Komisja przeznaczy 500 mln euro na zwiększenie produkcji amunicji, z łącznej kwoty 2 mld euro na wzmocnienie unijnego przemysłu obronnego.
Komisja przeznaczyła 500 mln euro przewidziane w akcie o wspieraniu produkcji amunicji (ASAP). Umożliwi to europejskiemu przemysłowi obronnemu zwiększenie zdolności produkcyjnych w zakresie amunicji do 2 mln łupin rocznie do końca 2025 r.
Komisja uruchomiła również program prac dotyczący instrumentu na rzecz wzmocnienia europejskiego przemysłu obronnego poprzez wspólne zamówienia (EDIRPA) oraz czwarty roczny program prac Europejskiego Funduszu Obronnego (EFO).
Łączny budżet tych programów wynosi prawie 2 mld EUR. Dzisiejsze kroki w kierunku wzmocnienia europejskiej bazy technologiczno-przemysłowej sektora obronnego podejmowane są w następstwie przyjęcia pierwszej w historii europejskiej strategii przemysłowej w dziedzinie obronności (EDIS) i powiązanego z nią wniosku dotyczącego europejskiego programu na rzecz przemysłu obronnego (EDIP).
500 mln EUR na zwiększenie zdolności produkcyjnych amunicji do 2 mln rocznie
Oczekuje się, że dzięki wsparciu ASAP do końca 2025 r. Europa osiągnie roczne zdolności produkcyjne pocisków – amunicji w wysokości 2 mln.
Komisja zakończyła ocenę na podstawie rozporządzenia w sprawie ASAP w rekordowym czasie i wybrała 31 projektów mających pomóc przemysłowi europejskiemu w zwiększeniu produkcji i gotowości amunicji.
Wybrane projekty obejmują pięć obszarów: materiały wybuchowe, proszek, muszle, pociski oraz certyfikacja testowania i odnawiania. Projekty zostaną sfinansowane kwotą 513 mln euro z budżetu UE i Norwegii. Finansowanie to pobudzi dodatkowe inwestycje ze strony przemysłu poprzez współfinansowanie, co doprowadzi do inwestycji w łańcuchu dostaw o łącznej wartości około 1,4 mld EUR.
ASAP koncentruje się na proszkach i materiałach wybuchowych, które stanowią wąskie gardła w produkcji łupin amunicji, i przeznaczy na nie około trzy czwarte programu. Program będzie wspierał projekty zwiększające roczną zdolność produkcyjną o ponad 10000 ton proszku i o ponad 4300 ton materiałów wybuchowych. W tym celu Unia zainwestuje 248 mln EUR w zdolności produkcji proszku i 124 mln EUR w zdolności produkcyjne materiałów wybuchowych.
Dzięki już wprowadzonym środkom w styczniu 2024 r. europejskie roczne moce produkcyjne w zakresie muszli 155 mm osiągnęły już poziom 1 mln rocznie.
Przedsiębiorstwa otrzymujące finansowanie w ramach ASAP i ich łańcuchy dostaw są rozproszone w całej Unii Europejskiej. Wsparcie ma na celu wzmocnienie istniejących zdolności produkcyjnych, a także tworzenie nowych. Ukończone projekty zwiększą zdolność reagowania i zdolności unijnego przemysłu obronnego, zapewniając szybsze dostawy amunicji i pocisków w Europie.
Umowy o udzielenie dotacji z wybranymi wnioskodawcami mają zostać podpisane w maju 2024 r.
310 mln EUR, aby zachęcić państwa członkowskie do wspólnego zamawiania zdolności obronnych
Przyjmując program prac na rzecz wzmocnienia europejskiego przemysłu obronnego poprzez wspólne zamówienia (EDIRPA) oraz ogłaszając odpowiednie zaproszenia do składania wniosków, Komisja po raz pierwszy zachęca państwa członkowskie do wspólnego nabywania produktów obronnych zaspokajających najpilniejsze i najpilniejsze potrzeby, zwłaszcza te spotęgowane agresją Rosji na Ukrainę. Agregacja popytu zapewni przewidywalność, a tym samym zachęci nasz przemysł do zwiększenia zdolności produkcyjnych, a także poprawi interoperacyjność krajowych sił zbrojnych.
