Komisja Europejska przyjęła sprawozdanie z kontroli stosowania prawa unijnego.
W przyjętym dokumencie znajdziemy przegląd działań w dziedzinie egzekwowania prawa, jakie Komisja podjęła w 2021 r., by zagwarantować obywatelom oraz przedsiębiorstwom w całej Unii, ochronę praw i wolności.
Komisja Europejska przyjęła sprawozdanie roczne z kontroli stosowania prawa UE. Sprawozdanie zawiera przegląd działań w dziedzinie egzekwowania prawa, jakie Komisja podjęła w 2021 r. w celu zagwarantowania ochrony praw i wolności obywateli i przedsiębiorstw w całej UE. Komisja opublikowała dziś także swój regularny pakiet decyzji w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.
Decyzje te postrzegać należy w szerszym kontekście prac Komisji na rzecz przestrzegania praw, podstawowych wolności i praworządności w UE. Na początku tygodnia Komisja przedstawiła trzecie sprawozdanie na temat praworządności poświęcone analizie głównych trendów i rozwoju sytuacji w całej UE. Sprawozdanie jako mechanizm zapobiegawczy zwraca uwagę na wyzwania w zakresie praworządności, a ponadto, po raz pierwszy, tegoroczne sprawozdanie zawiera również zalecenia dla poszczególnych państw członkowskich. W przypadku problemów dotyczących praworządności, które pogłębiają się i stanowią naruszenie prawa UE, Komisja może zastosować postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Choć sprawozdanie na temat praworządności i postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego mają odmienny charakter, oba te instrumenty stanowią ważne elementy unijnego zestawu środków na rzecz praworządności.
Praworządność: Komisja podejmuje kolejny krok w postępowaniu w sprawie uchybienia zobowiązaniom przeciwko POLSCE za naruszenie prawa UE przez Trybunał Konstytucyjny
Komisja Europejska postanowiła skierować do Polski uzasadnioną opinię (INFR(2021)2261) dotyczącą polskiego Trybunału Konstytucyjnego i jego najnowszego orzecznictwa. 22 grudnia 2021 r. Komisja Europejska skierowała do Polski wezwanie do usunięcia uchybienia, zgłaszając zastrzeżenia dotyczące orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, w szczególności jego orzeczeń z 14 lipca 2021 r. i 7 października 2021 r.
Trybunał Konstytucyjny w tych orzeczeniach uwzględnił przepisy traktatów UE niezgodnych z Konstytucją RP, a tym samym, zdaniem Komisji, naruszył art. 19 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej oraz ogólne zasady autonomii, pierwszeństwa, skuteczności, jednolitego stosowania prawa unijnego oraz wiążący skutek orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości. W tym samym wezwaniu do usunięcia uchybienia Komisja uznała również, że Polska nie wypełniła swoich zobowiązań wynikających z art. 19 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej od tego czasu z powodu nieprawidłowości w procedurach powoływania trzech sędziów w grudniu 2015 r., wyboru prezydenta w grudniu 2016 r.
Trybunał Konstytucyjny nie spełnia już wymogu niezawisłości i bezstronności sądu ustanowionego uprzednio ustawą. Odpowiedź Polski na wezwanie do usunięcia uchybienia, otrzymana 18 lutego 2022 r., nie rozwiała obaw Komisji. Z tego powodu dzisiaj Komisja postanowiła przejść do kolejnego etapu postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, wysyłając do Polski uzasadnioną opinię. Polska ma teraz dwa miesiące na podjęcie niezbędnych środków w celu zapewnienia zgodności z prawem UE, w przeciwnym razie Komisja może skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości.
Pakiet decyzji w sprawie postępowań o uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego
Ogłoszony dziś pakiet dotyczy w szczególności podstawowych praw i wartości oraz praworządności w UE. Komisja podejmuje kolejne działania wobec Polski w postępowaniu o uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego dotyczącym kwestionowania pierwszeństwa prawa UE przez polski Trybunał Konstytucyjny. Komisja kieruje też do Trybunału sprawę przeciwko Węgrom za (i) dyskryminację osób LGBTIQ oraz ograniczanie wolności mediów i praw rozgłośni „Klubrádió” do korzystania z widma radiowego. Komisja podejmuje również kroki prawne przeciwko 15 państwom członkowskim, aby chronić sygnalistów – osoby, które zgłaszają przypadki naruszenia prawa UE. Chcąc zapewnić, by ochrona danych osobowych obywateli UE spełniała najwyższe standardy w całej Unii, Komisja przekazuje uzasadnioną opinię Słowenii, ponieważ nie wypełniła ona zobowiązań wynikających z ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO).
