagowało olbrzymią falą solidarności, gościnności i pomocy.
Jednak obok licznych gestów wsparcia dla walczącej o wolność Ukrainy pojawiły się też próby podsycania niechęci wobec uchodźców, a nawet otwartego usprawiedliwiania putinowskiej inwazji.
Stowarzyszenie ‘NIGDY WIĘCEJ’ apeluje o solidarność z uchodźcami z Ukrainy, nieuleganie ksenofobicznej propagandzie i dezinformacji. Zachęca też do konsekwentnego wspierania działań na rzecz pomocy uchodźcom.
Stowarzyszenie opublikowało nowy raport pt. ‘Zachowajmy solidarność z uchodźcami’ (plik PDF) o przypadkach dyskryminacji i mowy nienawiści wobec Ukraińców, uchodźców i mniejszości narodowych w Polsce w kontekście trwającej wojny.
Jak wskazują autorzy raportu, zdecydowana większość tego typu zdarzeń jest wynikiem działań grup skrajnie prawicowych, łączących wrogość wobec Ukraińców z antysemityzmem i sprzyjaniem brutalnemu reżimowi Putina. Ugrupowania te nie cieszą się szerokim poparciem społecznym, robią jednak wszystko, by skłócać Polaków i Ukraińców, rozsiewać nienawistne treści, teorie spiskowe i fałszywe informacje, przede wszystkim w przestrzeni internetowej.
Do najbardziej kuriozalnych i szkodliwych antysemickich teorii spiskowych należy ta o ‘Niebiańskiej Jerozolimie’, wedle której Żydzi z Izraela planują zasiedlić tereny południowo-wschodniej Ukrainy. W takim ujęciu winę za wybuch wojny rzekomo ponoszą właśnie Żydzi. Teoria ta była propagowana m.in. przez byłego warszawskiego radnego Rafała Mossakowskiego podczas manifestacji w stolicy (12 marca) czy przez Marcina Rolę w trakcie spotkania w Legnicy (17 marca).
W raporcie odnotowano również akty rasistowskiej przemocy wobec ciemnoskórych uchodźców z Ukrainy, gwałt na 19-letniej Ukraince, próby wyłudzenia i oszustwa pod pretekstem udzielania pomocy, utrudnianie ukraińskim dzieciom dostępu do edukacji, odmawianie pomocy uchodźcom z powodu ich narodowości, wyznania (prawosławnego) i pochodzenia (Romowie oraz uchodźcy wojenni pochodzący z krajów afrykańskich i azjatyckich) czy wreszcie organizowanie ksenofobicznych spotkań i manifestacji, także w ośrodkach kultu religijnego.
Wybrane przykłady zdarzeń udokumentowanych w raporcie ‘Zachowajmy solidarność z uchodźcami’:
OPOLE. 24 lutego, a także w kolejnych tygodniach Katarzyna Sokołowska, szefowa Fundacji Wołyń Pamiętamy, zamieszczała na swoich profilach na Facebooku i Twitterze materiały o charakterze antyukraińskim. W dniu, w którym rozpoczęła się wojna, Sokołowska napisała: ‘Czy zmierzające do nas hordy Ukraińców ktoś będzie «prześwietlał»?’.
PRZEMYŚL. 1 marca w pobliżu dworca kolejowego pseudokibice piłkarscy uzbrojeni w kije bejsbolowe i butelki atakowali ciemnoskórych uchodźców z ogarniętej wojną Ukrainy. Agresywni mężczyźni ‘patrolowali’ w grupach ulice i wykrzykiwali ksenofobiczne hasła.
WARSZAWA. 1 marca podczas audycji wyemitowanej na własnym kanale na YouTube skrajnie prawicowy celebryta Wojciech Cejrowski prezentował argumenty uzasadniające decyzję o wywołaniu wojny przez Putina, odpowiedzialnością obarczając Polskę i kraje zachodnie.
WARSZAWA. 4 marca Marcin Rola i Piotr Szlachtowicz z kanału … prowadzili transmisję na żywo na YouTube z Przemyśla z okolic dworca głównego. Rozpowszechniali fałszywe informacje na temat rzekomych fizycznych ataków ze strony uchodźców wojennych, którzy nie są obywatelami Ukrainy. Rola określił ich jako ‘ludzi o innej karnacji skóry niż europejska’.