Program prac EDIRPA, dysponujący łącznym budżetem w wysokości 310 mln EUR, będzie wspierał wspólne zamówienia w trzech obszarach: Amunicja (np. broń strzelecka, amunicja artyleryjska, moździerze, rakiety), 2) obrona lotnicza i przeciwrakietowa oraz 3) platformy i wymiana dotychczasowych systemów (np. czołgi, pojazdy opancerzone, systemy wsparcia, systemy żołnierzy, drony). Te priorytety finansowania zostały ustalone wspólnie z państwami członkowskimi w celu zaspokojenia pilnych potrzeb obronnych i uzupełnienia zapasów obronnych.
Termin składania wniosków upływa 25 lipca 2024 r.
1,1 mld euro na wsparcie unijnych projektów badawczo-rozwojowych w dziedzinie obronności
Aby zagwarantować, że Europa pozostanie w czołówce technologii i innowacji obronnych, Komisja przyjęła czwarty roczny program prac Europejskiego Funduszu Obronnego (EFO) i ogłosiła odpowiednie zaproszenia do składania wniosków, przeznaczając dodatkowe 1,1 mld EUR, w tym 225 mln EUR na wsparcie przedsiębiorstw typu start-up w dziedzinie innowacji i obronności za pomocą specjalnych środków w ramach unijnego systemu innowacji w dziedzinie obronności (EUDIS). Priorytety finansowania są wspólnie uzgadniane z państwami członkowskimi i uwzględniają technologie obronne i potrzeby w zakresie zdolności obronnych, a także pojawiające się zagrożenia spotęgowane przez zmienione środowisko bezpieczeństwa.
W ramach programu prac EFO na 2024 r. obejmującego 32 tematy zaproszeń do składania wniosków finansowane będą projekty w kluczowych dziedzinach obronności, w tym przeciwdziałanie pociskom hiperdźwiękowym, rozwój szeregu bezzałogowych pojazdów w powietrzu i na ziemi oraz zapewnienie bezpiecznej komunikacji kosmicznej. Przygotowuje grunt dla systemów obronnych nowej generacji, takich jak śmigłowce i samoloty towarowe średniej wielkości.
Ponadto program prac oferuje środki wsparcia mające na celu promowanie innowacji w dziedzinie obronności i inkluzywności w dziedzinie obronności za pośrednictwem unijnego systemu innowacji w dziedzinie obronności (EUDIS), z finansowaniem na rzecz akceleratora biznesowego EUDIS i możliwości dostosowania się do potrzeb inwestorów.
Termin składania wniosków upływa 5 listopada 2024 r.
Kontekst ogólny
Akt o wspieraniu produkcji amunicji (ASAP) jest bezpośrednią odpowiedzią na to, że Rada powinna pilnie dostarczyć amunicję i, na wniosek, Ukrainie, a także pomóc państwom członkowskim w uzupełnianiu zapasów poprzez wprowadzenie ukierunkowanych środków. Akt ten ma na celu zapewnienie, aby UE mogła zwiększyć swoje zdolności produkcyjne w zakresie amunicji. Wsparcie finansowe będzie udzielane w formie dotacji na różnego rodzaju działania przyczyniające się do wysiłków europejskiego przemysłu obronnego na rzecz zwiększenia jego zdolności produkcyjnych i rozwiązania problemu wąskich gardeł. ASAP wdraża tor 3 (część przemysłowa) tzw. trójtorowego podejścia do planu amunicji uzgodnionego przez Radę w marcu 2023 r.
Instrument na rzecz wzmocnienia europejskiego przemysłu obronnego poprzez wspólne zamówienia (EDIRPA) stanowi odpowiedź na wniosek państw członkowskich o zaspokojenie najbardziej pilnych i krytycznych potrzeb w zakresie produktów obronnych wynikających z agresji Rosji na Ukrainę. Instrument ten zachęca państwa członkowskie, w duchu solidarności, do wspólnego zamawiania zdolności obronnych dla ich sił zbrojnych i ułatwia wszystkim państwom członkowskim dostęp do pilnie potrzebnych produktów obronnych.
Europejski Fundusz Obronny jest instrumentem Komisji wspierającym badania i rozwój w dziedzinie obronności oraz współpracę w tej dziedzinie. Nie zastępując wysiłków państw członkowskich, promuje współpracę między przedsiębiorstwami każdej wielkości i podmiotami badawczymi w całej UE i Norwegii (jako państwie stowarzyszonym). EFO wspiera konkurencyjne i oparte na współpracy projekty w dziedzinie obronności przez cały cykl prac badawczo-rozwojowych, koncentrując się przy tym na projektach prowadzących do opracowania najnowocześniejszych i interoperacyjnych technologii obronnych i elementów wyposażenia obronnego. Wspiera on również innowacje i zachęca MŚP do udziału w projektach transgranicznych. Program prac i priorytety finansowania określa się na podstawie priorytetów w zakresie zdolności obronnych uzgodnionych przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO), a w szczególności w kontekście planu rozwoju zdolności (CDP). Przyjmując ten roczny program prac na 2024 r., Komisja zobowiązała się zainwestować ponad 4 mld EUR we wspólne badania i rozwój w dziedzinie obronności od czasu wejścia w życie rozporządzenia w sprawie EFR w maju 2021 r.