Na koniec, aby chronić podstawowe zasady swobodnego przepływu, będące fundamentem unijnego jednolitego rynku, Komisja wszczyna postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko Węgrom za wprowadzenie dyskryminujących cen paliw dla pojazdów z zagranicznymi tablicami rejestracyjnymi.
Stosowanie prawa UE w 2021 r.
Ogółem w 2021 r. Komisja wszczęła 847 nowych postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego; dla porównania średnia z poprzednich pięciu lat wynosi 809. Dwie trzecie (571) nowych postępowań wszczęto z powodu opóźnionej transpozycji do prawa krajowego dyrektyw UE, natomiast jedna trzecia (276) dotyczyła nieprawidłowego stosowania prawa UE lub niezgodności przepisów krajowych z prawem UE, w tym z Traktatami. Działania Komisji skłoniły państwa członkowskie do ponownego przestrzegania prawa: w ciągu roku zamknięto 704 postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.
W 31 przypadkach Komisja podjęła decyzję o skierowaniu sprawy przeciwko państwu członkowskiego do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Jedna trzecia tych spraw dotyczyła jakości powietrza lub wody pitnej bądź oczyszczania ścieków.
Na straży praw, wartości i praworządności
Komisja w dalszym ciągu egzekwowała unijne przepisy we wszystkich dziedzinach polityki, ale priorytetowo traktując obszary, które mają największy wpływ na codzienne życie ludzi i przedsiębiorstw. Blisko połowa wszystkich postępowań wszczętych przez Komisję z powodu nieprawidłowego stosowania prawa UE lub niezgodności przepisów krajowych z prawem UE dotyczyła środowiska, zatrudnienia, transportu i mobilności oraz jednolitego rynku.
Aby mieszkańcy i przedsiębiorstwa mogli w pełni korzystać z dobrodziejstw jednolitego rynku, konieczne jest prawidłowe stosowanie jego zasad. Komisja wszczęła lub kontynuuje 13 postępowań przeciwko państwom członkowskim, aby chronić europejskie przedsiębiorstwa, w szczególności MŚP, przed opóźnieniami płatności w transakcjach handlowych oraz aby zapewnić prawidłowe wdrożenie unijnych przepisów dotyczących zamówień publicznych i umów koncesyjnych. Komisja podjęła też działania w 22 sprawach dotyczących egzekwowania przepisów UE w dziedzinie uznawania kwalifikacji zawodowych lub zapewnienia, aby nowe krajowe wymogi dla zawodów regulowanych były konieczne i zrównoważone. Wszczęła także 24 sprawy w celu poprawy praktycznego stosowania przepisów dotyczących delegowania pracowników.
Komisja działała w sposób zdecydowany, aby bronić wspólnych wartości i praworządności. Wszczęła na przykład postępowania przeciwko 11 państwom członkowskim za nieprzestrzeganie przepisów UE dotyczących walki z rasizmem i ksenofobią, a także postępowania przeciwko Węgrom i Polsce, aby chronić prawo osób LGTBIQ do niedyskryminacji. Komisja prowadziła też sprawy przeciwko Polsce w obronie niezależności sądownictwa. Ogółem liczba nowych postępowań w dziedzinie sprawiedliwości, praw podstawowych i konsumentów była rekordowo wysoka w porównaniu z poprzednimi latami.
Priorytetem dla Komisji była ochrona konsumentów i zagwarantowanie swobody przemieszczania się, której poważnie zagroziła pandemia COVID-19. Komisja podjęła na przykład dalsze działania w postępowaniach przeciwko państwom członkowskim w związku z nieprzestrzeganiem unijnych przepisów dotyczących praw podróżnych do uzyskania zwrotu kosztów za odwołane podróże. Monitorowała również wdrażanie przez państwa członkowskie unijnego cyfrowego zaświadczenia COVID.
Wysiłki na rzecz zapobiegania naruszeniom
Aby obywatele i przedsiębiorstwa mogli czerpać pełne korzyści z prawa UE, państwa członkowskie muszą szybko transponować prawo UE do krajowych porządków prawnych. Komisja podejmuje większe wysiłki, aby zapobiegać uchybieniom. Oferuje więc państwom członkowskim wsparcie na wczesnym etapie, aby zapewnić prawidłowe stosowanie prawa UE, w tym terminową transpozycję dyrektyw do prawa krajowego.