GDYNIA. 17 marca klub piłkarski Arka Gdynia poinformował, że uchodźcy z Ukrainy będą mogli otrzymać darmowe wejściówki na mecz. W odpowiedzi na ten gest solidarności niektórzy pseudokibice zamieścili komentarze o rzekomym uprzywilejowaniu Ukraińców kosztem Polaków: twierdzili, że uchodźcy są na ‘wczasach all inclusive’, ‘wszystko dostają za darmo’ i ‘nie dzieje im się żadna krzywda’.
WARSZAWA. 1 kwietnia w Sejmie odbyła się konferencja prasowa, podczas której lider Ruchu Narodowego i poseł Konfederacji Robert Winnicki oraz Michał Wawer (wiceprezes RN) zaprezentowali projekt ‘ustawy o moratorium na przyznawanie obywatelstwa polskiego’. Według projektu, moratorium takie miałoby obowiązywać przez dziesięć lat (sic!). Odnosząc się do uchodźców z Ukrainy Winnicki deklarował: ‘Mówimy zdecydowane «nie» zmianie struktury narodowościowej państwa polskiego’.
WARSZAWA. 4 kwietnia nadawca podpisany jako Marcin Mikołajczak rozesłał groźby śmierci i antyukraińskie wyzwiska do kilku osób publicznych, między innymi posła do Parlamentu Europejskiego Radosława Sikorskiego (byłego marszałka Sejmu i ministra spraw zagranicznych) oraz dr. Macieja Laska (posła Platformy Obywatelskiej i byłego przewodniczącego Państwowej Komisji Badania Wypadków Lotniczych).
LONDYN. 5 kwietnia Jakub Grygowski, prezes londyńskiego oddziału, członek Rady Krajowej i pełnomocnik partii KORWiN w Wielkiej Brytanii i Irlandii, opublikował na Twitterze kolejny z serii komentarzy, w których negował rosyjskie zbrodnie wojenne popełnione w czasie wojny w Ukrainie: ‘Aktor Zełensky nie chciał zostawić na lodzie kolegów z branży. Po zostaniu prezydentem załatwił im role życia z widownią liczoną w miliardach… pozwolił im grać trupy leżące na ulicach’.
Od pierwszych dni wojny w mediach społecznościowych ukazywały się informacje o tym, że w kilku miastach Polski niektórzy właściciele mieszkań odmawiali ich wynajmowania uchodźcom z Ukrainy. W ogłoszeniach zamieszczali adnotacje o wydźwięku dyskryminującym: ‘Nie zgadzamy się na wynajem dla obcokrajowców’, ‘Goście z Ukrainy proszę nie dzwonić’, ‘Rodzinom z Ukrainy podziękuję’ czy ‘Obywatelom Ukrainy dziękuję’.
Stowarzyszenie ‘NIGDY WIĘCEJ’ apeluje o solidarność z uchodźcami z Ukrainy, nieuleganie ksenofobicznej propagandzie i dezinformacji. Zachęca też do wspierania działań na rzecz pomocy uchodźcom prowadzonych przez Polską Akcję Humanitarną: https://www.pah.org.pl/wplac/?form=ukraina
Także Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, z którą Stowarzyszenie ‘NIGDY WIĘCEJ’ współpracuje od wielu lat, wspiera ofiary wojny: przekazuje sprzęt medyczny dla szpitali w Ukrainie, a także dla placówek w Polsce, które opiekują się pacjentami z Ukrainy. Tworzy też punkty humanitarne na granicy w Szegini oraz na Dworcu Wschodnim w Warszawie. W stolicy fundacja zbudowała gigantyczny namiot, w którym znajdują się recepcja, poczekalnia, jadalnia i sypialnia, a w pobliżu zlokalizowana jest strefa sanitarna i punkt medyczny. WOŚP zaprasza wolontariuszy, którzy będą gotowi udzielać uchodźcom podstawowej pomocy. Więcej informacji: https://www.wosp.org.pl/pomoc-dla-ukrainy