Środki te, uzupełnione niedawno zapowiedzianym wnioskiem Komisji dotyczącym europejskiego programu na rzecz przemysłu obronnego, zapewniają strukturalne, długoterminowe podejście do osiągnięcia gotowości przemysłu obronnego. Zapewniają one ciągłość wsparcia dla europejskiej bazy technologiczno-przemysłowej sektora obronnego, aby umożliwić jej szybkie dostosowanie do nowego środowiska bezpieczeństwa.
Pytania i odpowiedzi dotyczące aktu o wspieraniu produkcji amunicji (ASAP) oraz instrumentu na rzecz wzmocnienia europejskiego przemysłu obronnego przez wspólne zamówienia (EDIRPA)
Akt o wspieraniu produkcji amunicji (ASAP)
Jaki jest cel instrumentu ASAP, programu prac i ogłoszonych zaproszeń do składania wniosków?
Celem aktu o wspieraniu produkcji amunicji (ASAP) jest wspieranie przemysłu obronnego UE w zwiększaniu zdolności produkcyjnych w celu zaspokojenia zwiększonego popytu na amunicję i pociski. Jego celem jest również zabezpieczenie dostaw i dostępności kluczowych czynników produkcji, takich jak surowce i komponenty, ułatwienie unijnym przedsiębiorstwom obronnym dostępu do finansowania oraz zmobilizowanie finansowania prywatnego i rozwiązanie problemu wąskich gardeł w produkcji, aby umożliwić szybsze tempo dostaw.
Jakie są priorytety finansowania określone w programie prac ASAP?
Program prac ASAP jest ukierunkowany na główne wąskie gardła zidentyfikowane w łańcuchach dostaw amunicji: materiałów wybuchowych, prochu napędowego i pocisków artyleryjskich oraz wspomaga zwiększenie produkcji pocisków odrzutowych. Rozporządzenie odnosi się również do kwestii przestarzałości, testowania lub regeneracji i certyfikacji odpowiednich produktów związanych z obronnością. W związku z tym program prac ASAP składa się z pięciu zaproszeń do składania wniosków dotyczących następujących tematów:
- Materiały wybuchowe;
- Opis
- Muszli;
- Pociski;
- Certyfikacja badań i odtworzenia.
Jaka była podstawa przygotowania programu prac ASAP i określenia odpowiednich priorytetów?
Struktura programu prac ASAP jest poparta informacjami zebranymi za pośrednictwem:
- Badania i analizy w ramach Grupy Zadaniowej ds. Wspólnych Zamówień w dziedzinie Obronności;
- Informacji zebranych podczas wizyt komisarza Thierry’ego Bretona u kluczowych producentów w państwach członkowskich UE;
- Dwustronnych wymian z zainteresowanymi podmiotami z sektora przemysłu.
Jaki jest związek między ASAP a EDIRPA?
Oba instrumenty, ASAP i EDIRPA, są inicjatywami uzupełniającymi się, odpowiednio po stronie podaży i popytu.
EDIRPA ma na celu zachęcenie państw członkowskich do wspólnego zamawiania pilnie potrzebnych zdolności i produktów obronnych. W związku z tym będzie wspierać współpracę co najmniej trzech państw członkowskich w zakresie wspólnych zamówień na najbardziej krytyczne i pilne produkty obronne z unijnej bazy przemysłowej sektora obronnego i technologicznego (EDTIB), przyczyniając się tym samym do jej konkurencyjności i dostosowania do obecnego kontekstu.
Celem ASAP jest wspieranie i przyspieszenie natychmiastowego zwiększenia zdolności produkcyjnych amunicji i pocisków w UE. W związku z tym będzie bezpośrednio wspierać producentów tych produktów obronnych, a także ich łańcuchy dostaw.
Czy budżet jest wystarczający, biorąc pod uwagę potrzeby Ukrainy w zakresie amunicji?