W 2021 r. Komisja wydała wytyczne dotyczące interpretacji i wdrażania prawa UE we wszystkich najważniejszych dziedzinach polityki. Dodatkowo odbyły się spotkania ponad 40 komitetów lub grup ekspertów w celu promowania prawidłowego wdrażania prawa UE.
Liczba nowych postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego związanych z późną transpozycją do prawa krajowego unijnych dyrektyw zmniejszyła się z 599 w 2020 r. do 571 w 2021 r., pomimo tego, że w 2021 r. upływał termin transpozycji większej liczby dyrektyw niż w 2020 r.
Prawidłowe stosowanie i egzekwowanie prawa UE jest wspólną odpowiedzialnością państw członkowskich i instytucji UE. Komisja nadal korzystała z procesu „EU Pilot”, czyli nieformalnego dialogu z państwami członkowskimi, aby zapewnić szybką zgodność lub zebrać informacje potrzebne do przeprowadzenia oceny. W 2021 r. w ramach „EU Pilot” Komisja otworzyła 246 nowych spraw, a zatem więcej niż w 2020 r. (212). Z prowadzonych w ubiegłym roku w ramach „EU Pilot” spraw 81 proc. doczekało się rozwiązania wypracowanego z państwami członkowskimi, co pozwoliło uniknąć wszczęcia postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.
Kontekst
Od 1984 r. w odpowiedzi na prośbę Parlamentu Europejskiego Komisja przedstawia roczne sprawozdanie z kontroli stosowania prawa UE w roku poprzednim. Następnie Parlament Europejski przyjmuje rezolucję w sprawie sprawozdania Komisji.
W warunkach podziału kompetencji między instytucjami europejskimi Komisja ponosi ogólną odpowiedzialność za inicjowanie procedur ustawodawczych.
Rada i Parlament Europejski podejmują decyzje w sprawie wniosków Komisji. Państwa członkowskie są odpowiedzialne za terminowe i prawidłowe stosowanie, wdrażanie i egzekwowanie prawa Unii w krajowym porządku prawnym.
Krąg ten zamyka Komisja: gdy wnioski zostaną przyjęte i staną się prawem UE, Komisja monitoruje, czy państwa członkowskie prawidłowo stosują te przepisy i w razie potrzeby może podjąć stosowne działania prawne.
Sprawozdanie na temat praworządności z 2022 r. Komisja wydaje konkretne zalecenia kierowane do państw członkowskich
Komisja opublikowała trzecie wydanie corocznego sprawozdania na temat praworządności. Sprawozdanie wpisuje się w kontekst rosyjskiej inwazji na Ukrainę, która jeszcze bardziej uwypukliła znaczenie poszanowania wartości demokratycznych, praw człowieka i praworządności.
Zawiera ono przegląd tendencji w całej UE oraz 27 rozdziałów dotyczących poszczególnych państw członkowskich, z uwzględnieniem rozwoju sytuacji w każdym kraju od lipca 2021 r. Tegoroczne sprawozdanie po raz pierwszy zawiera konkretne zalecenia kierowane do każdego z państw członkowskich, zgodnie z zapowiedzią przewodniczącej Ursuli von der Leyen w orędziu o stanie Unii z 2021 r. Zalecenia Komisji mają na celu zachęcenie państw członkowskich do postępów w realizacji trwających lub planowanych reform oraz pomoc w określeniu obszarów, w których potrzebne są usprawnienia.
Podobnie jak w przypadku poprzednich edycji w tegorocznym sprawozdaniu przeanalizowano rozwój sytuacji w czterech kluczowych obszarach praworządności: systemy wymiaru sprawiedliwości, ramy antykorupcyjne, pluralizm i wolność mediów oraz inne kwestie instytucjonalne związane z mechanizmami kontroli i równowagi. Ze sprawozdania wynika, że w wielu państwach członkowskich kontynuowano reformy w dziedzinie praworządności, aby sprostać wyzwaniom wskazanym w poprzednich dwóch edycjach. Jednocześnie w niektórych państwach członkowskich utrzymują się problemy systemowe.
