19 listopada 2020 r. w nocy Sejm głosował nad kandydaturą mec. Zuzanny Rudzińskiej-Bluszcz (dotychczasowej Głównej Koordynatorki ds. Strategicznych Postępowań Sądowych w Biurze RPO).
Była ona jedyną zgłoszoną kandydatką (przez kluby Koalicji Obywatelskiej i Lewicy). Poparło ją ponad 1100 organizacji społecznych. Większość parlamentarna nie zgłosiła swego kandydata. Wcześniej Sejm odrzucił jej kandydaturę 22 października 2020 r. Ponownie zgłoszono ją 27 października.
– Dobra władza nie powinna się bać Rzecznika Praw Obywatelskich, lecz go słuchać. Wchodzić z nim w dialog. Czym jest Rzecznik jak nie urzędem który pomaga władzy być lepszą, bardziej otwartą na obywateli? Czy nie tego właśnie dziś potrzebuje Polska? – mówiła kandydatka 18 listopada podczas obrad sejmowej komisji sprawiedliwości (która negatywnie ją zaopiniowała).
Dodała, że Rzecznik Praw Obywatelskich nie jest i nie może być niczyim przyczółkiem. Nie może brać udziału w wojnie. Jest jak Czerwony Krzyż, który korytarzem humanitarnym dociera do najbardziej potrzebujących. Do dzieci w kryzysie psychicznym. Do przedsiębiorców pozbawionych bezprawnie rekompensaty. Do zatrzymanych podczas protestu feministek, i pseudokibiców, którzy tak samo bezprawnie zostali pozbawieni prawnika na komisariacie. Do matki bez zasiłku opiekuńczego od 3 miesięcy bo ZUS się nie wyrabia. Do ojca który w pandemii nie może spotkać swojego dziecka w opiece naprzemiennej. Do chorego na koronawirusa, który nie może otrzymać przesyłki poleconej. Do seniora który umiera w samotności, na 4 piętrze bez windy. Do nas, gdy tego będziemy potrzebować.
– Oddając dziś głos, zastanówcie się nad rolą RPO – rolą nie dla polityków, tylko dla osób z zaufaniem społecznym, które dla żadnej z partii nie będą „nasze”. Mówicie Państwo że chcecie rozmawiać ze społeczeństwem, że chcecie dialogu, rozmowy? To pokażcie tę wolę. Udowodnijcie to. Zacznijcie rozmawiać. Z obywatelami na ulicy. Z 1000 organizacji które reprezentuję. Zanim będzie za późno – apelowała Zuzanna Rudzińska-Bluszcz podczas obrad komisji.
Rzecznika Praw Obywatelskich powołuje Sejm za zgodą Senatu na wniosek marszałka Sejmu albo grupy 35 posłów. Jeżeli Senat odmówi wyrażenia zgody na powołanie rzecznika (na podjęcie uchwały wyrażającej zgodę lub sprzeciw ma miesiąc), Sejm powołuje na stanowisko rzecznika inną osobę.
Pięcioletnia kadencja Adama Bodnara zakończyła się 9 września 2020 r. Zgodnie z art. 3 ust. 6 ustawy ustawą o RPO dotychczasowy Rzecznik pełni swe obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez nowego Rzecznika.
Posłowie koalicji rządzącej zaskarżyli ten artykuł do Trybunału Konstytucyjnego, który ma zbadać sprawę 3 grudnia 2020 r. RPO Adam Bodnar wniósł o uznanie, że zaskarżony przepis jest zgodny z art. 2 Konstytucji. Wskazał, że gwarantuje on niezakłóconą ochronę praw i wolności – którą osłabiłoby jego usunięcie. A przy jego tworzeniu w 1991 r. wzięto pod uwagę, że wobec niemożności porozumienia Sejmu i Senatu co do wyboru nowego RPO kadencja dotychczasowego może się wydłużyć.
„Sejm znowu nie wybrał jedynej kandydatki na rzecznika praw obywatelskich. Pani Zuzanna Rudzińska-Bluszcz staje się symbolem społeczeństwa obywatelskiego w zderzeniu z aparatem PiS, który nie jest w stanie wskazać innego kandydata. Bo nie mają i nie potrzebują nikogo od praw obywatelskich” – Tomasz Siemoniak, poseł PO.
„Poseł Robert Kropiwnicki przedstawia kandydatkę na RPO Panią Zuzannę Rudzińską-Bluszcz i nawiązuje do łamania praw obywatelskich przez rząd PiS. To jest na temat, bo przecież wybieramy Rzecznika Praw Obywatelskich. Terlecki wyłącza mu mikrofon. A rano mówili, że są praworządni, tylko Unia zła” – Iza Leszczyna, posłanka PO.