Podczas gdy z budżetu UE pochodzi pół miliarda euro, podstawowa zasada współfinansowania oznacza, że fundusze te pozyskują dodatkowe środki finansowe ze strony przemysłu, zwiększając łączne inwestycje w całym łańcuchu dostaw do około 1,4 mld EUR.
Ponadto wnioski dotyczące projektów złożone poniżej wcześniej określonego progu jakości i niefinansowane przez ASAP ze względu na ograniczenia budżetowe otrzymają certyfikat „pieczęci doskonałości”, który jest znakiem jakości wprowadzonym po raz pierwszy w ramach programu „Horyzont 2020” – poprzedniego unijnego programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji (2014–2020). Dzięki temu znakowi Komisja uznaje wartość wniosków dotyczących projektów i zachęca inne organizacje finansujące do korzystania z wysokiej jakości wniosków (np. w przypadku finansowania w ramach funduszy spójności UE), przy zastosowaniu znacznie uproszczonych procedur wyboru.
Finansowanie należy również postrzegać w kontekście wkładów własnych poszczególnych państw członkowskich na rzecz Ukrainy oraz w celu wsparcia ich przemysłu obronnego.
Kiedy projekty przyniosą rezultaty i jaki jest wpływ finansowania ASAP?
Aby uniknąć potencjalnych opóźnień w działaniach przemysłowych przyczyniających się do zapewnienia skutecznych dostaw i terminowej dostępności amunicji i pocisków, ASAP przewiduje klauzulę mocy wstecznej, tak aby działania rozpoczęte po dniu 20 marca 2023 r. mogły kwalifikować się do wsparcia UE. Wszystkie projekty zostaną ukończone w ciągu maksymalnie 36 miesięcy. Niektóre projekty już teraz są jednak w stanie przynieść rezultaty, a znaczna poprawa zostanie zaobserwowana już do końca 2024 r.
Rozporządzenie w sprawie wspierania produkcji amunicji ma rozwiązać problem wąskich gardeł w łańcuchach dostaw amunicji i pocisków w UE i Norwegii, wspierając przemysł w szybkim dostosowaniu się do nowych tendencji rynkowych i zmniejszaniu zależności.
Jak długo program ASAP będzie trwał i czy będzie powtarzany/przedłużony?
18 października 2023 r. Komisja przyjęła program prac przewidziany w rozporządzeniu w sprawie wspierania produkcji amunicji (ASAP). Niniejszy program prac obejmuje lata 2023–2025, w którym wszystkie projekty finansowane w ramach ASAP zostaną zakończone.
W dniu 5 marca Komisja przyjęła wniosek dotyczący nowego programu na rzecz przemysłu obronnego (EDIP), który obejmuje również działania wspierające zwiększenie produkcji amunicji.
Jaki jest związek między ASAP a ogólną polityką UE wspierającą Ukrainę/poprawa zdolności obronnych Unii?
ASAP jest bezpośrednią odpowiedzią na apel Rady o pilne dostarczenie Ukrainie amunicji i pocisków, na wniosek, oraz o pomoc państwom członkowskim w uzupełnieniu zapasów poprzez wprowadzenie ukierunkowanych środków.
ASAP, który ma umożliwić zwiększenie zdolności produkcji amunicji w całej Europie, stanowi 3. element (przemysłowy) tzw. trójtorowego podejścia do planu dotyczącego amunicji uzgodnionego przez Radę.
Trzy elementy są ze sobą ściśle powiązane. Aby państwa członkowskie mogły wykorzystywać amunicję znajdującą się w magazynach w celu wsparcia Ukrainy (ścieżka 1) i następnie uzupełnić ją nowymi zamówieniami (tor 2), musi istnieć wystarczająca pewność, że unijni producenci amunicji artyleryjskiej i pocisków mogą w odpowiednim czasie zaspokoić zapotrzebowanie (ścieżka 3).
Instrument na rzecz wzmocnienia europejskiego przemysłu obronnego poprzez wspólne zamówienia (EDIRPA)
Jakie są cele instrumentu EDIRPA?
EDIRPA ma na celu zachęcenie państw członkowskich do wspólnego zamawiania produktów obronnych, w przypadku których istnieje pilna i krytyczna potrzeba, zwłaszcza tych, które nasiliły się w następstwie rosyjskiej agresji na Ukrainę.
EDIRPA ma również na celu wzmocnienie europejskiej bazy technologiczno-przemysłowej sektora obronnego (EDTIB) oraz zapewnienie przewidywalności, aby zwiększyć swoje zdolności produkcyjne i stawić czoła wzrostowi popytu na sprzęt obronny. Doprowadzi to również do zwiększenia interoperacyjności między siłami zbrojnymi państw członkowskich.