W sprawozdaniu nawiązano do problemów wskazanych w poprzednich sprawozdaniach, pogłębiono przeprowadzaną przez Komisję ocenę i rozszerzono ją o uwagi dotyczące takich kwestii jak media publiczne, korzystanie z oprogramowania szpiegowskiego czy wykonywanie wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Najważniejsze ustalenia i zalecenia
- Reformy wymiaru sprawiedliwości
W ubiegłym roku reformy wymiaru sprawiedliwości nadal były jednym z priorytetów politycznych. Wiele państw członkowskich rozpoczęło ważne reformy mające na celu zwiększenie niezależności sądownictwa, np. reformy dotyczące składu i uprawnień rad sądownictwa, usprawnienia procedur powoływania sędziów lub wzmocnienia autonomii prokuratury. Państwa członkowskie wprowadziły również środki mające na celu poprawę skuteczności i jakości wymiaru sprawiedliwości, takie jak dalsza cyfryzacja i ułatwienie dostępu do wymiaru sprawiedliwości.
Jednocześnie w kilku państwach członkowskich utrzymują się problemy strukturalne dotyczące niezależności sądownictwa. W niektórych państwach członkowskich występują problemy związane z powoływaniem do sądów wyższej instancji i na stanowiska prezesów sądów. W przypadku innych są pewne zastrzeżenia dotyczące niezależności lub autonomii prokuratury, a postępowania dyscyplinarne są wykorzystywane do ograniczania niezależności sądów.
W związku z tym w zaleceniach Komisji zachęca się na przykład do większego zaangażowania sądownictwa w procedury mianowania, do zwiększenia autonomii prokuratury oraz zapewnienia przez państwa członkowskie odpowiednich zasobów dla systemów wymiaru sprawiedliwości.
- Ramy antykorupcyjne
UE pozostaje jednym z najmniej skorumpowanych regionów świata. Od lipca 2021 r. wiele państw członkowskich przyjęło nowe lub zaktualizowane strategie antykorupcyjne lub jest w trakcie ich przeglądu. Kilka państw członkowskich dostosowało istniejące ramy do międzynarodowych standardów antykorupcyjnych i prawa UE. W większości państw członkowskich obowiązują obszerne przepisy zapewniające systemowi wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych narzędzia niezbędne do walki z korupcją. Wiele państw członkowskich podjęło działania na rzecz zwiększenia zdolności organów ścigania odpowiedzialnych za walkę z korupcją, na przykład zapewniając dodatkowe zasoby lub szkolenia.
Korupcja pozostaje jednak poważnym problemem dla obywateli UE. Z badań Eurobarometr na temat korupcji z 2022 r. wynika na przykład, że 68 proc. respondentów uważa, że w ich kraju korupcja jest szeroko rozpowszechniona. W niektórych państwach członkowskich postępowania przygotowawcze i sądowe w sprawach dotyczących korupcji są długotrwałe, a wyroki nadal pozostawiają wiele do życzenia, zwłaszcza w sprawach na wysokim szczeblu. Urzędnicy publiczni podlegają obowiązkowi ujawniania aktywów i interesów we wszystkich państwach członkowskich, ale przepisy te różnią się pod względem zakresu, przejrzystości i dostępności ujawnionych informacji, a także pod względem poziomu i skuteczności weryfikacji oraz egzekwowania przepisów.
Jeżeli chodzi o ramy antykorupcyjne, Komisja wydała zalecenia dotyczące wzmocnienia ram zapobiegawczych, np. w zakresie lobbingu i konfliktu interesów, a także w sprawie zapewnienia skutecznego ścigania korupcji.
- Wolność i pluralizm mediów
Zarówno pandemia COVID-19, jak i wojna Rosji przeciwko Ukrainie pokazały, że dziennikarze odgrywają kluczową rolę w sprawdzaniu faktów i informowaniu obywateli. W oparciu o niedawne inicjatywy Komisji kilka państw członkowskich przyjęło środki mające na celu poprawę bezpieczeństwa i warunków pracy dziennikarzy, zintensyfikowało już istniejące środki lub rozważa ich wprowadzenie. Od czasu ostatniego sprawozdania kilka państw członkowskich starało się poprawić przejrzystość własności mediów. Nadal występują problemy związane z przejrzystością w rozpowszechnianiu reklam państwowych, konfliktami interesów i przeszkodami w dostępie do dokumentów publicznych – to niektóre z ważnych kwestii wskazanych w sprawozdaniu jako wymagające uwagi.
Po raz pierwszy w sprawozdaniu przeanalizowano również media publiczne, dostrzegając ich szczególne znaczenie dla społeczeństwa i demokracji. Potrzebne są zabezpieczenia gwarantujące ochronę niezależności mediów publicznych, odpowiednie finansowanie publiczne, które nie będzie wykorzystywane do wywierania presji politycznej na te media – tak jak określono w normach europejskich.
