Podczas pierwszej sesji roboczej na szczycie w Wilnie we wtorek (11 lipca 2023 r.) członkowie Sojuszu podjęli decyzje o zbliżeniu Ukrainy do NATO oraz wzmocnieniu kolektywnego odstraszania i obrony Sojuszu.
Sojusznicy zgodzili się na pakiet trzech elementów przybliżających Ukrainę do NATO. Obejmuje to nowy wieloletni program pomocy mający na celu ułatwienie przejścia ukraińskich sił zbrojnych z czasów sowieckich na standardy NATO oraz pomoc w odbudowie ukraińskiego sektora bezpieczeństwa i obrony, obejmującego krytyczne potrzeby, takie jak paliwo, sprzęt do rozminowywania i środki medyczne.
Sojusznicy zgodzili się także na powołanie nowej Rady NATO-Ukraina, której inauguracyjne posiedzenie odbędzie się w Wilnie w środę z udziałem prezydenta Zełenskiego. Sojusznicy potwierdzili również, że Ukraina zostanie członkiem NATO i zgodzili się na zniesienie wymogu posiadania planu działań na rzecz członkostwa.
„To mocny pakiet dla Ukrainy i jasna droga do członkostwa w NATO” – powiedział sekretarz generalny Jens Stoltenberg.
Sojusznicy przyjęli „najbardziej kompleksowe plany obronne od zakończenia zimnej wojny” – powiedział Stoltenberg. Zaprojektowane, by przeciwstawić się dwóm głównym zagrożeniom Sojuszu – Rosji i terroryzmowi – nowe plany regionalne przewidują 300 000 żołnierzy w wysokiej gotowości, w tym znaczną siłę bojową powietrzną i morską. Sojusznicy zatwierdzili również nowy plan działania w zakresie produkcji obronnej, aby przyspieszyć wspólne zamówienia, zwiększyć moce produkcyjne i zwiększyć interoperacyjność sojuszników.
Aby zaspokoić swoje potrzeby obronne, członkowie Sojuszu zobowiązali się trwale inwestować w obronę co najmniej 2% swojego Produktu Krajowego Brutto (PKB). Europejscy sojusznicy i Kanada odnotowali realny wzrost swoich budżetów obronnych o 8,3% w 2023 r., największy wzrost od dziesięcioleci. Jedenastu członków Sojuszu osiągnęło lub przekroczyło ten poziom odniesienia w tym roku, a oczekuje się, że liczba ta znacznie wzrośnie w 2024 r.
Sojusznicy dyskutowali także o wyzwaniach, jakie „przymusowe” Chiny stanowią dla bezpieczeństwa i wartości euroatlantyckich. „Chiny nie są naszym przeciwnikiem i powinniśmy nadal angażować się” – powiedział sekretarz generalny, podkreślając jednocześnie, że „rosnąca asertywność Pekinu wpływa na nasze bezpieczeństwo” i kwestionuje międzynarodowy porządek oparty na zasadach.
W środę sojusznicy spotkają się z przywódcami Australii, Japonii, Nowej Zelandii i Korei Południowej, a także Unii Europejskiej.
Sekretarz Generalny NATO: żaden partner nie jest bliższy niż Japonia
Sekretarz generalny Jens Stoltenberg powitał premiera Japonii Fumio Kishidę na szczycie NATO w środę (12 lipca 2023 r.), mówiąc, że żaden partner nie jest bliższy niż Japonia. Ponadto z zadowoleniem przyjął nowy program partnerstwa między NATO i Japonią, który jeszcze bardziej zacieśni współpracę w obszarach takich jak kontrola zbrojeń, nowe technologie, przestrzeń kosmiczna, łańcuchy dostaw, odporność i innowacje. Podkreślając, że „bezpieczeństwo nie jest regionalne, ale globalne”, Stoltenberg podziękował premierowi za silne wsparcie Japonii dla Ukrainy.
Sekretarz generalny wyraził również zaniepokojenie rozwojem chińskiej armii, w tym modernizacją i rozbudową sił nuklearnych. Ponadto potępił ostatnią próbę rakietową Korei Północnej, która stanowi naruszenie międzynarodowych norm i wielu rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ.
Estonia, Łotwa i Litwa zacieśniają współpracę w przestrzeni powietrznej
Na marginesie szczytu NATO w Wilnie we wtorek Estonia, Łotwa i Litwa podpisały Deklarację o współpracy w transgranicznej przestrzeni powietrznej. Odpowiednie cywilne i wojskowe władze Sojuszu ustanowią i wykorzystają odpowiednią przestrzeń powietrzną do celów szkolenia i ćwiczeń NATO oraz innych działań lotniczych w regionie Morza Bałtyckiego.
Zdolność NATO do szkolenia na dużą skalę w dziedzinie lotniczej stanowi krytyczny element postawy zbiorowego odstraszania i obrony Sojuszu, jak pokazały niedawno przeprowadzone ćwiczenia „Air Defender 23”. Organizowane przez Niemcy „Air Defender 23” reprezentują największe wielonarodowe ćwiczenia obrony powietrznej przeprowadzone w historii NATO. Ćwiczenie to zgromadziło około 10 000 personelu i 250 samolotów z 25 krajów, w tym około 100 samolotów z 35 różnych stanów USA, ćwiczących razem w przestrzeni powietrznej nad Europą.
Wykorzystanie przez NATO większej części narodowej przestrzeni powietrznej wymaga ścisłej koordynacji i współpracy między władzami cywilnymi i wojskowymi w celu zapewnienia bezpiecznych i elastycznych rozwiązań w zakresie przestrzeni powietrznej. Kluczowe znaczenie dla współpracy między NATO i odpowiednimi partnerami cywilnymi mają silne i sprawdzone relacje zbudowane w ramach Komitetu Lotniczego NATO, który powstał w 1955 r. (znanego wówczas jako Komitet ds. Koordynacji Europejskiej Przestrzeni Powietrznej (CEAC).
Zadaniem Komitetu Lotniczego NATO jest wspieranie wysiłków Sojuszu zmierzających do dalszego dostosowywania się do szybko ewoluującego środowiska bezpieczeństwa w coraz bardziej złożonej i usieciowionej przestrzeni powietrznej. Obejmuje to ułatwianie odpowiednich umów międzyrządowych dotyczących transgranicznego wykorzystania przestrzeni powietrznej.