W ramach reakcji Unii Europejskiej na rosyjską agresję wymierzoną przeciwko Ukrainie Komisja Europejska i sąsiadujące z Ukrainą państwa członkowskie UE ustanowiły 12 maja 2022 r. korytarze solidarnościowe między UE a Ukrainą.
Korytarze solidarnościowe to kluczowe korytarze przeznaczone dla eksportu produktów rolnych z Ukrainy, a także dla eksportu i importu innych towarów.
Jest to wspólna deklaracja w imieniu Komisji Europejskiej, Czech, Polski, Rumunii, Słowacji, Republiki Mołdawii, Ukrainy, Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju oraz Grupy Banku Światowego.
Jako jeden z największych producentów zbóż na świecie Ukraina dostarczała na rynek światowy zwykle około 45 mln ton zboża rocznie. Podczas swojej brutalnej wojny przeciwko Ukrainie Rosja celowo kieruje ataki na produkcję rolną i eksport, blokując bezpieczny przepływ do/z ukraińskich portów nad Morzem Czarnym, a także na zapasy gromadzone w silosach zbożowych. Spowodowało to wzrost światowych cen zbóż, zaburzyło bezpieczeństwo żywnościowe na całym świecie i zagroziło egzystencji milionów ludzi, którzy są od dostaw zbóż uzależnieni.
Od czasu utworzenia korytarzy solidarnościowych wyeksportowano ponad 15 mln ton ukraińskich towarów rolnych (zbóż, nasion oleistych i produktów powiązanych) – drogą lądową, kolejową oraz za pośrednictwem portów nad Morzem Czarnym i nad Dunajem. Co więcej, dzięki porozumieniu w sprawie eksportu zboża przez Morze Czarne od sierpnia możliwe jest ponowne realizowanie transportu zbóż z ukraińskich portów nad Morzem Czarnym, co z kolei pozwoliło obniżyć ceny żywności na świecie.
Wspomniane inicjatywy umożliwiły w okresie od maja do końca października wywiezienie na rynki światowe, w tym do najbardziej potrzebujących państw, około 25 mln ton ukraińskiego zboża, nasion oleistych i produktów powiązanych.
Korytarze solidarnościowe są obecnie jedyną opcją eksportu wszystkich innych, nierolniczych towarów ukraińskich do reszty świata oraz importu potrzebnych Ukrainie towarów, takich jak paliwo czy pomoc humanitarna. Korytarze solidarnościowe stały się siłą napędową ukraińskiej gospodarki, generując ponad 15 mld EUR dochodów, bardzo potrzebnych ukraińskim rolnikom i przedsiębiorstwom.
UE współpracuje z państwami członkowskimi, Ukrainą i Republiką Mołdawii, partnerami międzynarodowymi i przedsiębiorstwami, a także z przewoźnikami w celu udoskonalenia funkcjonowania korytarzy solidarnościowych. Jako państwa członkowskie UE sąsiadujące z Ukrainą – Polska, Rumunia, Słowacja i Węgry poczyniły ogromne wysiłki i dokonały wielkich inwestycji w celu usprawnienia tych szlaków handlowych.
Korytarze solidarnościowe stały się niezbędnym ogniwem dla pogłębienia stosunków z Ukrainą i Republiką Mołdawii i mają zasadnicze znaczenie dla ustanowienia bardziej ustabilizowanych połączeń z UE w kontekście przyszłego przystąpienia. Zbliżają one Ukrainę i Republikę Mołdawii do jednolitego rynku UE, przy jednoczesnym utrzymaniu ich połączeń z resztą świata.
Korytarze solidarnościowe osiągają jednak swoje granice przepustowości, utrzymują się wąskie gardła, wysokie są koszty logistyczne. Aby utrzymać przepustowość korytarzy solidarnościowych, a nawet ją zwiększyć, uruchamiamy znaczne inwestycje w ramach różnych istniejących programów unijnych i krajowych. Konieczne są dalsze ułatwienia administracyjne i operacyjne, w tym poprzez usprawnianie procedur przekraczania granic. Potrzebne są dalsze środki finansowe.
Komisja Europejska przeznaczy w pilnym trybie kwotę 250 mln euro na usprawnienie działania korytarzy solidarnościowych. W perspektywie krótkoterminowej będziemy wspierać szybkie udoskonalenia, w szczególności za pośrednictwem ruchomego sprzętu, co pozwoli skracać czas oczekiwania i usprawniać przemieszczanie się przez przejścia graniczne i pokonywanie tras dostępu. W perspektywie średnioterminowej uruchamiamy instrument „Łącząc Europę” oraz 50 mln euro, aby wspierać rozwój infrastruktury niezbędnej dla dalszego zwiększenia przepustowości korytarzy solidarnościowych.
We współpracy z partnerskimi instytucjami finansowymi, takimi jak Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju oraz Bank Światowy, pragniemy zapewnić podmiotom gospodarczym płynność, a także finansowanie niezbędnych napraw i zwiększania przepustowości. W szczególności:
- Europejski Bank Inwestycyjny planuje zainwestować do końca 2023 r. nawet 300 mln euro w projekty, które pozwalają realizować cele korytarzy solidarnościowych. Jest to uzupełnienie działań, które zostały już zapowiedziane i które są już finansowane na Ukrainie; istotna część tych działań jest przeznaczona na modernizację dróg i kolei. Ponadto Europejski Bank Inwestycyjny i Komisja Europejska udostępniają wiedzę fachową zgromadzoną w ramach Jaspers (wspólna inicjatywa wsparcia projektów w regionach europejskich), co pozwala identyfikować i przygotowywać transgraniczne projekty w obszarze transportu, które mają być finansowane w ramach instrumentu „Łącząc Europę” i które mogą przyciągnąć potencjalne współfinansowanie przez EBI.
- W oparciu o prace w terenie realizowane wspólnie z Komisją i wszystkimi odpowiednimi zainteresowanymi podmiotami przez kilka miesięcy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju zamierza zainwestować w korytarze solidarnościowe 300 mln euro w latach 2022–2023. Część tej kwoty przeznaczona zostanie na projekty, które już określono i które znajdują się na etapie zatwierdzania.
- Grupa Banku Światowego przygotowuje – obok przygotowywania modeli transportu regionalnego, szybkiej oceny zniszczeń w celu określania priorytetowych inwestycji dotyczących napraw i odbudowy, a także bieżących prac w zakresie handlu i logistyki – nadzwyczajny projekt, który pozwoli na podjęcie napraw infrastruktury drogowej i kolejowej zniszczonej w wyniku działań wojennych. Przewiduje się wypłacenie w 2023 r. kwoty sięgającej 100 mln dolarów amerykańskich. Trwają rozmowy na temat renowacji infrastruktury kolejowej i logistyki multimodalnej w Rumunii i Republice Mołdawii, prowadzącej do granicy z Ukrainą, celem wzmocnienia krytycznego eksportu i importu Ukrainy oraz stworzenia podstaw dla odbudowy.
Wzywamy ponadto naszych partnerów międzynarodowych do przeznaczenia dalszego wsparcia finansowego na te działania, które są niezbędne dla Ukrainy i Republiki Mołdawii, jak również z punktu widzenia światowego bezpieczeństwa żywnościowego.
(PE)