Ustalenia zawarte w sprawozdaniu opierają się na szeregu źródeł, w tym na monitorze pluralizmu mediów (MPM 2022), platformie Rady Europy na rzecz ochrony dziennikarstwa i bezpieczeństwa dziennikarzy oraz platformie Mapping Media Freedom.
Komisja wydała szereg zaleceń dotyczących między innymi przejrzystego i sprawiedliwego przydziału reklam państwowych, niezależnego zarządzania mediami publicznymi oraz środków mających na celu poprawę bezpieczeństwa dziennikarzy. Przygotowywany obecnie akt o wolności mediów ma przyczynić się do rozwiązania szeregu kwestii wskazanych w sprawozdaniach na temat praworządności.
- Instytucjonalne mechanizmy kontroli i równowagi
Notuje się stałą poprawę jakości procesów ustawodawczych w państwach członkowskich – tendencję tę zaobserwowano już w sprawozdaniach z 2020 i 2021 r. Sądy konstytucyjne nadal odgrywają kluczową rolę w systemie mechanizmów kontroli i równowagi, w tym w nadzorze nad środkami nadzwyczajnymi, a także w innych obszarach, takich jak wybory. W niektórych państwach członkowskich jeszcze bardziej wzmocniono status instytucji praw człowieka, rzeczników praw obywatelskich i innych niezależnych organów. W większości państw członkowskich istnieje sprzyjające i wspierające otoczenie dla społeczeństwa obywatelskiego.
W niektórych państwach członkowskich nadal brakuje jednak formalnych ram konsultacji z zainteresowanymi stronami, co stanowi problem, a organizacje społeczeństwa obywatelskiego nadal borykają się z trudnościami dotyczącymi np. finansowania, negatywnej narracji i ograniczania ich przestrzeni operacyjnej. Po raz pierwszy w sprawozdaniu przeanalizowano również wykonanie przez państwa członkowskie wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. W sprawozdaniu poświęcono też uwagę temu, jak mechanizmy kontroli i równowagi stosowane przez państwa członkowskie reagują na stosowanie oprogramowania szpiegowskiego. Mimo że jest to związane z bezpieczeństwem narodowym, korzystanie z takich narzędzi powinno podlegać krajowym mechanizmom kontroli i równowagi.
Aby sprostać niektórym z tych wyzwań, Komisja wydała zalecenia dotyczące na przykład zaangażowania zainteresowanych stron w proces legislacyjny, ustanowienia i funkcjonowania akredytowanych krajowych instytucji praw człowieka oraz zapewnienia otwartych ram operacyjnych dla społeczeństwa obywatelskiego.
Wypowiedzi członków kolegium komisarzy
Wiceprzewodnicząca do spraw wartości i przejrzystości Věra Jourová: Praworządność pozostaje fundamentem demokracji. Wojna Rosji przeciwko Ukrainie to kolejne wydarzenie, które przypomniało nam jak ważne są działania na rzecz utrzymania i promowania praworządności w UE i poza nią. Tegoroczne sprawozdanie pokazuje, że debata na temat praworządności w Europie przynosi postępy, ponieważ państwa członkowskie wprowadzają ulepszenia i zajmują się kwestiami praworządności. Niestety w niektórych państwach członkowskich utrzymują się pewne kwestie budzące zastrzeżenia, zwłaszcza jeśli chodzi o niezależność sądownictwa. Po raz pierwszy w sprawozdaniu przeanalizowano również media publiczne. Potrzeba nam więcej zabezpieczeń gwarantujących ochronę niezależności mediów publicznych oraz odpowiednie finansowanie publiczne, które nie będzie wykorzystywane do wywierania presji politycznej na te media. Teraz idziemy o krok dalej – zalecamy, jak poprawić sytuację w zakresie praworządności w całej UE. Wzywam państwa członkowskie, by zastosowały się do zaleceń, zaangażowały się w poważną debatę i podjęły odpowiednie działania.
Komisarz do spraw wymiaru sprawiedliwości Didier Reynders: Niesprowokowana i nieuzasadniona rosyjska agresja wojskowa na Ukrainę pokazuje, że ochrona i propagowanie praworządności są ważniejsze niż kiedykolwiek wcześniej. UE pozostanie wiarygodna tylko wtedy, gdy będziemy dbać o praworządność u siebie i jeśli będziemy nadal wzmacniać kulturę praworządności. Cieszę się, że nasze sprawozdanie przyczynia się do realizacji tego celu, że pomaga w przeprowadzeniu ważnych reform w państwach członkowskich. Dziś nie tylko informujemy o sytuacji w zakresie praworządności, ale również zalecamy konstruktywne sposoby usprawnienia systemów wymiaru sprawiedliwości, zintensyfikowania walki z korupcją oraz zapewnienia wolnych i niezależnych mediów oraz silnych mechanizmów kontroli i równowagi.