Jaki jest cel programu prac?
Program prac EDIRPA odzwierciedla wspólną wolę polityczną i określone wraz z państwami członkowskimi/Norwegią potrzeby w zakresie określenia priorytetów w zakresie finansowania uzupełniania zapasów obronnych, wzmocnienia zdolności i wymiany starego sprzętu z czasów radzieckich.
Priorytety w zakresie finansowania są zgodne z lukami w zdolnościach określonymi we wspólnym komunikacie w sprawie analizy luk inwestycyjnych w zakresie obronności i dalszych działań z 18 maja 2022 r.
Jakie są priorytety finansowe programu prac EDIRPA?
W programie prac określono trzy zaproszenia do składania wniosków o łącznym orientacyjnym budżecie w wysokości 310 mln EUR w następujących obszarach:
- Zaproszenie do składania wniosków w sprawie wspólnego zamówienia w ramach programu „Ammunition” o budżecie w wysokości 103,2 mln EUR.
- Zaproszenie do składania wniosków w sprawie „obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej”, którego budżet wynosi 103,2 mln EUR.
- Zaproszenie do składania wniosków w sprawie „Legacy Systems and Platforms” o budżecie w wysokości 103,2 mln EUR.
Czy budżet jest wystarczający, biorąc pod uwagę potrzeby państw członkowskich w zakresie zamówień publicznych w dziedzinie obronności?
Celem programu nie jest zastąpienie krajowych budżetów obronnych, lecz zachęcanie do współpracy w zakresie najpilniejszych produktów obronnych.
Wsparcie finansowe UE nie jest związane z zamówieniami na zdolności obronne, ale ma pokrywać „koszty współpracy” między państwami członkowskimi w przypadku zamówień o znacznie większej skali finansowej niż wkład EDIRPA.
Kto skorzysta z działań w zakresie zamówień publicznych? Czy UE kupuje broń?
Program wspiera zamawianie zdolności obronnych przez siły zbrojne państw członkowskich UE i Norwegii. Ani UE, ani Komisja nie zamawiają produktów obronnych.
Jak długo będzie trwał program EDIRPA?
Program EDIRPA jest krótkoterminowym instrumentem pilnym w związku z rosyjską agresją na Ukrainę, która trwa w latach 2024 i 2025.
W dniu 5 marca Komisja przyjęła wniosek dotyczący nowego programu na rzecz przemysłu obronnego (EDIP), który obejmuje również kontynuację działań wspierających wspólne zamówienia w zakresie zdolności obronnych przez państwa członkowskie UE.
Co się stanie po przyjęciu programu prac?
Komisja opublikuje i otworzy zaproszenia do składania wniosków w najbliższych dniach na unijnym portalu Funding and Tenders.
Potencjalni wnioskodawcy (krajowe organy ds. zamówień publicznych, Europejska Agencja Obrony lub organizacja międzynarodowa wyznaczona do przeprowadzania wspólnych zamówień) mogą złożyć wnioski do 25 lipca 2024 r., a następnie służby Komisji ocenią otrzymane wnioski. Do finansowania zostaną wybrane wnioski, które uzyskały najwyższą liczbę punktów w ramach dostępnego budżetu. Wybrane projekty, składające się z konsorcjów z co najmniej trzech państw członkowskich, otrzymają następnie dotacje UE.
W jaki sposób Ukraina i Mołdawia uczestniczą w programie EDIRPA?
Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie EDIRPA państwa członkowskie mogą sprawić, że Ukraina i Mołdawia staną się odbiorcą produktów obronnych objętych działaniem w zakresie wspólnych zamówień.
Czy możliwe jest powielanie finansowania EDIRPA i wsparcia udzielanego przez Europejski Instrument na rzecz Pokoju?
Nie ma możliwości powielania finansowania Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju (EPF) i EDIRPA. Europejski Instrument na rzecz Pokoju jest programem pozabudżetowym wykraczającym poza ramy wieloletnich ram finansowych, wykorzystywanym obecnie do zwrotu kosztów transferu przez państwa członkowskie na Ukrainę głównie zapasowych lub funkcjonujących systemów obronnych. Wsparcie w ramach EDIRPA nie jest powiązane z kosztem zamówionych zdolności, lecz obejmuje koszty współpracy związane ze wspólnymi zamówieniami.