2 lutego obchodzimy Światowy Dzień Mokradeł, ustanowiony w rocznicę podpisania Konwencji Ramsarskiej o ochronie obszarów wodno-błotnych.
W tym roku to wyjątkowe święto przypomina nam, jak ważne są mokradła dla zachowania równowagi ekologicznej, ochrony klimatu oraz zdrowia ludzi. Hasło tegorocznych obchodów – „Chrońmy mokradła dla naszej wspólnej przyszłości” – podkreśla potrzebę wspólnego działania na rzecz ochrony tych cennych ekosystemów.
Mokradła pełnią kluczowe funkcje:
- regulują klimat poprzez magazynowanie węgla i retencję wody
- chronią bioróżnorodność, będąc siedliskiem dla tysięcy gatunków roślin i zwierząt
- spierają zdrowie ludzi, zapewniając czystą wodę i łagodząc skutki ekstremalnych zjawisk pogodowych.
Niestety, niezrównoważony rozwój, zanieczyszczenia i zmiany klimatu stanowią realne zagrożenie dla mokradeł na całym świecie. Ochrona tych obszarów wymaga zintegrowanych działań – od polityki przez regulacje prawne, aż po lokalne inicjatywy społeczne.
Światowy Dzień Mokradeł 2025 jest także motywem przewodnim nadchodzącej 15. Konferencji Państw-Stron Konwencji Ramsarskiej (COP15), która odbędzie się w lipcu w Victoria Falls w Zimbabwe. Oficjalne logo tegorocznych obchodów nawiązuje do barw narodowych tego kraju, symbolizując globalną jedność w ochronie mokradeł.
Mokradła zajmują obecnie ponad 12,1 mln km², co stanowi około 6% powierzchni lądów. Niestety, wiele z tych obszarów jest zagrożonych degradacją, a ich ochrona wymaga pilnych działań. Warto podkreślić, że aż 40% znanych gatunków roślin i zwierząt żyje lub rozmnaża się na terenach podmokłych, w tym wiele gatunków zagrożonych, endemicznych i kluczowych dla zachowania równowagi ekosystemów.
Wyzwania związane z procesem ochrony mokradeł w Polsce
Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ), prowadzi monitoring siedlisk przyrodniczych, w tym siedlisk torfowiskowych i źródliskowych. Wyniki monitoringu wskazują, że wiele siedlisk mokradłowych w Polsce znajduje się w złym stanie ochrony (U2). W 2024 roku GIOŚ przeprowadził monitoring czterech typów siedlisk torfowiskowych na 369 stanowiskach, z czego na 53 % stanowisk stan siedlisk określono jako zły:
- 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska – 45% stanowisk w złym stanie,
- 7210 Torfowiska nakredowe – 54% stanowisk w złym stanie,
- 7220 Źródliska wapienne ze zbiorowiskami Cratoneurion commutati – 12% stanowisk w złym stanie,
- 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk – aż 77% stanowisk w złym stanie.
Bez podjęcia pilnych i skutecznych działań ochronnych wiele z tych wyjątkowych ekosystemów może ulec dalszej degradacji.