Dalsze działania
Komisja zwraca się do Parlamentu Europejskiego i Rady o kontynuowanie debat na podstawie tego sprawozdania – zarówno ogólnych, jak i dotyczących poszczególnych krajów. Wzywa również parlamenty narodowe i inne kluczowe podmioty, w tym społeczeństwo obywatelskie, do dalszego krajowego dialogu na temat praworządności. Ponadto Komisja zwraca się do państw członkowskich o stawienie czoła wyzwaniom określonym w sprawozdaniu i jest gotowa pomóc im w tych wysiłkach, w tym w realizacji zaleceń.
Kontekst
Praworządność ma kluczowe znaczenie dla wszystkich obywateli i przedsiębiorstw UE, ponieważ gwarantuje przestrzeganie podstawowych praw i wartości, zapewnia stosowanie prawa UE i wspiera otoczenie biznesowe sprzyjające inwestycjom. Jest to jedna z podstawowych wartości, na których opiera się UE.
Roczne sprawozdanie na temat praworządności jest efektem ścisłego dialogu z organami krajowymi i zainteresowanymi stronami i poddaje analizie te same zagadnienia we wszystkich państwach członkowskich w sposób obiektywny i bezstronny. Ocena jakościowa przeprowadzona przez Komisję koncentruje się na istotnych zmianach, które zaszły od przyjęcia drugiego rocznego sprawozdania na temat praworządności w lipcu 2021 r., i zapewnia spójne podejście przez zastosowanie tej samej metodyki do wszystkich państw członkowskich, przy jednoczesnym zachowaniu współmierności do rozwoju sytuacji. Ocena zawarta w rozdziałach dotyczących poszczególnych państw została przygotowana zgodnie ze zaktualizowanymi zakresem i metodyką, które są wynikiem rozmów z państwami członkowskimi.
Sprawozdanie to stanowi najważniejszy element mechanizmu praworządności, który jest rocznym cyklem mającym wspierać praworządność i zapobiegać pojawianiu się lub eskalacji problemów. Mechanizm ma charakter zapobiegawczy. Jest on odrębny od innych elementów unijnego zestawu instrumentów na rzecz praworządności i uzupełnia procedury przewidziane w Traktatach umożliwiające UE reagowanie na poważniejsze kwestie związane z praworządnością w państwach członkowskich, lecz ich nie zastępuje. Procedury te obejmują postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego oraz postępowanie dotyczące ochrony podstawowych wartości Unii na podstawie art. 7 Traktatu o Unii Europejskiej.
Trzecia edycja sprawozdania stanowi kolejny krok w zaangażowaniu Komisji na rzecz praworządności i zawiera szczegółowe zalecenia dla wszystkich państw członkowskich. Zalecenia sporządzono na podstawie oceny zawartej w rozdziałach dotyczących poszczególnych krajów oraz dialogu z państwami członkowskimi, z pełnym poszanowaniem zasady równego traktowania. Wydając zalecenia, Komisja zwróciła szczególną uwagę na to, by były one odpowiednio ukierunkowane i zakorzenione w standardach europejskich oraz by uwzględniały specyfikę krajowych systemów prawnych. Ponadto zapewniono spójność i synergię z innymi procesami, takimi jak europejski semestr, mechanizm warunkowości budżetowej oraz Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. W kolejnych edycjach sprawozdania na temat praworządności przeanalizowane zostaną działania podjęte w odpowiedzi na zalecenia. Zalecenia należy odczytywać łącznie z ocenami zawartymi w rozdziałach dotyczących poszczególnych krajów, w których analizuje się konkretne problemy i które mają pomóc państwom członkowskim w podejmowaniu działań w celu ich rozwiązania.
Wyzwania w obszarze wolności i pluralizmu mediów wskazane w poprzednich sprawozdaniach na temat praworządności doprowadziły do powstania kilku niedawnych inicjatyw UE, w tym zalecenia w sprawie bezpieczeństwa dziennikarzy oraz pakietu środków mających na celu rozwiązanie problemu stosowania powództw do tłumienia debaty publicznej. Komisja pracuje nad wnioskiem dotyczącym europejskiego aktu o wolności mediów.
(PE)